Trump tariffs.webp

ФТ Став бр. 63 за можните ефекти од воведувањето царини од страна на САД кон Северна Македонија

Соединетите Американски Држави воведоа царина од 33% за увозот на македонски производи. Примената на реципрочни трговски политики за зајакнување на економијата и националната безбедност е во фокусот на новата одлука на претседателот Доналд Трамп, со која се воведуваат царини за „заштита на американските работници и индустрија“. Како што е наведено во соопштението од Белата куќа, трговските и економските практики на странските земји довеле до национална криза, со што САД се соочиле со постојан трговски дефицит, ерозија на производствените капацитети и зависност од странски економии. Како резултат на ова, се воведува царина од 10% за сите земји, со повисоки индивидуални царини за оние земји со кои САД имаат најголеми трговски дефицити.

Оваа одлука има значајни импликации врз глобалната трговија и може да предизвика промени во меѓународните економски односи. Во овој став, ги разгледуваме потенцијалните ефекти од воведените царини за македонскиот извоз во САД и за македонската економија воопшто.

Нашата трговија со САД е ограничена, главно поради географската оддалеченост. Во 2024, извозот во САД како удел во вкупниот извоз изнесуваше 1.4%, што е многу мал удел (График 1). Од таа гледна точка, директните ефекти од зголемените царини ќе бидат многу мали.

График 1 – Структура на Македонскиот извоз по земји (2024)

Извор: Сопствени пресметки врз основа на податоци од ДЗС.

Повеќе од половина од извозот кон САД во 2024 се однесувал на групата машини и транспортни уреди (График 2), во кои доминантен дел (две третини, или 38.3% од целиот извоз кон САД) преставува извоз на автобуси и слични моторни возила (График 3). Доколку подетално се погледне Графикот 3, ќе се забележи дека скоро 90% од извозот кон САД во 2024 година е концентриран во 20-тина производи, при што освен автобусите кои имаат доминантно учество, уште неколку производи јасно може да се сврзат со работата на странските фабрики во ТИРЗ-овите. На Графикот, тие се обележани со растер, според нашето наоѓање; нивниот удел во вкупниот извоз кон САД изнесува најмалку 55%, односно околу 0.7% од вкупниот македонски извоз. Оттука, иако вкупниот директен притисок од американските царини за македонскиот извоз е многу мал, поголем дел од него ќе падне врз работата на странските фабрики во земјава.

График 2 – Структура на Македонскиот извоз по групи производи (2024)

Извор: Сопствени пресметки врз основа на податоци од ДЗС.

График 3 – Структура на Македонскиот извоз по производи од царинска тарифа (2024)

Извор: Сопствени пресметки врз основа на податоци од ДЗС.

Сепак, странските фабрики во ТИРЗ-овите се изложени на позначаен индиректен ефект. Тие се дел од глобалните синџири на снабдување, што подразбира дека иако тие извезуваат кон својата фирма-мајка која не е во САД, понатаму фирмата-мајка може да е и изложена кон американскиот пазар. Царините ќе влијаат врз вкупните трошоци на фирмата-мајка, што ќе се одрази и кај нас, во негативни сценарија преку т.н. каскадни ефекти на намалено производство и работни места. На пример, групацијата на најголемата странска фабрика во земјава, Џонсон Мети (околу 12% од вкупните приходи од продажба генерирани во Северна Македонија), има изложеност кон пазарот во Северна Америка од 28%,[1] што претставува значаен удел (График 4). За групациите на останатите фабрики во ТИРЗ-овите нема доволно-расчленети и лесно-достапни податоци, но, на пример, Дрекселмаер (треторангиран странски инвеститор во земјава), известува за 3 од вкупно 59 производни локации кои се наоѓаат во САД, додека Кромберг и Шуберт (второрангиран странски инвеститор) нема значајна изложеност кон САД.

График 4 – Изложеност на Џонсон Мети на американскиот пазар (2024)

Извор: Transforming  for growth: Annual Report and Accounts 2024. Johnson Matthey

Конечно, значаен индиректен ефект од воведувањето широкопојасни трговски бариери од страна на САД произлегува од трговската фрагментација и преструктуирање што царините ќе ги извршат на глобалната економска сцена, што ќе предизвика промени во цените, производството и работните места. Анализата „Економските ефекти од царинските предлози на Трамп за Европа“ од септември 2024 пресмета дека наметнатите царини ќе имаат значајни последици за Европската Унија, Велика Британија, Кина и други големи економии во развој. Според анализата, овие царини би можеле да предизвикаат пад на БДП во САД од -0,64% и во Кина од -0,68%, додека за Европската Унија се очекува понизок пад од -0,11%.

Општата царина од 10% се проценува со најштетно влијание за европските економии, а особено за индустриите како што е автомобилската индустрија во Германија. Ова го вклучува и каналот за преструктуирање на тековите на странските инвестиции, бидејќи дел од нив може да бидат пренасочени кон САД, со цел да се избегнат високите давачки, иако ефектот од вакво преструктуирање за Северна Македонија се очекува да биде слаб.

Се проценува дека падот на Германската економија ќе биде посилен од просечниот пад на ниво на Европската Унија, што е значаен наод за земји како Северна Македонија кои се високо-зависни од трговија со Германија. Потоа, најзначајните последици ќе се почувствуваат во автомобилската индустрија, особено за електричните возила (EVs), што е исто така значајно за земји како нашата кои се вклучени во автомобилските синџири на снабдување.

Севкупно, согласно на структурата и поставеноста на нашата економија во однос на трговските и финансиските текови на глобално ниво, се очекува дека ефектот од новововедените царини од САД кон Северна Македонија ќе биде негативен, но главно индиректен. Тоа имплицира дека тој нема да се почувствува веднаш. Прецизниот ефект останува да биде предмет на квантитативни проценки во периодот што следи.

[1] Иако, не постои податок за дистрибуцијата во рамки на континентот.

This post was originally published on this site

Продолжи со читање

  • Отворена канцеларија: Пријави повреда на избирачко право!

    Хелсиншкиот комитет за човекови права ги известува граѓаните дека во недела, 19 октомври 2025 година, канцеларијата на Комитетот ќе биде отворена во текот на целиот ден со цел да им овозможи на граѓаните да пријават  повреда на избирачкото право за време на првиот круг на Локалните избори. Комитетот ги охрабрува сите граѓани кои сметаат дека […]
    Read More… from Отворена канцеларија: Пријави повреда на избирачко право!
    The post Отворена канцеларија: Пријави повреда на избирачко право! appeared first on Хелсиншки комитет за човекови права.

  • Хелсиншки комитет остро реагира против злоупотребата на деца во политички цели

    Хелсиншки комитет за човекови права најостро реагира на сѐ почестите случаи на злоупотреба на деца и малолетници во политички активности во пресрет на претстојните локални избори. Иако официјалната изборна кампања завршува за неколку дена, на социјалните мрежи може да се забележат бројни фотографии и видеа каде децата се злоупотребени за политички цели од страна на […]
    Read More… from Хелсиншки комитет остро реагира против злоупотребата на деца во политички цели
    The post Хелсиншки комитет остро реагира против злоупотребата на деца во политички цели appeared first on Хелсиншки комитет за човекови права.

  • Кога се штеди на превенција, последиците се скапи – граѓанските организации и институциите со заеднички повик за поголеми вложувања во превенцијата

    Граѓанските организации и институциите од здравствениот сектор отворија јавен дијалог за унапредување на пристапот до квалитетни превентивни здравствени услуги за жените, девојките и ранливите групи, на тематскиот форум „Кога се штеди на превенција, последиците се скапи“ одржан на 15.10.2025 година. Главните заклучоци од дискусијата се дека неопходно е вклучување на…

  • Средба со претставници од институциите, експерти и бизнис заедницата

    Finance Think организираше средба со претставници од институциите, експерти и бизнис заедницата на тема „Праведна енергетска транзиција: Кои се придобивките, а кои ризиците“. Клучните заклучоци се: Економски придобивки преку заштеди во цената на електричната енергија за домаќинствата и зголемена конкурентност на компаниите. Почиста и поздрава околина преку поголемо користење на обновливи извори на енергија. Координација […]
    The post Средба со претставници од институциите, експерти и бизнис заедницата first appeared on Finance Think.
    The post Средба со претставници од институциите, експерти и бизнис заедницата appeared first on Finance Think.

  • Работна средба помеѓу старешинството на ИО “Димитар Влахов“ и на СИМ

    На 7.10.2025 год. (вторник) во Домот на НВО во Велес се одржа работна средба помеѓу старешинството на извиднички одред “Димитар Влахов“ Велес и старешинството на Сојуз на извидници на Македонија. На средбата учество зема старешината на СИМ Миќо Стојановски со членови на старешинството на СИМ и извршната канцеларија на СИМ….

Регистрирај се и добивај новости, информации и можности од Цивика мобилитас. Испраќаме не повеќе од 1 до 2 пораки месечно.

Регистрирај се за информатор