Зошто ни е потребен национален систем за превенција од употреба на дроги во училиштата?

ОдХОПС – Опции за здрав живот Скопје 18/11/202502/12/2025

Податоците јасно ни укажуваат дека учениците во Македонија се соочуваат со ризици кои не смеат да останат занемарени.

Според ESPAD, европското истражување спроведено кај ученици на возраст 15–16 години (ESPAD Report 2019):

7% од учениците во Северна Македонија пробале канабис барем еднаш
4% го користеле во изминатата година
9% користеле инхаланти
5% земале рецептурни лекови без медицинска потреба

Извор: ESPAD Report 2019 – North Macedonia

Ова се деца на 15–16 години.

Според податоците од Институтот за јавно здравје (National Drug Situation Overview – North Macedonia, 2022), првото експериментирање со супстанции — алкохол, цигари, канабис — најчесто се случува на возраст од 13 до 15 години, што е токму периодот кога училиштата имаат најголема можност за рана интервенција.
Извор: NDSO 2022 (МЗ & ИЈЗ)

Сепак нашата држава сѐ уште нема национален систем за превенција:

нема унифицирани стандарди,
нема системска програма,
нема обука за наставниците и стручните служби,
нема координација меѓу образованието и здравството,
нема редовен мониторинг на трендовите кај младите.

Според EUDA – European Union Drugs Agency (2024 Data Sheet), Северна Македонија не располага со целосно воспоставен национален систем за следење на податоци поврзани со дроги кај младите.
Извор: EUDA North Macedonia Data Sheet 2024

Во неколку основни училишта се спроведуваат одредени програми , што е позитивно и корисно, но тоа не претставува национален систем — ниту е усогласено решение за сите училишта, ниту покрива средни училишта.
Тоа значи дека поголемиот дел од училиштата и понатаму немаат стандарди, алатки, ниту институционална поддршка.

Во Европа, најуспешните држави применуваат модел каде што превенцијата е:

системски организирана,
заснована на докази,
поддржана со стандарди и програми,
со обучен кадар и редовен мониторинг.

Ова се принципите препорачани од WHO и UNODC, во документот International Standards on Drug Use Prevention (2018), кој ја дефинира превенцијата како долгорочен, структуриран процес.

Извор: WHO & UNODC International Standards (2018)

Затоа во Македонија има потреба од национален систем за превенција во училиштата.

Систем кој ќе обезбеди:

јасни стандарди
алатки за наставниците
поддршка за стручните служби
усогласен пристап на сите институции

Тоа значи реална заштита за младите.

Превенцијата не е еднократен настан, туку квалитетна долгорочна институционална работа.
Затоа треба да биде систем, а системот треба да биде национален.

ХОПС работи на воспоставување на првиот национален модел за превенција во средните училишта, со цел секое дете да расте во средина која обезбедува можности, знаење и поддршка за здрави избори.

Проектот „Воспоставување на национален систем за превенција на употреба на дрога во средните училишта“ е ко-финансиран од Европската Унија преку Европскиот инструмент за демократија и човекови права (ЕИДХР).
Содржината на оваа објава е единствена одговорност на ХОПС – Опции за здрав живот и не ја одразува нужно гледната точка на Европската Унија.

The post Зошто ни е потребен национален систем за превенција од употреба на дроги во училиштата? appeared first on ХОПС.

This post was originally published on this site

Видео: Младите жени против онлајн насилство (Young Women Counter)
24/12/2025
Во рамки на проектот Младите жени против онлајн насилство (Young Women Counter), заедно со експерти, зборуваме за препознавање и спречување на родово базирано онлајн насилство. 🌐💪 Ова видео е дел од нашите напори да ги поттикнеме младите жени да се чувствуваат посилни, информирани и безбедни на интернет. 🔎 Научете:✔️ што…
Платформата на граѓански организации за борба против корупцијата и Блупринт групата за реформи во правосудството реагираат на Измените на КЗ кои создаваат правна несигурност и ризик од институционална конфузија во преоден период
23/12/202524/12/2025
Иако ја поздравуваме иницијативата за интервенирање во Кривичниот законик, сметаме дека предложените измени, во сегашната форма, не претставуваат вистинско враќање на состојбата пред 2023 година, туку воведуваат нови решенија со сериозни последици по правната сигурност и борбата против корупцијата. Затоа, упатуваме неколку јасни барања: Тековните измени на Кривичниот законик да се ограничат исклучиво на враќање […]
The post Платформата на граѓански организации за борба против корупцијата и Блупринт групата за реформи во правосудството реагираат на Измените на КЗ кои создаваат правна несигурност и ризик од институционална конфузија во преоден период first appeared on Metamorphosis.
Мрежен состанок „За танго се потребни двајца“ – поттикнување дијалог и соработка
22/12/202524/12/2025
Локалното застапување добива сѐ поголема видливост и значење, а во таа насока се одржа и овогодинешниот состанок за вмрежување „За танго се потребни двајца“. На настанот учествуваа жени од осум заедници, претставници на невладини организации и советници од Општина Куманово. Овој чекор претставува важен напредок, бидејќи беше воспоставена директна комуникација со советниците како избрани претставници […]
Годишен извештај за состојбата со човековите права во 2024 година
22/12/202523/12/2025
Годината 2024 во светот беше исполнета со промени што го редефинираа глобалниот политички, економски и општествен пејзаж. Од продолжувањето на руската воена инвазија врз Украина, преку хуманитарната катастрофа во Газа, подемот на крајната десница во европските држави, победата на Доналд Трамп на претседателските избори во САД, па сè до бројните политички потреси во САД и […]
Read More… from Годишен извештај за состојбата со човековите права во 2024 година
The post Годишен извештај за состојбата со човековите права во 2024 година appeared first on Хелсиншки комитет за човекови права.
Реакција на Блупринт групата и Платформата за борба против корупција: Измените на КЗ создаваат правна несигурност и ризик од институционална конфузија
22/12/202524/12/2025
Иако ја поздравуваме иницијативата за интервенирање во Кривичниот законик, сметаме дека предложените измени, во сегашната форма, не претставуваат вистинско враќање на состојбата пред 2023 година, туку воведуваат нови решенија со сериозни последици по правната сигурност и борбата против корупцијата. Затоа, упатуваме неколку јасни барања: Тековните измени на Кривичниот законик да се ограничат исклучиво на враќање […]
Read More… from Реакција на Блупринт групата и Платформата за борба против корупција: Измените на КЗ создаваат правна несигурност и ризик од институционална конфузија
The post Реакција на Блупринт групата и Платформата за борба против корупција: Измените на КЗ создаваат правна несигурност и ризик од институционална конфузија appeared first on Хелсиншки комитет за човекови права.
Едукативни работилници за справување со родово базирано насилство
19/12/202523/12/2025
Со цел подигнување на свеста и зајакнување на знаењата за родово базираното насилство, во изминатиов период успешно спроведовме три едукативни и интерактивни работилници во Прилеп, Кривогаштани и Долнени, каде се вклучија педесетина млади и жени од овие средини. Периодот на одржување на работилниците се поклопи со глобалната кампања „16 дена активизам против родово базирано насилство“, со…