цеа

ЦЕА подготви 3 студии за диспаритетите и сличностите на земјите од ЗБ

Тимот на експерти, водени од ЦЕА во рамките на Проектот Оценка и насочување на потенцијалите на Иницијативата Отворен Балкан подготви 3 студии:

Образложение:

Задача 2 ги зема во предвид карактеристиките на шесте земји на Западен Балкан-ЗБ т.е., постоечките диспаритети но и нивните сличности. Затоа сакаме да ги анализираме разликите и сличностите на регионите од земјите на Западен Балкан на ниво на НТЕС 3 на ЕУ, во зависност од достапните податоци. Идејата е дека со оглед на меморандумите за Отворен Балкан Иницијативата-ОБИ и договорите за ОБИ и принципите на слобода на движење на ЕУ, некои НТЕС региони од земјите на ЗБ6 може да имаат повеќе сличности меѓу себе отколку другите НТЕС. Така, оние НТЕС 3 региони што се групираат, т.е., покажуваат сличности во некои демографски атрибути и/или некои социо-економски атрибути може да бидат платформа за поефикасно спроведување на принципите на слобода на движење на ЕУ како и спроведување на целите на ОБИ меморандумите за разбирање и договорите за ОБИ. Ова не значи дека регионите кои се со повеќе разлики не можат да ги постигнат истите цели. Тоа само покажува дека за повеќе слични региони политиките би можеле да се спроведуваат поефикасно бидејќи имаат слични предизвици. Оние региони кои покажуваат поголеми разлики веројатно ќе имаат потреба од повеќе ресурси за да постигнат конвергенција и помалку нееднаквости помеѓу себе.

Во Задача 2 имаме изработено три Книги:

Книга 1: Анализа на диспаритети меѓу земјите: Анализа според статистичките податоци собрани од експертите од Западен Балкан

Во Книга 1 најдовме дека во земјите на ЗБ-6 постои внатрешна миграција кон урбаните центри кои го привлекуваат населението да мигрира внатрешно. Концентрацијата на населението во земјите на ЗБ 6 е забележана во општини со население до 30.000 жители, т.е., 69% од вкупното население од сите 491 општина. Во Албанија половина од населението живее во 7 градови со население од повеќе од 100.000 жители, а во Косово, слично на Албанија, половина од населението живее во 8 од 38 општини. Во Црна Гора, 23 од 25 општини имаат население до 50.000 (половина од населението живее во 4 од 25 општини). Во БиХ, половина од населението живее во 84% од општините. Регионалниот развој е организиран на ниво НТЕС 3 за планирање во Северна Македонија, Албанија и Косово каде разликите помеѓу овие НТЕС 3 опстојуваат скоро една деценија. Во Србија, НТЕС 3 се користи за административна деконцентрација, додека за развојни цели постојат четири региони.

Link до книга 1: Анализа на диспаритети меѓу земјите: Анализа според статистичките податоци

Книга 2: Анализа на територијалните предизвици, потреби и потенцијали на ЗБ-6: Економски преглед

Земјите од ЗБ 6 не тргуваат многу меѓу себе мерено според тоа кои се нивните први пет трговски партнери. Србија извезува во сите земји од ЗБ 5. Албанија има висока концентрација на извоз во Италија (од 45%), слично Северна Македонија има висока концентрација на извоз во Германија (47%). Србија и Албанија не вклучуваат ниту една земја од WB6 како нивни најголеми пет увозници. Извозот и увозот на Србија во основа се еднакви на збирот на другите пет земји.
Има одредена конвергенција на ЗБ 6 кон ЕУ но, таа е ползечка. Имено, БДП по глава на жител на земјите од ЗБ 6 во ПКМ во однос на ЕУ-27 пораснало од 33% на 38% за 10 години. Со ова темпо ќе им треба на ЗБ 6 да го достигнат просекот на ЕУ за 70 години (ако ЕУ го задржи денешното ниво на БДП во период од 70 години).

Земјите од ЗБ 6 денес сè уште се заробени во медиократијата и стануваат посиромашни. Уште полошо, земјите од ЗБ 6 се изложени на ризик да бидат фатени во замка за развој на таленти. Стареењето и намалувањето на работоспособното население (превртена старосна пирамида за Северна Македонија, на пример) заедно со недостатокот на економска динамика во комбинација со поголем удел на млади кои не се вработени, не се образуваат и не се обучуваат, како и региони кои доживуваат значително заминување на млади луѓе во странство, доведоа до намалување во понудата на висококвалификувани и помлади работници.

Регионалните нееднаквости во земјите од ЗБ 6 откриваат дека на локално ниво (особено ниво НТЕС 3) нееднаквостите се помалку изразени. Ова значи дека давањето приоритет на решавањето на регионалниот потенцијал на сличностите во регионите НТЕС 3 во однос на конвергенцијата со ЕУ на ниво НТЕС 1 може да биде поефикасен избор на политики за создавање можност за балансиран развој на регионите, т.е., фокусот би можел да се стави на економскиот раст кој е инклузивен за да се осигура дека придобивките се шират кон сите региони.

Link до Книга 2: Анализа на територијалните предизвици, потреби и потенцијали на ЗБ-6: Економски преглед

Книга 3: Анализа на диспаритети меѓу земјите: Кластер анализа 

Сличноста на регионите во земјите од Западен Балкан е анализирана со помош на анализа на кластери на ниво на НТЕС 3 (колку што имаше достапни податоци), со употреба на одредени индикатори од економиите на Западен Балкан.

Дополнително, анализата врз основа на показателите за економската активност конвергира во кластер во кој субјектите покажуваат релативно поголемо учество на земјоделието во економии со реалтивно низок БДП по глава на жител, како и ниско учество на другите анализирани сектори во БДП. Од друга страна, субјектите со најголемо ниво на БДП по глава на жител, како што е забележано во главните градови на Србија, Северна Македонија, Албанија и Црна Гора, се поврзани со високото учество на трговијата, транспортот и туризмот во БДП. Друг кластер покажува дека субјектите во кои доминира индустријата и активност генерално имаат натпросечно ниво на БДП по глава на жител. Овие наоди се корисни за осмислување на економски политики на регионално НТЕС 3 ниво.

Link до Книга 3: Анализа на диспаритети меѓу земјите: Кластер анализа 

Погледнете ги мапите на НТЕС 3 ниво од Кластер анализата овде: МАПИ

Кратка верзија во формана Извршно резиме на трите студии 

Продолжи со читање

  • Метаморфозис го одбележува Меѓународниот ден за универзален пристап до информации – 28 септември преку промоција на резултати од Индексот на отвореност на извршната власт

    Според Индексот на отвореност за 2024 година, исто како и претходната година, Владата на Северна Македонија е најотворена институција меѓу групите од извршната власт, министерства и органи на државната управа, исполнувајќи 77,32 % од критериумите. Во споредба со претходната година има забележано пад од минимален 1 отсто, кој се повторува втора година по ред. Фондација […]
    The post Метаморфозис го одбележува Меѓународниот ден за универзален пристап до информации – 28 септември преку промоција на резултати од Индексот на отвореност на извршната власт first appeared on Metamorphosis.

  • Програма за Текстилијада #9

    📢 ТЕКСТИЛИЈАДА 9 – Штип03–04 октомври 2025 📅 Петок, 03.10.2025 10:00 – Отворање на „Текстилијада 9“ – Откривање на мурал „Иднината

  • МЛАДИТЕ УЧЕА КАКО ДА ВРШАТ МОНИТОРИНГ НА РЕЧНИТЕ КОРИТА

    Младите од Општина Карпош, Општина Зелениково и Општина Ѓорче Петров, учеа како да вршат мониторинг на речните корита.

    Вчера, во Домот на култура во општина Ѓорче Петров се одржа едукативен настан посветен на мониторинг на водните текови, во организација на граѓанските организации Resource Environmental Center – REC North Macedonia, Center for Environmental Democracy – Florozon и Еко Логик.

    Настанот е дел од проектот „Брза проценка на водотеците на Западен Балкан – Фаза 2“, поддржан од U.S. Forest Service and Department of Defense EUCOM and Forest Service International Foundation.

    Настанот започна во 09:30 часот со едукативна сесија, по што следеше практична теренска вежба на реката Лепенец. Таму младите учесници и претставници од општините имаа можност директно да ја применат СВАП методологијата (Stream Visual Assessment Protocol) и да научат како се проценува состојбата на едно речно корито. Дополнително, беа идентификувани и жешки точки долж реката Лепенец.

    Целта на овој настан беше да ги запознае младите и претставниците од општините со современи методи за проценка на квалитетот на водните текови, да ги зајакне капацитетите на локалните чинители – институции, граѓански организации и експерти, како и да поттикне поширока јавна дискусија за заштита и одржливо управување со водните ресурси.

    Настанот беше наменет за млади на возраст од 15 до 30 години како и за претсавници од општините од општините Карпош, Зелениково и Ѓорче Петров, кои преку интерактивна едукација и теренска работа стекнаа нови знаења и вештини за мониторинг и заштита на речните корита.

  • Младите од општина Карпош, општина Зелениково и општина Ѓорче Петров,  учеа како да вршат мониторинг на речните корита

    Скопје, 24 септември 2025 година Вчера, во Домот на култура во општина Ѓорче Петров се одржа едукативен настан посветен на мониторинг на водните текови, во организација на граѓанските организации Центар за ресурси во животната средина (РЕЦ) – Северна Македонија, ФЛОРОЗОН – Центар за еколошка демократија и Еко Логик. Настанот е дел од проектот „Брза проценка […]

  • Локалната самоуправа сè уште далеку од вистинска отвореност – просекот порасна на 40%

    Фондација Метаморфозис и Рурална Коалиција ги претставија наодите од Процената на доброто владеење во единиците на локалната самоуправа во Република Северна Македонија изготвена преку Индексот на отвореност за 2025 година на тематскиот форум „Отворена општина – активна заедница“. Процената претставува длабинска анализа на работата на локалната самоуправа која дава резиме на вкупните перформанси на локалната […]
    The post Локалната самоуправа сè уште далеку од вистинска отвореност – просекот порасна на 40% first appeared on Metamorphosis.

  • Пријави се за коучинг сесија за справување со родово базирано сајбер насилство во Штип

    Иницијатива за европска перспектива во партнерство со ГО Заеднички вредности а во рамки на проектот Младите жени против онлајн насилство, започнува спроведување на групни коучинг сесии во 4 градови низ земјата (Скопје, Куманово, Штип, Струмица).  ✨ Што добиваш?🔹 Специјално развиена програма за коучинг🔹 Мултисекторско учење: правници, психолози и експерти за сајбер-безбедност Повикот…

Регистрирај се и добивај новости, информации и можности од Цивика мобилитас. Испраќаме не повеќе од 1 до 2 пораки месечно.

Регистрирај се за информатор