Author: Фондација Метаморфозис

Младинските организации низ Европа преземаат проактивен чекор кон обезбедување етичка употреба на вештачката интелигенција и нејзино почитување врз основа на човековите права. Студиската сесија „Open your AIs: Одговорна употреба на алатки за ВИ од страна на младински организации“ се одржа во Европскиот младински центар во Стразбур (EYCS) од 23 до 27 јуни 2025 година, со цел да се поттикнат критички дискусии околу етиката на вештачката интелигенција (ВИ) и да се оспособат младинските групи да усвојат внатрешни стандарди засновани врз заштитата на правата на младите луѓе.
Од причина што алатките за вештачка интелигенција сè повеќе го обликуваат начинот на кој функционираат младинските организации, оваа иницијатива ја нагласува потребата од свесна и информирана употреба, со тоа што ќе се обезбеди технологијата да им служи на младите луѓе, а не да ги загрозува нивните права.
Студиската сесија, исто така, се потпира врз принципите на новоусвоената Конвенција на Советот на Европа за вештачка интелигенција и човекови права помагајќи му на младинскиот сектор да дејствуваат како застапници и чувари во овој брзоменувачки пејзаж.
Студиската сесија има три клучни цели: да им помогне на младинските организации да бидат внимателни и одговорни при интегрирањето на ВИ во нивната работа, да ги поддржи да станат гласни застапници за етиката на ВИ во рамките на нивните структури и меѓу нивните корисници и да изградат знаење за полесно снаоѓање и придонесување во клучни политички процеси, како што се Законот за вештачка интелигенција на ЕУ и Конвенцијата на Советот на Европа за вештачка интелигенција, особено имајќи ги предвид сè поголемите грижи за дискриминацијата поттикната од ВИ.

Со поврзување на политиката со практиката, студиската сесија има за цел да ги позиционира младинските организации како значајни придонесувачи кон етичкото управување со вештачката интелигенција и заштитници на дигиталните права на младите луѓе.
Студиската сесија е навистина извонредно искуство за учесниците, нудејќи единствена можност да се поврзат и со членови на персоналот на секретаријатот на Советот на Европа од различни единици. Тие се сретнаа со претставници кои споделија увид во работата на организацијата на Конвенцијата за вештачка интелигенција, пресекот на вештачката интелигенција со говорот на омраза и злосторствата од омраза, како и различните форми на поддршка достапни преку Европската младинска фондација. Учесниците, исто така, истражуваа начини за значајно застапување на младите на повеќе нивоа, учејќи како би можеле да се вклучат во препознатливата структура на коуправување на Советот на Европа, со аплицирање за членство во Советодавниот одбор за млади или преку обезбедување застапеност преку нивните организациски мрежи.
Многу учесници се осврнаа на овој состанок, велејќи дека размената била влијателна и потврдувајќи ја важноста на вклучувањето на младите луѓе во процесот на креирање политики што ја обликуваат нивната сегашност и иднина.

Линк до оригиналниот текст: Open your AIs: responsible use of AI tools by youth organisations discussed in Strasbourg – Youth

Студиската сесија е организирана во рамките на програмата Youth for Democracy, во соработка со Connect International, со партнерот Curiosite Centre de Formation и експертизата на Metamorphosis Foundation.

Дезинформациите и манипулациите со информации и странско влијание (ФИМИ) ги поткопуваат демократските процеси, ја еродираат јавната доверба, ги засилуваат социјалните поделби и ги ослабуваат аспирациите на Северна Македонија за евроатлантска интеграција. Затоа, без решителна акција, индустријата за манипулација со информации ќе продолжи брзо да се адаптира, надминувајќи ја регулативата и искористувајќи ги системските слабости.
Ова беше централната порака на денешниот валидациски состанок во Скопје, кој беше фокусиран на нацрт-извештајот „Овозможувачи и стимулирачи на изборни ФИМИ во Северна Македонија“. Настанот собра претставници на институции, медиуми, граѓанскиот сектор и меѓународни организации за заеднички преглед на наодите и нивно унапредување преку партиципативен дијалог.
Во своето воведно обраќање, Кушбу Агравал од Интернешенал ИДЕА го истакна поширокиот обем на иницијативата:
„Овој извештај на нашиот партнер Метаморфозис е дел од поголем проект за ФИМИ поддржан од Global Affairs Canada. Иако не е прв извештај на оваа тема во земјата, се обидуваме да создадеме „една точка за пристап“ каде ќе бидат консолидирани сите релевантни знаења и истражувања поврзани со изборни ФИМИ во Северна Македонија, особено во однос на ранливостите и поттикнувачите кои ѝ овозможуваат на оваа појава да се вкорени и да напредува“, рече Агравал.
Горан Ризаов, менаџер на програмата Информациски и медиумски интегритет во Метаморфозис и коавтор на извештајот, ја презентираше методологијата развиена од Интернешенал ИДЕА, заснована на разграничување на овозможувачи и поттикнувачи на ФИМИ.
„Покрај другото, се обидовме да објасниме и како се користат родово базирани дезинформации, употребата на вештачка интелигенција и глобалните поврзувања за манипулација со информации во изборен контекст. Политичката поларизација, често по етнички или меѓуетнички линии, како и системската корупција, ја ослабуваат институционалната отпорност. Имплементацијата на изборните реформи е слаба, а злоупотребата на јавни ресурси останува широко распространета“, рече Ризаов.
Матеј Тројачанец, Горан Ризаов и Деспина Ковачевска се ко-автори на нацртт-извештајот кој беше презентиран | Фото: Ванчо Џамбаски, CC BY
Деспина Ковачевска и Матеј Тројачанец, истражувачи од Метаморфозис и коавтори на извештајот, ги претставија увидите за општествените овозможувачи и улогата на социјалните мрежи, со дополнителен фокус на родовите наративи и дезинформации генерирани преку ВИ.
Ковачевска го нагласи користењето на пораки што се базираат на страв и се насочени кон жените и ЛГБТИ+ заедниците:
„Видовме наративи во кои се тврди дека ако Северна Македонија влезе во ЕУ, децата ќе станат трансџендер или девојчињата ќе бидат принудени да се облекуваат како момчиња. Во проруските дезинформации, Украинките се претставени како хероини што остануваат да се борат, додека мажите се прикажуваат како кукавици што бегаат. При нападите на претседателот Зеленски, често мета е неговата сопруга и нејзината наводна расипничка потрошувачка. Постои поширок наратив во кој традиционалната мајка се спротивставува на „жената од Запад“ – осамена, себична, па дури и демонизирана преку религиски содржини“, рече Ковачевска.
„Овие родово обоени наративи се темелат на страв – страв од вакцини, од Западот, од морална деградација. Ниската медиумска писменост, која дополнително опаѓа, им овозможува на ваквите манипулативни содржини да се шират“, додаде таа.
Ризаов зборуваше и за ранливоста на медиумскиот простор:
„Независните медиуми се речиси неодржливи. Постојаното зголемување на бројот на медиуми создава илузија за плурализам, но во реалноста тие често се политички или комерцијално ориентирани. Копи-пејст новинарството доминира во мејнстрим медиумите. Ако единствено што правите е да пренесувате туѓи содржини, тогаш манипулацијата лесно може да се протне – особено ако доаѓа од моќен центар на влијание“, рече Ризаов.
Тројачанец го истражуваше влијанието на алгоритмите на социјалните мрежи и генеративната вештачка интелигенција во дезинформацискиот екосистем:
„Платформите го засилуваат екстремниот контент според однесувањето на корисниците. Иако сè уште немаме видено длабоко фалсификувани видеа со локални политичари, идентификувавме ВИ видеа што промовираат лажни лекови, често со гласови клонирани од познати лекари. Најчесто се адаптирани од шаблони на бугарски јазик, па така се релативно лесно препознатливи. Сепак, употребата на ВИ во овој контекст засега останува ограничена“, рече тој.
Настанот заврши со сет на препораки насочени кон институциите, медиумскиот сектор, технолошките платформи и граѓанското општество. Тие се фокусираат на подобрување на законодавството, медиумската независност, дигиталната транспарентност и јавната свест, како и на потребата од посилна меѓусекторска соработка и усогласување со регулативите на Европската Унија.

Денес, 19-ти јуни 2025 година, Комисијата за транспорт, дигитална трансформација, животна средина и просторно планирање на Собранието на Република Северна Македонија, ја одржа својата 35-та седница. На седницата се одржа јавна расправа на тема „Реформски пакет на Предлог закони за дигитална трансформација на Република Северна Македонија“, и се разгледаа и дискутираа следниве предлог закони: Предлог на закон за електронските комуникации; Предлог на закон за безбедност на мрежни и информациски системи; Предлог на закон за архивски материјал и архивска дејност; и Предлог на закон за изменување и дополнување на Законот за електронски документи, електронска идентификација и доверливи услуги.
На јавната расправа, покрај членовите и замениците членови на Комисијата, пратеници, Министерот за дигитална транформација, и претставници на ресорни министерства, агенции, органи во состав и претставници на бизнис и академските заедници, присуствуваа и претставници на граѓанското општество. Филип Стојановски, директор за партнерство и развој, и Маријана Јанческа – Угарковиќ, проектен менаџер, ги претставија препораките и сугестиите на Фондација Метаморфозис, а во однос на дискутираните закони.

Во своето обраќање, г-ѓа Јанческа – Угарковиќ, истакна дека Фондацијата за интернет и општество Метаморфозис го поддржува процесот на донесување на пакетот од четири закони и ја поздравува иницијативата на Парламентот да ги вклучи и граѓанските организации во процесот на структурирани дискусии за подобрување на нацрт текстот на предложените закони.
Во своето обраќање, Јанческа нагласи дека е важно сите предвидени законски решенија да бидат усогласени со европските регулативи, но и да бидат прилагодени на локалниот контекст за да одговорат на реалните предизвици на граѓаните, институциите и приватниот сектор. Се укажа и на потребата од јасни обврски за спроведување на безбедносни мерки од страна на институциите, транспарентност во обработката на чувствителни информации, отчетност на давателите на услуги и интероперабилност на техничките решенија.
Фондација Метаморфозис смета дека дигиталната трансформација не е само технолошка алатка, туку предуслов за ефикасна, транспарентна и одговорна администрација. За таа цел, неопходно е системско вклучување на граѓанските организации и експертите во сите фази на реформите – од дизајн до евалуација – како и инвестирање во капацитетите на јавната администрација и промовирање на дигиталната писменост кај сите категории на граѓани.

На 4 јуни 2025 година, Фондацијата Метаморфозис организираше еднодневна обука за подобрување на сајбер безбедноста во организациите од граѓанскиот сектор.
Обуката беше наменета за граѓански организации кои секојдневно работат со ранливи категории и се изложени на зголемени ризици во дигиталното опкружување.
Учесниците имаа можност да се запознаат со клучни аспекти на сајбер безбедноста, вклучувајќи го поимот дигитален отпечаток, значењето на антивирусната заштита, креирањето и одржувањето на силни лозинки, користењето на менаџери за лозинки, како и практични совети за развивање здрави навики на сајбер хигиена.
Оваа обука е дел од проектот „СајберШтит: Омоќени граѓани за сајбер отпорност“, кој преку едукација, информирање и достапни алатки настојува да ја засили свесноста и отпорноста на граѓаните и организациите на сајбер закани. Проектот вклучува серија од три обуки – првата беше одржана на 9 април, а втората на 7 мај. Покрај обуките, се предвидува и продукција на подкасти и видеа со цел унапредување на јавната свест за сајбер безбедноста.
Главниот фокус на проектот е важноста од редовна сајбер хигиена и подготвеност за соочување со закани како фишинг, социјално инженерство, малициозен софтвер и кражба на лични податоци. Преку заеднички активности, проектот се стреми овие прашања да добијат соодветна видливост, поддршка и решенија во контекст на сè поголемите предизвици од дигиталната ера.

Проектот „СајберШтит: Омоќени граѓани за сајбер отпорност“ е поддржан со грант Национална интервенција на регионалниот проект „СМАРТ Балкан – Граѓанско општество за поврзан Западен Балкан“ имплементиран од Centar za promociju civilnog društva (CPCD), Центар за истражување и креирање политики (ЦИКП) и Институтот за демократија и медијација (ИДМ), а финансиски поддржан од Министерството за надворешни работи на Кралството Норвешка.

Отворениот повик треба да овозможи пријавување на 1 (еден) претставник од заинтересирани граѓански организации кои ги споделуваат вредностите на Партнерството за отворена власт и се залагаат за поголема партиципативност, отвореност и отчетност на властите и ги применуваат тие принципи во своето работење, за нивно учество во Советот за координација и следење на Националниот акциски план за Партнерство за отворена власт 2024-2026 година при процесот на спроведување и следење на НАП за ПОВ 2024-2026 година
Продолжениот рок за поднесување на пријавите е 13 јуни 2025 година.
Пријавувањето за членство во Совет за координација и следење на НАП за ПОВ 2024-2026 година се врши по електронски пат, со доставување на пополнета пријава и потребните документи на следната електронска адреса: danche@metamorphosis.org.mk
Погледнете го целиот повик, образецот за пријавување и потребните документи на следниот линк.

Во рамките на проектот „Интеграција на Западен Балкан во единствениот дигитален пазар на ЕУ“, кој има за цел унапредување на стандардите за дигитални права и поддршка на интеграцијата на регионот во единствениот дигитален пазар, на 22 мај 2025 година, Фондацијата Метаморфозис организираше работна средба со надлежните институции на тема „Импликации од Законот за дигитални услуги на ЕУ врз граѓанските организации и истражувачките новинари во Северна Македонија“.
Средбата се одржа во просториите на Фондацијата Метаморфозис во Скопје и собра претставници на Министерството за дигитална трансформација, Министерството за економија, Агенцијата за електронски комуникации, Агенцијата за аудио и аудиовизуелни медиумски услуги и Агенцијата за заштита на лични податоци.

Настанот го отвори Данче Даниловска-Бајдевска, програмска директорка во Фондација Метаморфозис, која истакна дека во рамките на заложбите на Метаморфозис за одговорна дигиталната трансформација, препознавме дека е неопходно и важно усогласувањето со Законот за дигитални услуги на ЕУ, и покрај тоа што Северна Македонија не е членка на Европската Унија, преку еден процес на вклучување на сите засегнати страни – институции, граѓански организации, медиуми и бизнис сектор, од причина што тоа е клучен чекор за унапредување на заштитата на корисниците и транспарентноста на онлајн просторот. Таа го поздрави прифаќањето на иницијативата на Метаморфозис за усогласување на нашето законодавство со Законот за дигитални услуги на ЕУ од страна на Министерството за дигитална трансформација и вклучувањето во Програмата за работа на Владата за 2025 година.

Потоа, во воведната сесија, проф. д-р Елизабета Тошева даде преглед на основите на Законот за дигитални услуги на ЕУ (Digital Service Act – DSA) и неговите главни принципи на транспарентност, одговорност и заштита на корисниците, како и неговото влијание врз слободата на изразување и дигиталните права.
А во продолжение, проф. д-р Ана Секуловска Ј. ги претстави клучните наоди од истражувањето за импликациите од Законот за дигитални услуги на ЕУ врз граѓанските организации и истражувачките новинари во Северна Македонија, со посебен фокус на предизвиците и ризиците врзани со дигиталните платформи, доверливите пријавувачи и алгоритамското модерирање.
На крајот на средбата имаше плодна дискусија и беа отворени неколку клучни прашања поврзани со идната имплементација на Законот за дигитални услуги на ЕУ во националниот контекст. Присутните разговараа за тоа која институција или тело би било најлогично да ја преземе улогата на национален Координатор за дигитални услуги, како и за критериумите и капацитетите потребни за назначување на таканаречените Trusted Flaggers („доверливи пријавувачи“).

Фондацијата Метаморфозис ќе продолжи со организирање на вакви средби и во иднина, поттикнувајќи дијалог и соработка меѓу институциите и граѓанското општество. Сите засегнати страни се охрабрени да дадат свој придонес во овој важен процес на креирање одржлив, инклузивен и транспарентен дигитален екосистем.
Истражувањето „Импликации од Законот за дигитални услуги на ЕУ на граѓанските организации и истражувачките новинари во Северна Македонија“, спроведено во рамките на проектот „Интеграција на Западен Балкан во единствениот дигитален пазар на ЕУ“, е достапно на следниот линк.

Проектот „Интеграција на Западен Балкан во единствениот дигитален пазар на ЕУ“ е финансиран од Фондациите Отворено општество – Западен Балкан, а го спроведуваат Партнери Србија (Србија), Фондација Метаморфозис (Северна Македонија), Зошто не? (Босна и Херцеговина), НВО 35 mm (Црна Гора), Women in TechKosovo (Косово) и Институт за демократија и медијација (Албанија).

Информациските закани и манипулациите со информации се проблем кој влијае врз целото општество и треба да се реши со сеопфатен пристап на целото оштество, а тоа значи – политичка волја, усогласеност во делувањето, координација и акција како и здружување ресурси и зголемување инвестиции во решавањето на проблемот.
Ова се само дел од заклучоците и препораките кои се дел од „Документ за позиција: Патоказ за заштита на демократијата од информациски закани“, кои беа истакнати денеска на брифинг за новинарите во Фондацијата Метаморфозис, која, пак, заедно со Мрежата против дезинформации за Балканот (АДН-Балканс), низ процес на широки консултации преку соработка со меѓународните и регионални партнери, решението го наоѓа во сопфатниот пристап на целото општество. За таа цел, изработен е патоказ за заштита на демократијата од информациски закани.
„Системската злоупотреба на информацискиот простор преку дезинформациски кампањи ја зголемува ерозијата на јавната доверба што ја доведува до криза на демократскиот систем. Западниот Балкан, како еден од најранливите региони во Европа, се соочува со сериозни предизвици во зачувувањето на интегритетот на демократските институции и процеси, поради отсуството на регулатива усогласена со европските стандарди и недостаток на координирана акција на демократските актери, за зачувување на демократските институции“, пишува во резимето на документот.
Директорот за партнерство и развој во Фондацијата Метаморфозис, Филип Стојановски, заедно со Светлана Силјановска, специјалистката за стратешки комуникации, кои се уредници на документот, денеска го презентираа пред новинарите.
„Напуштен е концептот на гледање на дезинформациите низ призма на медиуми, тие се третираат како демократски закани, а нивната цел е нарушување на демократскиот поредок. Идејата за политичка или партиска етикета на дезинформациите е надрасната. Изработивме патоказ со неколку елементи кои ни служат како насоки. Ако постои регионална Стратегија за дезинформации, треба да има и Стратегија за справување со дезинформации. Во документот имаме три приоритети – зачувување на интегритетот на изборите, зачувување на демократијата и правото на граѓаните за носење информирани одлуки, како и демонетизација на дезинформации и зајакнување на информациски интегритет“, рече Силјановска.
Стојановски, пак, истакна дека до надлежните, уште пред неколку години, бил поднесен предлог од граѓанските организации со кој намерата била да се започне процес на градење Национална стратегија за градење општествена отпорност кон штетните влијанија на дезинформациите. Тој посочи дека државите кандидатки за членство во Европската Унија се обврзани да развијат такви механизми. Иако иницијативата беше прифатена и од претходната и од тековната влада, до денеска, нема информација дека надлежните започнале процес на градење таква Стратегија.
„Идејата беше тоа да биде документ за политики и план со конкретни чекори, со цел да ѝ се помогне државата и практично, а и за да напредува во процесот на евроинтеграции“, рече Стојановски. Оваа иницијатива беше позитивно оценета во Извештајот на Европската Комисија за 2024 година како единствен таков чекор на ниво на Западен Балкан.
Во дискусија на темата, Зоран Бојаровски, главниот уредник на Рацин.мк, истакна дека информациските закани никогаш нема да престанат.
„Тие само ќе се усовршуваат во начините, методите, алатките за да ја постигнуваат нивната цел. Но и борбата против информациските закани не треба никогаш да престане. И токму овој документ го позиционира тоа, дека само холистички и сеопфатен пристап може да даде резултат и само тогаш може да бидеме оптимисти дека таа борба никогаш нема да престане“, рече Бојаровски на брифингот.
Брифинг за новинарите во Фондацијата Метаморфозис. Фото: Мета.мк.
Во документот, на крајот се наведени препораки за меѓународни организации и чадор тела, препораки за државните институциите од Западен Балкан, за практичари кои се справуваат со информациски закани и манипулации, потоа, препораки за медиумите и медиумските организации, препорки за мрежи на практичари, како и препораки за академската заедница.
„Долгорочната отпорност на Западен Балкан може да се изгради само преку единствена регионална стратегија, буџети сразмерни на оние на антидемократските актери, политичка волја и координирана акција. Наспроти фрагментираното делување, ваквиот пристап обезбедува колективен одговор на системска закана кој ќе даде посилен ефект, и ќе почне да ја зајакнува довербата во демократските институции од граѓаните штитејќи го нивното право на носење на информирана одлука како темел на демократскиот процес“, пишува во документот.

Имплементацијата на Реформската агенда во Северна Македонија бара инклузивен пристап и придонес од сите релевантни чинители за да се обезбеди нејзина успешна имплементација. За таа цел, Институтот за европска политика – ЕПИ, во соработка со Министерството за европски прашања, на 19 мај, организираше Прв состанок на Националниот консултативен механизам за реформската агенда 2024-2027 – нова национална платформа која овозможува структуриран, транспарентен и инклузивен дијалог заснован на докази меѓу државните институции, граѓанските организации, стопански комори, академија и други релевантни фактори за имплементација и мониторинг на Реформската агенда во рамките на Планот за раст на ЕУ за Западен Балкан.
Мила Јосифовска Даниловска и Маријана Јанческа – Угарковиќ, од Фондација Метаморфозис учествуваа на средбата. Јанческа – Угаровиќ ги претстави наодите од истражувањето на Метаморфозис на досегашниот напредок во областа на дигитализацијата, како клучна област во Реформската агенда. Во истражувањето се презентирани резултатите од 2025 година поделени по клучни подобласти на дигитализација: дигитализација и кибербезбедност, како и планираните активности за 2026 и 2027 година.
Јанческа-Угарковиќ, освен што ги претстави постигнувањата, ги сподели со присутните и препораките што произлегоа од документот за јавни политики. Потребна е поголема инклузивност, особено во дигиталната пристапност за лицата со попреченост, согласно националната стратегија 2023–2030. Понатаму, треба да се зајакне вклученоста на граѓанските организации и експерти во сите фази на предвидените реформи – од дизајн до евалуација, како и да се осигура транспарентност и навремена комуникација при креирањето на регулативи. Со цел длабинско спроведување на заложбите од реформската агенда, потребно е да се инвестира во обука и техничка поддршка на администрацијата за ефикасна имплементација, како и да се прилагодуваат законите на локалниот контекст, наместо механички да се преземаат европски регулативи. Истовремено, треба активно да се поттикнува дигитална писменост кај сите категории на граѓани.
Дигитализацијата не е само техничка алатка – таа е предуслов за ефикасна, транспарентна и одговорна администрација. Како Фондација Метаморфозис, остануваме посветени да го следиме процесот и да придонесуваме за реформи што ќе бидат во интерес на сите граѓани.

Универзитетски професори, експерти од граѓанското општество и експерти за процесот на дигитализација од европските земји дебатираа во Собранието на Република Северна Македонија во врска со Стратегијата за дигитална трансформација на Собранието. Во една панел-дискусија со наслов: „Собрание 2.0 – Промена, лидерство, капацитет и инклузија“, експертите ги споделија своите размислувања за поефикасна дигитална стратегија кон целта за едно помодерно Собрание, пишува Порталб.мк.
Мила Јосифовска Даниловска, од Фондацијата Метаморфозис во нејзината презентација на панел-дискусијата се фокусираше на важноста на вклучувањето на граѓанскиот сектор во креирањето на дигитални алатки за Собранието.
Според неа, вклучувањето на граѓанското општество во креирањето на дигиталните алатки е од суштинско значење за градење на еден отворен, транспарентен и инклузивен процес.
„Вредноста на учеството на граѓанското општество во овој процес е повеќекратна. Граѓанското општество може да помогне во премостувањето на јазот меѓу институциите и граѓаните. Промовирање на транспарентни процеси и дигитални алатки кои не им штетат на човековите права и слободи. Зајакнување на довербата во Собранието преку доближување на дигиталните решенија до граѓаните. Иновациите, граѓанското општество, особено оние кои работат во областа на технологијата, отворените податоци, дигиталните права или јавните политики, честопати носат иновативни решенија и дизајни насочени кон крајните корисници. Така, нивното вклучување има една додадена вредност во креирањето на иновативни решенија кои се лесни, релевантни, корисни и прилагодени за употреба од страна на граѓаните.“
Бобан Стојаноски, заменик-генерален секретар на Собранието нагласи дека Стратегијата претставува еден важен чекор во трансформацијата на Собранието.
„Важна тема. Клучен чекор во трансформацијата на Собранието. Очекуваме помош од експертите за да ја направиме Стратегијата што е можно посовремена, што ќе биде од корист за Собранието. Нашата визија е да создадеме едно модерно Собрание. Потребата произлегува од динамиката на работата во Собранието. Целта ни е да го унапредиме е-Собранието, веб-страната на Собранието, да ја унапредиме софтверската структура, како и да го унапредиме интернетот. Дигитализацијата ќе ја олесни меѓуинституционалната комуникација“, рече Стојаноски.
На панелот своите успешни искуства ги презентираше и Карл Мортен Копел од Естонија од ИКТ секторот на тамошниот парламент.
„ Digital first значи да имате еден сеопфатен процес што ќе им даде на корисниците брзи резултати. Важно е да останете посветени, затоа што дигиталното е подобро. Како што добивате информации, така можете и да обезбедите интересни информации што ќе ја зголемат ефикасноста. Претходно, хартијата беше ефикасна, процесот се спроведуваше преку месинџер. Но, времињата се променија. Имаме електроника, имаме мрежа и ова ја олеснува комуникацијата“, рече Копел.
Тој зборуваше и за новите иновации во парламентот во Естонија: „Новина во естонскиот парламент е вештачката интелигенција (ВИ). Таа е добра во генерирањето на идеи. Ја користиме за упатства и совети. Понекогаш може да добиете лоши одговори. Не плашете се од ВИ, засега е „друштвена“. „Применете ја“, нагласи Копел.
Универзитетскиот професор Боро Јакимовски акцентот го стави на академските капацитети што можат да ги понудат локалните експерти.
„Високото образование, научните институции и експертите имаат капитал што државата треба да го користи и во кој треба да инвестира. Северна Македонија има добро ниво, а тоа е благодарение на инженерите што доаѓаат од оваа земја. Можностите што институциите можат да ги понудат се одлични, вештачката интелигенција е многу важна. Постојат можности за унапредување на соработката меѓу институциите и академиите, за да се му помогне на општеството и државата“, рече професорот Јакимовски.
Ирена Бојаџиевска, од Центарот за управување со промени, рече дека новата Стратегија треба да предвиди одлуки за олеснување на работата и на собраниската служба и на пратениците.
„Важно е да се мапираат потребите на вработените и пратениците. Добро е кога слушаме успешни примери, но треба да видиме каде сме ние денес, а по некое време, кога ќе ја финализираме стратегијата, да кажеме дека еве каде сме стигнале“, рече Бојаџиевска.
Инаку, претседателот на Собранието, Африм Гаши, во својот воведен говор, нагласи дека дигиталната трансформација претставува конкретна реализација на визијата за отворено, ефикасно и доверливо Собрание.
Потсетуваме дека во текот на 2024 година, во Извештајот за напредокот во однос на дигитализацијата, Северна Македонија беше оценета дека и покрај одреден напредок, напорите за дигитализација се сè уште во раните фази и имаат бројни недостатоци. И покрај напредокот во интернет инфраструктурата и 5G, администрацијата и секторот за сајбер безбедност имаат потреба од дигитализација и зајакнување.
Линк до оргиналната објава: Дигиталната трансформација на Собранието: Граѓанското општество како клучен партнер во градењето на едно модерно Собрание | Meta.mk

Отворениот повик треба да овозможи пријавување на 1 (еден) претставник од заинтересирани граѓански организации кои ги споделуваат вредностите на Партнерството за отворена власт и се залагаат за поголема партиципативност, отвореност и отчетност на властите и ги применуваат тие принципи во своето работење, за нивно учество во Советот за координација и следење на Националниот акциски план за Партнерство за отворена власт 2024-2026 година при процесот на спроведување и следење на НАП за ПОВ 2024-2026 година
Рокот за поднесување на пријавите е 27 мај 2025 година.
Пријавувањето за членство во Совет за координација и следење на НАП за ПОВ 2024-2026 година се врши по електронски пат, со доставување на пополнета пријава и потребните документи на следната електронска адреса: danche@metamorphosis.org.mk
Погледнете го целиот повик, образецот за пријавување и потребните документи на следниот линк.