Untitled Design (8)

„Септември во знакот на женското здравје и права: Контрацепцијата и безбедниот абортус се суштински дел од правото на семејно планирање“

 

Во последната недела од септември, светот ги одбележува два исклучително значајни датуми поврзани со здравјето и правата на жените: 26 септември- Меѓународниот ден на контрацепцијата, и 28 септември- Меѓународниот ден на безбеден абортус. По тој повод, Асоцијацијата за здравствена едукација и истражување – ХЕРА и Македонската асоцијација на гинеколози и опстетричари (МАГО), потсетуваат дека правото на жените да располагаат со сопственото тело и да имаат еднаков пристап до безбедни и достапни здравствени услуги е суштински дел од универзалното право на здравје и достоинствен живот.

Во Северна Македонија, медикаментозниот абортус е легален и безбеден метод кој се применува, но е достапен само на Универзитетската клиника за гинекологија и акушерство во Скопје. Тоа создава нееднаквост и сериозни бариери за жените кои живеат надвор од главниот град. Од вкупно 2.207 абортуси евидентирани на национално ниво, само 36 % биле медикаментозни, што укажува на ограничена достапност на оваа метода. Сепак, податоците за 2024 година од УГАК во Скопје покажуваат дека 93,5 % од абортусите таму биле медикаментозни, што јасно потврдува висока прифатеност кога постои соодветен пристап до услугата.

И покрај тоа што бројките јасно ја потврдуваат довербата и потребата од оваа услуга, средствата за лекови за медикаментозен абортус за жени од ранливи категории во Програмата за активна здравствена заштита на мајки и деца се намалени за дури 80 % (од 1.000.000 денари во 2023 на 200.000 денари во 2024 година).

Со оглед на тоа дека интересот за медикаментозниот абортус постојано расте, неопходно е буџетското финансирање не само да се зголеми, туку и да се овозможи оваа услуга да биде достапна и во другите клиники низ земјата. На тој начин, жените од сите региони ќе имаат еднаков пристап до безбедна здравствена услуга, без да бидат принудени да патуваат во Скопје и да се соочуваат со дополнителни финансиски и логистички тешкотии. Следењето на искуствата од земји како Велика Британија, Франција и Германија, каде што телемедицината веќе е дел од услугите за медикаментозен абортус, покажува дека дигиталните решенија можат значително да го олеснат пристапот, особено за жените во руралните средини.

Истовремено, стапката на адолесцентски раѓања во Македонија изнесува 14,6 на 1.000 девојчиња – речиси двојно повеќе од просекот во земјите од Европската унија. Додека пак, стапка на употреба на модерна контрацепција во Македонија е 21 %, што е двојно помала од Балканските земји (52 %) и тројно помала од развиените земји (Франција 76 %, Ирска 66 %, Полска 59 %). Иако националното Упатство за семејно планирање постои, ниту едно модерно средство за орална контрацепција не е на Позитивната листа, што значи дека жените мораат целосно сами да ги покријат трошоците. Ова претставува сериозна пречка, особено за младите и за жените од ранливи категории, и е една од причините за нискиот опфат со современи методи.

Подобриот пристап до модерна контрацепција и безбеден медикаментозен абортус спречува несакани и ризични бремености, го намалува бројот на небезбедни абортуси и им овозможува на жените да го планираат својот живот и иднина.

По повод 26 и 28 септември, ги повикуваме надлежните институции да обезбедат достапност на модерна контрацепција и ширење на услугата за медикаментозен абортус во целата држава, што е од суштинско значење за подобрување на здравјето на жените и за унапредување на родовата еднаквост. Македонија треба да продолжи да чекори во насока на европските стандарди и да обезбеди еднаков пристап до безбедни и современи здравствени услуги за сите жени, без исклучок.

 

Контакт за медиуми:

ХЕРА – Асоцијација за здравствена едукација и истражување: hera@hera.org.mk

Македонска асоцијација на гинеколози и опстетричари (МАГО): mkd.mago@gmail.com

This post was originally published on this site

Продолжи со читање

  • Покана за протест „Стоп на геноцидот. Марш за Палестина“

    Ние сме иницијативата Сите за Палестина и ви пишуваме бидејќи веруваме дека, како организации за човекови права, младински организации, и еколошки организации, со ист интензитет нè погодува геноцидот и екоцидот што веќе две години активно се случува во Газа. Време е, како цивилно општесто и иницијативи, да се кренеме и…

  • Метаморфозис го одбележува Меѓународниот ден за универзален пристап до информации – 28 септември преку промоција на резултати од Индексот на отвореност на извршната власт

    Според Индексот на отвореност за 2024 година, исто како и претходната година, Владата на Северна Македонија е најотворена институција меѓу групите од извршната власт, министерства и органи на државната управа, исполнувајќи 77,32 % од критериумите. Во споредба со претходната година има забележано пад од минимален 1 отсто, кој се повторува втора година по ред. Фондација […]
    The post Метаморфозис го одбележува Меѓународниот ден за универзален пристап до информации – 28 септември преку промоција на резултати од Индексот на отвореност на извршната власт first appeared on Metamorphosis.

  • Иницијатива за формирање на Националното собрание на млади

    На 25.9.2025 год. во хотел Александар Палас во Скопје се одржа иницијативна средба за формирање на Националното собрание на млади во согласност со Законот за младинско учество и младински политики.  На средбата присуствуваа 40 младински организации, претставници на Владата, Министерството за социјална политика, демографија и млади и меѓународни организации. Како…

  • Програма за Текстилијада #9

    📢 ТЕКСТИЛИЈАДА 9 – Штип03–04 октомври 2025 📅 Петок, 03.10.2025 10:00 – Отворање на „Текстилијада 9“ – Откривање на мурал „Иднината

  • МЛАДИТЕ УЧЕА КАКО ДА ВРШАТ МОНИТОРИНГ НА РЕЧНИТЕ КОРИТА

    Младите од Општина Карпош, Општина Зелениково и Општина Ѓорче Петров, учеа како да вршат мониторинг на речните корита.

    Вчера, во Домот на култура во општина Ѓорче Петров се одржа едукативен настан посветен на мониторинг на водните текови, во организација на граѓанските организации Resource Environmental Center – REC North Macedonia, Center for Environmental Democracy – Florozon и Еко Логик.

    Настанот е дел од проектот „Брза проценка на водотеците на Западен Балкан – Фаза 2“, поддржан од U.S. Forest Service and Department of Defense EUCOM and Forest Service International Foundation.

    Настанот започна во 09:30 часот со едукативна сесија, по што следеше практична теренска вежба на реката Лепенец. Таму младите учесници и претставници од општините имаа можност директно да ја применат СВАП методологијата (Stream Visual Assessment Protocol) и да научат како се проценува состојбата на едно речно корито. Дополнително, беа идентификувани и жешки точки долж реката Лепенец.

    Целта на овој настан беше да ги запознае младите и претставниците од општините со современи методи за проценка на квалитетот на водните текови, да ги зајакне капацитетите на локалните чинители – институции, граѓански организации и експерти, како и да поттикне поширока јавна дискусија за заштита и одржливо управување со водните ресурси.

    Настанот беше наменет за млади на возраст од 15 до 30 години како и за претсавници од општините од општините Карпош, Зелениково и Ѓорче Петров, кои преку интерактивна едукација и теренска работа стекнаа нови знаења и вештини за мониторинг и заштита на речните корита.

  • Собирање и валоризација на биоотпад: Проблеми и решенија

    Големи количини на органски отпад завршуваат на депониите. Има бројни примери во Европа што се фокусираат на иновативни решенија во градовите, коишто придонесуваат за преработка на биоотпад во производи со висока додадена вредност.

    Околу 225 милиони тони цврст комунален отпад (ЦКО) се собрани во 2020 година во Европа (505 кг по глава на жител). Во ЕУ 50% од него се отстранува (27% за добивање енергија од отпад во постројки за согорување и 23% се депонираат), 48% се искористува (30% во постапки за рециклирање и 18% при селективно собирање за добивање компост), додека 2 % неконтролирано се губи (отстранува).
    Имајќи го вo предвид влијанието што биоотпадот го има врз животната средина поврзано со генерирањето на стакленички гасови, како и големата економска загуба, заради трошоците за данок за негово депонирање, или губење на вредноста на различните рециклирачки материјали што се наоѓаат во ЦКО (пластика, хартија, метали и стакло, заедно со отпадната органска материја), правилното постапување со биоотпадот е клучно за унапредување на живеењето во градовите.
    Стапката на валоризација на цврстиот комунален отпад е повисока во земјите од Централна и Северна Европа (околу 60%) отколку во земјите од Јужна и Источна Европа (околу 20%), каде што инфраструктурата за собирање и третман на отпад, како и свеста за животната средина, се помалку развиени.
    Новото европско законодавство и стратегии за управување со отпад (Рамковна директива за отпад 2018/8511, Водечката иницијатива на патоказот во рамки на Европа 2020, Акциониот план за циркуларна економија за 2030 година) идентификуваат приоритети во третманот на отпад: превенција, повторна употреба, рециклирање, преработка и отстранување.
    Многу градови во ЕУ се соочиле со предизвици поврзани со организација и оптимизирање на системот за селекција и селективно собирање на биоотпадот од домаќинствата во градот, со цел зголемување на вредноста на рециклирачките материјали на ЦКО, со посебен фокус на валоризацијата на биоотпадот.

    ПРОБЛЕМИ
    РЕШЕНИЈА

    Ниска мотивација за рециклирање. Недостаток на знаење за тоа како да се одвои отпадот.
    Граѓаните мора да се сметаат за основа на синџирот за рециклирање на биоотпад. Потребни се податоци за селективното собирање, за системот да се организира на одржлив начин.

    Во оваа смисла, подигнувањето на свеста на граѓаните за начинот на селектирање и рециклирање е значајно, за да се зголеми вредноста на биоотпадот. Потребна е доследно следење на чекорите во постапувањето со биоотпадот (како селекција и преттретман на органската фракција на ЦКО), со цел да се избегне контаминација и несакано предвремено разградување на биоотпадот, што го намалува неговиот потенцијал за валоризација во производи со висока додадена вредност (како компост и сл.).
    Извор: https://waste-management-world.com/
    Оваа статија е подготвена во рамките на Проектот „Граѓански активизам за остварување на циркуларна економија во управувањето со органски отпад“спроведуван од Центар за ресурси во животна средина (РЕЦ) – Северна Македонија, Еко Логик и Флорозон – Центар за еколошка демократија и е поддржано од Владата на Швајцарија преку Цивика мобилитас
    Содржината на оваа статија е единствена одговорност на Центар за ресурси во животна средина (РЕЦ) – Северна Македонија, Еко Логик и Флорозон – Центар за еколошка демократија и на ниту еден начин не може да се смета дека ги одразува гледиштата на владата на Швајцарија, Цивика мобилитас, или организациите што ја спроведуваат.

Регистрирај се и добивај новости, информации и можности од Цивика мобилитас. Испраќаме не повеќе од 1 до 2 пораки месечно.

Регистрирај се за информатор