Вести од граѓанските организации

Хелсиншкиот комитет за човекови права изразува сериозна загриженост поради апелот на Министерството за здравство до медиумите да не ги фотографираат или снимаат пациентите кои се лекуваат во болницата во Кочани, откако беа повредени во трагичниот пожар во дискотеката „Пулс“.
Иако заштитата на приватноста и достоинството на пациентите е од голема важност, состојбата и условите во кои се лекуваат жртвите од оваа трагедија е највисок јавен интерес. Апелите што имаат за цел да ограничат медиумско покривање во вакви ситуации се проблематични и претставуваат потенцијален обид за институционално ограничување на слободата на изразување и правото на јавноста да биде информирана.
Со тоа Министерството ризикува да воспостави штетна пракса која може да води кон цензура и самоволни ограничувања на медиумската работа. Ја потсетуваме институцијата дека новинарската етика и професионалните стандарди се предмет на саморегулација и дека за овие прашања се надлежни телата како Советот за етика во медиумите и Судот на честа при Здружението на новинари на Македонија (ЗНМ).
Член 16 од Уставот на Република Северна Македонија гарантира слобода на изразување, како и забрана на цензурата. Вакви инструкции што доаѓаат од државни институции, дури и кога се претставени како апели, можат да се сфатат како форма на институционален притисок.
Хелсиншкиот комитет апелира до Министерството за здравство да се воздржи од наметнување на неформални ограничувања врз работата на медиумите и ги охрабрува новинарите да продолжат да известуваат професионално, етички и со чувствителност кон жртвите – но и со јасно чувство за одговорност кон јавниот интерес.
Демократијата се темели врз транспарентност и слободно и критичко информирање. Затоа, секој обид за ограничување на тие принципи претставува закана за правата и слободите на сите граѓани.

Еко Логик, како партнер во проектот Innokids – Innovative Approaches for Development of Sustainable Communities by Kids, ја претставува новата видео библиотека – онлајн платформа со повеќе од 100 едукативни видеа наменети за наставници, родители и сите кои работат во областа на едукацијата.
Innokids е проект поддржан преку програмата Еразмус+, кој обединува организации од Словачка, Македонија, Романија, Португалија и Италија. Главната цел е да се поттикне развојот на зелени вештини, креативност, уметност и иновации во образованието, со посебен фокус на Целта за одржлив развој бр. 11: Одржливи градови и заедници.

Што содржи видео библиотеката?
Платформата нуди практични видео материјали поделени во пет тематски области:

Живеалишта и заедници
Инфраструктура и транспорт
Рекреативни и слободни површини
Природни подрачја
Мерки за ублажување и адаптација

Секој модул вклучува видеа кои ги обработуваат темите преку реални примери и активности погодни за ученици од различни возрасни групи. Овие содржини се особено корисни за наставници кои работат во областа на природни и општествени науки, уметност, јазици, математика, СТЕМ-едукација и граѓанско образование.

[embedded content]

Кој може да ја користи?
Видео библиотеката е наменета за:

Наставници во основно и средно образование
Родители кои сакаат да поттикнат одржливи навики кај своите деца
Едукатори во формално и неформално образование

Поврзаност со Целите за одржлив развој
Иако фокусот е на Цел 11 – Одржливи градови и заедници, проектот обработува и теми поврзани со:

Квалитетно образование (Цел 4)
Климатски акции (Цел 13)
Здравје и благосостојба (Цел 3)и многу други глобални цели од Агендата 2030.

Пристапете до видео библиотеката овде: Види ја платформата
Youtube

Овој проект е кофинансиран од програмата Еразмус+ на Европската Унија (Project N. KA220-SCH-2B800C18).

05 Jul Репродукција или казна: Како власта ни ја дисциплинира иднинатаКоалиција Маргини: Да се зборува за зголемување на наталитет како политички хоризонт, а не како резултат на веќе постојна нееднаквост, е политичко лицемерие кое не само што не нуди решение, туку го засилува проблемот.Остро ја осудуваме изјавата на Мицкоски дека „време е за држава каде што ќе се раѓаат повеќе деца, младите ќе стапуваат во брак, а оние кои што се отселени ќе се вратат“. Ова е далеку од наивна визија, и претставува редефинирање на државата како биополитички проект, во кој државноста се мери преку способноста да се дисциплинира телото, да се контролира приватноста и да се одреди кој живот вреди.Наместо признание на одговорност, добиваме најава на морален императив, што репродуцира политички цинизам и наводна загриженост што го продолжува насилството врз сите што не се вклопуваат во моделот на „добрата“ држава. За да го наметне падот на наталитетот како најголема закана, Мицкоски ја користи демографијата како алатка за дефокус и релативизирање на дневните трагедии, додека жртвите, болката и гневот што го одбележуваат нашето секојдневие ги сведува на „драматични вести“ што го вознемируваат неговото премиерско спокојство!Во земја каде што една третина од жените се невработени, каде жени умираат при породување и нивните органи се крадат, каде самохраните мајки се оставени без поддршка, каде ЛГБТИ луѓето, како и сите што живеат надвор од хетеронормативниот модел, немаат ниту елементарно признание и правна можност за градење заедници, каде што сиромаштијата е структурна состојба, а пристапот до труд селективен, исклучувачки и непредвидлив – да се зборува за зголемување на наталитет како политички хоризонт, а не како резултат на веќе постојна нееднаквост, е политичко лицемерие кое не само што не нуди решение, туку го засилува проблемот.Најавите за даночни санкции за немажени и неженети лица, е познат механизам за статистичко бришење на сиромаштијата и за казнување на оние што не се вклопуваат. Ако животот е прескап, одговорот не е да се смени формулата што го покажува тоа, туку да се промени состојбата што го предизвикува.Мицкоски нуди логика во која сиромаштијата и животот надвор од конзервативниот фетиш за нуклеарното семејство се повод за вина, поради која овие луѓе треба да се покорат или прилагодат – во име на апстрактен морал што ги негира нивните конкретни животи.Самохраните родител(к)и, лезбејките, геј луѓето, транс лицата, сите вонбрачни, нерегистрирани, непризнати, невидливи форми на живот во ваквата визија избришани од политичката замисла што признава само еден модел: бракот како доказ за нормалност, мајчинството како услов за признание, и семејството како алатка на државна репродукција. Во оваа примарно фашистичка, и подоцна општо авторитарна политика, жената не постои надвор од улогата на мајка, а детето не постои ако е родено „надвор од бракот“..Кога дури и официјалните податоци покажуваат дека масовната миграција е резултат на долгорочна економска несигурност, корупција, непотизам и институционален колапс – состојби што актуелната власт не само што не ги решила, туку активно ги одржува – премиерот бесрамно тврди дека ќе „живееме со повеќе срце“ ако се мажиме, раѓаме и се враќаме дома. Во држава каде што срцевите заболувања се водечка причина за смрт, каде што загадениот воздух го прави секое вдишување ризик, каде што здравствениот систем е нефункционален, а телото се третира како трошок – апелот на Мицкоски не звучи како повик на живот, туку како замаглување на неправдата што го одбива истиот тој живот.Уште повеќе, тој зборува и како да не е премиер. Како да не е политички наследник на практики што ни ја цементирале сегашната демографската криза. Како да страда од Пинокио-синдром, Мицкоски се претставува како некој кој дури сега, конечно се освестува и станува „вистинско момче“, па и ја презема државата „во свои раце“, како досега да немал никаква улога и одговорност. Со овој јазичен маневар прави целен обид за бришење на политичката одговорност и за претставување на веќе постојната состојба како нешто што тукушто почнува и што допрва треба да се решава, со што е јасно дека нема никаква намера вистински да се погрижи за проблемот.Оттука, повеќе од јасно е дека луѓето не заминуваат затоа што се откажале од потребата да создаваат заедници и семејства, туку затоа што државата одамна се откажала од нив!Поврзувањето на достоинственото живеење со послушноста кон бракот и репродукцијата не е политичка визија, туку биоморален диктат што ја префрла вината врз поединецот и ги поништува условите што државата одбива да ги гарантира.

На 3.7.2025 год. (четврток), во рамките на програма “Наш подиум“ на МРТВ, старешината на извиднички одред “Димитар Влахов“ – Велес, имаше гостување во програмата на оваа телевизија, а поврзано со XXV Вардарска регата. Во разговорот беше образложена програмата на Вардарската регата од самиот почеток од Велес преку полигонот Криволак ,…

За време на настанот „Демографски трендови, предизвици и можни решенија – Развој на стратешки документи за демографска отпорност“, Претседателот на Владата Христијан Мицковски изјави дека се разгледува можноста за воведување дополнителни даноци за неженети и немажени лица. Таквата изјава е длабоко загрижувачка и претставува закана за основните човекови права и принципите на еднаквост и слобода.

Мрежата оценува дека ваквата најава односно идна мерка не само што би била ретроградна, туку е и дискриминаторска, бидејќи:

Ги крши човековите права односно правото на избор, правото на приватен и семеен живот и правото на планирање семејство, животен стил, семејна состојба и иднина.

Го стигматизира секој кој не живее во брачна заедница – било од избор, било од околности.

Ги удира младите, самохраните родители, ЛГБТИ+ лицата и оние кои се социјално и економски ранливи.

Не придонесува кон развој на општеството, туку отвора врата за нови поделби, стигма и нееднаквост.

Потсетуваме дека со член 25 од Уставот на секој граѓанин му се гарантира почитување и заштита на приватноста на неговиот личен и семеен живот, на достоинството и угледот. Дополнително, вонбрачната заедница е регулирана и заштитена со Уставот на Република Северна Македонија.

Ваквиот предлог јасно кореспондира со идеите кои доаѓаат од авторитарни режими[1], кои преку ретроградни наративи имаат за цел насилно зголемување на наталитетот.

Наместо казнување на личните избори преку даночен систем, потребни се политики кои ги поддржуваат младите семејства, достапни градинки, сигурно вработување, родова еднаквост и слободен избор на партнерство и родителство.

Животниот стил не е основа за оданочување. Во демократска и современа држава, бракот треба да биде слободен избор, а не даночна обврска.

Ја повикуваме Владата, како орган којшто е овластен предлагач на закони и политики, да се воздржи од иницијативи кои поттикнуваат дискриминација, а институциите – да застанат во одбрана на правата на сите граѓани, без разлика на нивниот брачен статус.

Хелсиншкиот комитет за човекови права, во рамки на проектот „Фундаменталните човекови права на прво место-активен придонес за владеење на правото“, финансиран од Европската Унија како дел од програмата, IPA III Civil Society Facility and Media Programme 2023 , согласно Договорот за грант потпишан меѓу Хелсиншкиот комитет за човекови права и Европската Унија бр. IPA III/2024/461-642“, спроведува постапка на прибирање на понуди, со упатување на покана – барање за доставување на понуди.
Потребно е надоградување на Дата базата за бесплатна правна помош (опишано под точка 1).
За горенаведениот предмет понудите да бидат испратени најдоцна до 11.07.2025 година (петок) до 16:00 часот, по електронска пошта на jana.sotirovska@mhc.org.mk.
Со оваа покана ви ја доставуваме потребна документација која ги содржи сите информации кои ќе ви помогнат за изработка на понудата.
1 Опис на бараната набавка:
Хелсиншкиот комитет за човекови права го спроведува проектот „Фундаменталните човекови права на прво место-активен придонес за владеење на правото“, финансиран од Европската унија. Во рамки на проектот е потребно надоградување на постоечката Дата база за бесплатна правна помош (во продолжение БПП).
1.1 Опис на бараните услуги:
Дата базата за БПП служи за складирање на доверливи податоци за корисниците на БПП, во согласност со домашните и меѓународните стандардни за заштита на лични податоци. Базата истовремено обезбедува статистичка анализа. Прегледот и унапредувањето на Базата треба да се фокусира на ревизија на моменталните функционалности, точноста на податоците и усогласеноста со релевантните законски рамки. Ова вклучува детален преглед на ефективноста на базата како алатка за следење и анализа. Подобренијата може да вклучуваат усовршување на методите за собирање на податоци, подобрување на корисничките интерфејси и интеграција на нови аналитички способности за подобра поддршка на понатамошните интервенции.

Општи информации

Од понудувачот се бара да достави најекономична и најдобра понуда во согласност со горенаведените материјали. Со тоа што во понудата секоја од горенаведените ставки треба да биде посебно образложена. Критериумите за избор на понудата се наведени под точка 3 на овој документ.
Цените при наведената понуда да бидат изразени без ДДВ.

Критериум за доделување на договорот за набавка

Критериумите за доделување на договорот за набавка се:

економски најповолна понуда
најдобар квалитет
најкраток рок на испорака

За носител на набавката ќе биде избран оној понудувач чија понуда е најсоодветна според наведените критериуми.

Евалуација на понудите

При евалуацијата на понудите ќе се земат предвид понудените цени, квалитетот на понудата и рокот на испорака. Евалуацијата на понудите ќе се врши од страна на Комисијата, формирана од страна на Хелсиншкиот комитет за човекови права за спроведување на постапкатa.
Доколку вашата понуда биде избрана ќе бидете информирани;
Во случај на потреба од дополнително појаснувања, слободно контактирајте не.
Напомена: Проектот е ослободен од ДДВ. По направен избор за најповолен понудувач ќе биде доставено решение и потврда од УЈП и СЕП. 

Предлог-законот е противуставен, правно неусогласен и опасен обид за поткопување на секуларниот карактер на државата
Мрежата за заштита од дискриминација остро реагира против Предлог-законот за верски училишта објавен на Единствениот национален електронски регистар (ЕНЕР), сметајќи го за противуставен, правно неусогласен и опасен обид за поткопување на секуларниот карактер на државата и за институционализација на верското образование во системот на формално образование. Предлогот е спротивен на Уставот и на Законот за средно образование.
Предлог-законот е во колизија со Уставот на Република Северна Македонија. Слободата на верските заедници да основаат верски училишта е загарантирана со чл. 19 од Уставот, но овие училишта можат да бидат исклучиво од верски карактер, а не од редовен гимназиски, стручен или уметнички тип. Дополнително, чл. 22 од Законот за правна положба на црква, верска заедница и религиозна група дозволува основање верски образовни установи од сите степени освен основното образование, исклучиво за школување на свештени лица и верски службеници. Овој закон претставува lex specialis и не може да биде дерогиран со нов закон. Оттаму, не може верските училишта да се третираат како редовни средни училишта со право за упис на секој факултет.
Одлуката на Уставниот суд У.бр. 182/2021 објавена на 29 мај 2024 година потврдува дека системот на верско образование мора да биде целосно одвоен од граѓанското образование и дека секој обид за нивно мешање претставува повреда на уставниот принцип на секуларност и одвоеност на државата и верата. Одлуката е достапна на следниот линк: https://ustavensud.mk/archives/33087.
Законот за средно образование (чл. 7) изречно забранува верско организирање и дејствување, организирање на верско образование, како и истакнување верски обележја во средните училишта. Законодавецот направил јасна разлика помеѓу редовни и специјализирани училишта, каде што вторите се наменети исклучиво за задоволување на внатрешни потреби на верските заедници.
Предлог-законот не содржи механизми за надзор, санкции или контрола. Не е утврдено кој ќе биде надлежен за негово спроведување, кој ќе следи дали се почитуваат предвидените одредби и кој ќе изрекува мерки во случаи на прекршувања. Дополнително, се отвора можност верските училишта да добиваат средства од државниот буџет, додека контролата на трошењето да ја имаат самите верски заедници.
Членот 4 од предлог-законот предвидува верските училишта сами да издаваат јавни исправи врз основа на свој статут, што е спротивно на постојните правила каде формата и содржината на свидетелствата се утврдени од Министерството за образование и наука. Прашањето за еквиваленција на таквите дипломи останува нерешено.
Законскиот текст се повикува на засебност и автономија на верските училишта, но паралелно бара нивно изедначување со државните училишта во однос на правата на учениците. Ваквиот пристап е контрадикторен и правно неизводлив.
Членот 6 став 2 не утврдува јасни критериуми за наставен кадар, туку остава правна празнина во однос на тоа кој може да предава религиозни содржини. Исто така, постои правна неусогласеност меѓу член 7 став 8 и став 11, што создава недефинирани односи помеѓу основачот и Министерството во однос на верификација на наставниот план. Членот 11 е особено спорен бидејќи овозможува државна матура како услов за упис на секој факултет, додека во исто време дозволува и запишување на верски факултети без положување на матура. Оваа двојна регулација отвора простор за злоупотреби, нерамноправност и институционална дискриминација.
Мрежата за заштита од дискриминација бара итно повлекување на Предлог-законот и повикува Владата да се придржува до уставниот принцип на секуларност. Усвојување на ваков закон претставува сериозно отстапување од демократските и граѓански вредности и директна закана за правата на учениците и интегритетот на образовниот систем.

Блупринт групата за реформи во правосудството ја истакнува својата загриженост за одлуката на Управниот одбор на Академијата за судии и јавни обвинители донесена на 235тата седница на 24.06.2025 година со која беше назначен посебниот советник на министерот за правда, Андреја Весов за член на Програмскиот совет на Академијата за судии и јавни обвинители.
Имено, според член 19 од Законот за Академијата за судии и јавни обвинители, како член на Програмскиот совет може да биде избран „раководен државен службеник од Министерството за правда со најмалку осум години работен стаж на работи од областа на правосудството, по положен правосуден испит.“ Оттаму, според јавно достапните информации, членот на Програмскиот совет кој е назначен е вработен како посебен советник на министерот за правда, позиција што не се квалификува како раководен државен службеник согласно Законот за административни службеници, туку како ангажман на определено време според Законот за вработените во јавниот сектор.
Дополнително, неговата поврзаност со одредена политичка партија и неодамнешна кандидатура за пратеник на последните парламентарни избори во Република Северна Македонија сериозно ја нарушува перцепцијата за независност и непристрасност на Академијата, особено во процесот на избор и обука на идни судии и јавни обвинители. Академијата треба да биде деполитизирана, професионална институција чија главна мисија е зајакнување на правосудниот кадар и унапредување на владеењето на правото.
Програмскиот совет мора да биде составен од професионалци со несомнено искуство и интегритет како би се обезбедило објективен процес на селекција и прием на слушатели на Академијата, ова особено што во изминатите години речиси во секоја генерација на прием на слушатели на Академијата за жал се соочуваме со различни сомнежи или нерегуларности кои го поткопуваат интегритетот на оваа клучна институција.
Оттаму, апелираме до надлежните институции за доследно почитување на законските одредби при избор и именување на членови во телата на Академијата, со цел да се заштити нејзината независност, стручност и интегритет. Само преку транспарентно и законито постапување може да се обезбеди доверба во процесите на обука и селекција на идните судии и јавни обвинители.

Блупринт група за реформи во правосудството:
– Институт за човекови права (ИЧП)
– Коалиција „Сите за правично судење“ (КСПС)
– Македонско здружение на млади правници (МЗМП)
– Хелсиншки комитет за човекови права
– Центар за правни истражувања и анализи (ЦПИА)

Во 2022, беше спроведено ова истражување од страна на Институтот за општествени и хуманистички науки – Скопје, во соработка со надворешни експерти, по иницијатива и со поддршка на Мисијата на ОБСЕ во Скопје, а по барање на Министерството за образование и наука. Истражувањето е спроведено со цел да обезбеди проценка…