Зошто ни е потребен национален систем за превенција од употреба на дроги во училиштата?

Податоците јасно ни укажуваат дека учениците во Македонија се соочуваат со ризици кои не смеат да останат занемарени.

Според ESPAD, европското истражување спроведено кај ученици на возраст 15–16 години (ESPAD Report 2019):

• 7% од учениците во Северна Македонија пробале канабис барем еднаш
• 4% го користеле во изминатата година
• 9% користеле инхаланти
• 5% земале рецептурни лекови без медицинска потреба

Извор: ESPAD Report 2019 – North Macedonia

Ова се деца на 15–16 години.

Според податоците од Институтот за јавно здравје (National Drug Situation Overview – North Macedonia, 2022), првото експериментирање со супстанции — алкохол, цигари, канабис — најчесто се случува на возраст од 13 до 15 години, што е токму периодот кога училиштата имаат најголема можност за рана интервенција.
Извор: NDSO 2022 (МЗ & ИЈЗ)

Сепак нашата држава сѐ уште нема национален систем за превенција:

• нема унифицирани стандарди,
• нема системска програма,
• нема обука за наставниците и стручните служби,
• нема координација меѓу образованието и здравството,
• нема редовен мониторинг на трендовите кај младите.

Според EUDA – European Union Drugs Agency (2024 Data Sheet), Северна Македонија не располага со целосно воспоставен национален систем за следење на податоци поврзани со дроги кај младите.
Извор: EUDA North Macedonia Data Sheet 2024

Во неколку основни училишта се спроведуваат одредени програми , што е позитивно и корисно, но тоа не претставува национален систем — ниту е усогласено решение за сите училишта, ниту покрива средни училишта.
Тоа значи дека поголемиот дел од училиштата и понатаму немаат стандарди, алатки, ниту институционална поддршка.

Во Европа, најуспешните држави применуваат модел каде што превенцијата е:

• системски организирана,
• заснована на докази,
• поддржана со стандарди и програми,
• со обучен кадар и редовен мониторинг.

Ова се принципите препорачани од WHO и UNODC, во документот International Standards on Drug Use Prevention (2018), кој ја дефинира превенцијата како долгорочен, структуриран процес.

Извор: WHO & UNODC International Standards (2018)

Затоа во Македонија има потреба од национален систем за превенција во училиштата.

Систем кој ќе обезбеди:

• јасни стандарди
• алатки за наставниците
• поддршка за стручните служби
• усогласен пристап на сите институции

Тоа значи реална заштита за младите.

Превенцијата не е еднократен настан, туку квалитетна долгорочна институционална работа.
Затоа треба да биде систем, а системот треба да биде национален.

ХОПС работи на воспоставување на првиот национален модел за превенција во средните училишта, со цел секое дете да расте во средина која обезбедува можности, знаење и поддршка за здрави избори.

---

Проектот „Воспоставување на национален систем за превенција на употреба на дрога во средните училишта“ е ко-финансиран од Европската Унија преку Европскиот инструмент за демократија и човекови права (ЕИДХР).
Содржината на оваа објава е единствена одговорност на ХОПС – Опции за здрав живот и не ја одразува нужно гледната точка на Европската Унија.

The post Зошто ни е потребен национален систем за превенција од употреба на дроги во училиштата? appeared first on ХОПС.

This post was originally published on this site