Author: Здружение ХЕЛСИНШКИ КОМИТЕТ ЗА ЧОВЕКОВИ ПРАВА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА Скопје

Во неделата на жалост по трагедијата со пожарот во Кочани, повторно сме сведоци на загрижувачки пораст на говорот на омраза, особено на социјалните мрежи, но и во некои медиуми. Барањето на одговорност од надлежните институции од страна на граѓаните и особено од страна на младите се поврзува со дејствување на политички партии и наместо достоинство и одговорност, гледаме навреди, обвинувања, говор на омраза и повикување на насилство. Сето ова добива размери на загрижувачки опасна онлајн хајка.
Хелсиншкиот комитет за човекови права предупредува дека ваквите напади можат да имаат сериозни последици врз слободата на изразување и безбедноста на граѓаните. Истовремено потсетуваме дека говорот на омраза и повиците за насилство на социјалните мрежи претставуваат кривично дело.
Од тие причини апелираме јавните личности, политичарите, како и сите корисници на социјалните мрежи да бидат одговорни во јавниот говор.
Во врска со студентските мирни собири кои деновиве се мета на навреди и разни шпекулации дека дејствуваат под нечие влијание, потсетуваме дека правото на мирен собир во Северна Македонија е уставно загарантирано право и е основно човеково право загарантирано со најзначајните меѓународни документи за човековите права.
Никого не треба да зачудува фактот што младите бараат одлучна борба против корупцијата и системските неправилности и неправди во општеството, чиишто жртви се трагично настараданите во Кочани. Од тие причини никој, а особено власта не треба од позиција на моќ да го узурпира гласот на младите.
На институциите треба да им се дозволи да ја завршат својата работа и да ги пронајдат и санкционираат одговорните за трагедијата во Кочани, но тоа не се коси со потребата граѓаните да бараат системски промени и артикулирано да ги истакнат своите барања.
Расчистувањето на причините за несреќата во Кочани е испит и за органите на правосудниот систем кои треба професионално да спроведат темелна и непристрасна истрага, не подлегнувајќи на можни партиски и други притисоци.
Во овој случај судиите мора да испорачаат правда, постапувајќи согласно позитивните закони, а во служба на граѓаните и јавниот интерес.
Хелсиншкиот комитет согласно својот мандат ќе ги мониторира протестите и ќе обезбедува бесплатна правна заштита при евентуални случаи на пречекорување на полициските овластувања.

Платформата на граѓански организации за борба против корупцијата изразува длабоко сочувство за трагично загинатите граѓани во пожарот во „дискотеката“ во Кочани и изразува искрени желби за побрзо закрепнување на повредените.
Пожарот во Кочани е само последно во низата на случувања кои покажуваат дека корупцијата убива. За жал, по случајот во Ласкарци, случајот со „Беса транс“, пожарот во модуларната болница во Тетово, требаше да се случи и пожарот во „дискотеката“ во Кочани за одново да се потсетуваме  дека повеќедецениската системска корупцијата зема животи.
Платформата будно ги следи постапките во случајот со пожарот во Кочани и укажува дека тоа што сега најмалку треба да се обезбеди е сеопфатна, темелна, непристрасна и натпартиска истрага. Бараме истрагата да се води отчетно и транспарентно и за неа да известуваат оние кои со закон се надлежни да го прават тоа.
Во овој момент, одговорноста е клучна и никој не треба да биде изземен од неа, без разлика дали и од која партија е, од која верска или етничка припадност е и дали е поранешен или сегашен функционер. Додека не создадеме систем во кој вистинските луѓе со интегритет ќе бидат на вистинските позиции, не треба да се откажеме.
Во досегашното еднодецениско постоење на платформата на граѓански организации за борба против корупцијата постојано реагираме и бараме промени во разни сегменти од системот што да се прифатеа, ќе оневозможија токму вакви случувања. Потребни се системски промени кои ќе покажат дека постои реална волја и заложба за бескомпромисна борба со корупцијата од сите чинители, а особено надлежните. За жал, праксата константно покажува дека желбата за лично богатење секогаш била над онаа за создавање на систем во кој правилата и процедурите ќе се почитуваат подеднакво од сите, на сите нивоа во општеството.
Имајќи ги предвид прогласените денови на жалост, Платформата за сега ќе се воздржи од натамошни коментари за конкретниот случај, но најавуваме дека во текот на идната недела ќе организираме прес-конференција на којашто ќе ги објавиме нашите конкретни барања што очекуваме да се спроведат од надлежните органи и тоа ќе го следиме за да започне колективна бескомпромисна борба против корупцијата.

Хелсиншкиот комитет за човекови права изразува длабоко сочувство до семејствата на загинатите млади луѓе во несреќата што се случи во Кочани.
Истовремено, информираме дека целосно се ставаме на располагање на семејствата на настраданите кои имаат потреба од добивање на правни совети и помош. За таа цел можат да ни се обратат на телефонскиот број +389 2 3119 073.
Во периодот што следува Хелсиншкиот комитет за човекови права ќе ја следи истрагата и постапувањето на надлежните институции. Од тие причини очекуваме транспарентност и информирање за преземените дејствија и утврдената фактичка состојба.
Очекуваме за утврдените незаконитости да следува соодветна одговорност за сторителите.
Апелираме политичките партии да се воздржат од меѓусебни обвинувања и да се стават во функција на јавниот интерес.
Сега е време да се покаже одговорност и солидарност.

Хелсиншкиот комитет за човекови права, во рамки на проектот „Зајакнување на човековите права и услуги за децата и ранливите лица во ризик во затворени институции“, финансиран од Европската Унија како дел од програмата EuropeAid/180645/DD/ACT/MK, согласно Договорот за грант потпишан меѓу Хелсиншкиот комитет за човекови права и Европската Унија бр. NDICI-THE-NEAR/2024/461-198, објавува јавен повик за ангажман на вкупно 4 психотерапевти/психијатари и 2 социјални работници.
Целта на проектот е да се придонесе кон подобрување на услугите за децата и ранливите лица во ризик во затворени институции преку пристап заснован на човекови права. Проектот има три специфични цели:
– Да се подобрат условите и унапредат човековите права на децата и ранливите лица во ризик во затворени институции.
– Да се зајакнат капацитетите на релевантниот персонал кој работи со деца и ранливи лица во ризик.
– Да се овозможи соработката помеѓу локалните активисти и релевантните чинители преку поттикнување на вклученоста на заедницата на децата и ранливите лица во ризик.
Проектот вклучува теренски мониторинг посети во воспитно – поправниот дом – Тетово, мали групни домови, ЈУ за згрижување деца со воспитно-социјални проблеми и нарушено однесување и станбените единици во Демир Капија со цел проценка на условите во истите согласно претходно утврдена методологија.
За ефикасно и ефективно спроведување на теренските посети, а имајќи ги предвид таргет групите во рамки на проектот неопходно е ангажирање на психијатри/психотерапевти и социјални работници кој ќе бидат дел од тимови за мониторинг.
Опис и работни задачи на психотерапевт/психијатар
Заради исполнувањето на ангажманот предмет на овој Јавен повик, ангажираните психијатри и/или психотерапевти ќе бидат ангажирани на теренски посети по потреба. Лицата ќе работат во тим и ќе треба да работат за проценка, помош и поддршка на лицата сместени во овие установи и ќе треба да ги спроведат следните работни задачи:
– Да земат учество во мониторинг посетите во затворените установи;
– Да прават проценка на состојбата во која се наоѓаат лицата сместени во овие установи;
– Да обезбедуваат психолошка помош и поддршка;
– Да изготвуваат извештаи за проценката на состојбата на лицата сместени во овие установи;
– Да одржуваат редовна комуникација и координација со проектниот тим;
Оваа улога е од клучно значење за зајакнување на социјалната поддршка и унапредување на правата на ранливите групи во рамките на проектот.
Потребни квалификации
Психотерапевт
§ Диплома за завршено четиригодишно високо образование или диплома со стекнати 180 кредити согласно ЕКТС – психологија;
§ Завршено дополнително психотерапевтско образование;
§ Искуство во работење или комуникација со ранливи групи, деца и маргинализирани заедници;
§ Работно искуство во областа на заштитата на човековите права (советување, информирање и работа со граѓани, граѓански активизам, едукација или истражување) ќе се смета за предност;
§ Работно искуство од најмалку три години како психотерапевт.
Психијатар
§ Диплома за завршено високо образование – струка психијатрија;
§ Искуство во работење или комуникација со ранливи групи, деца и маргинализирани заедници;
§ Работно искуство во областа на заштитата на човековите права (советување, информирање и работа со граѓани, граѓански активизам, едукација или истражување) ќе се смета за предност;
§ Работно искуство од најмалку три години како психијатар.
Социјален работник
§ Диплома за завршено високо образование – насока социјална работа и социјална политика или друга соодветна област;
§ Искуство во работење или комуникација со ранливи групи, деца и маргинализирани заедници;
§ Работно искуство во областа на заштитата на човековите права (советување, информирање и работа со граѓани, граѓански активизам, едукација или истражување) ќе се смета за предност;
§ Работно искуство од најмалку три години како социјален работник.
Временска рамка и буџет
Психотерапевтите/психијатарите и социјалните работници ќе бидат ангажиран/а за времетраење на проектот, најдоцна до крај на 2026година.
Постапка и правила за пријавување, рок и избор
Овој повик е јавен.
Секој кој што ги исполнува потребните квалификации може да се пријави на овој повик со поднесување на:
§ Работна биографија (CV)
§ Примероци/референци од претходна работа за спроведени минимум 3 слични работни задачи во последните 5 години
§ Понудена бруто цена (1 експертски ден се 8 часа)
Критериуми за избор на најповолен понудувач:
§ Релевантна биографија и искуство – 40 поени
§ Предлог методологија– 40 поени
§ Понудена бруто цена – 20 поени
Понудите треба да бидат испратени на следниот е-маил: helkom@mhc.org.mk или tona.kareva@mhc.org.mk со назнака „Пријава за ангажман на психотерапевт/психијатар и социјален работник“. Рокот за аплицирање е до 23.03.2025 година.
За дополнителни прашања, Хелсиншкиот комитет за човекови права ви стои на располагање на горенаведената имејл адреса, како и на телефонскиот број +389 2/3119-073.

Јавен повик за експертска позиција за изработка на методологија за спроведување на мониторинг во затворени институции (воспитно – поправниот дом – Тетово, мали групни домови, ЈУ за згрижување деца со воспитно-социјални проблеми и нарушено однесување и станбени единици во Демир Капија)
Хелсиншкиот комитет за човекови права, во рамки на проектот „Зајакнување на човековите права и услуги за децата и ранливите лица во ризик во затворени институции“, финансиран од Европската Унија како дел од програмата EuropeAid/180645/DD/ACT/MK, согласно Договорот за грант потпишан меѓу Хелсиншкиот комитет за човекови права и Европската Унија бр. NDICI-THE-NEAR/2024/461-198, објавува јавен повик за ангажман на експерт-ка за изработка на методологија за спроведување на мониторинг на затворени институции.
Целта на проектот е да се придонесе кон подобрување на услугите за децата и ранливите лица во ризик во затворени институции преку пристап заснован на човекови права. Проектот има три специфични цели:
– Да се подобрат условите и унапредат човековите права на децата и ранливите лица во ризик во затворени институции.
– Да се зајакнат капацитетите на релевантниот персонал кој работи со деца и ранливи лица во ризик.
– Да се овозможи соработката помеѓу локалните активисти и релевантните чинители преку поттикнување на вклученоста на заедницата на децата и ранливите лица во ризик.
Дел од проектните активности е теренски мониторинг посети во воспитно – поправниот дом – Тетово, мали групни домови, ЈУ за згрижување деца со воспитно-социјални проблеми и нарушено однесување и станбените единици во Демир Капија
Оваа активност вклучува структуриран и темелен мониторинг процес за евалуација на условите и квалитетот на грижата во Воспитно-поправниот дом во Тетово, малите групни домови, јавните установи за деца со образовни и социјални проблеми и станбените единици за лица со попреченост во Демир Капија. Со оглед на тоа што би работеле со исклучително ранлива група, потребно е да се развие посебна методологија врз основа на методологијата заснована на човекови права (HRBA). Потребно е да се вгради пристап заснован на правата и потребите на децата, земајќи го предвид националното законодавство за заштита на децата и европските и меѓународните стандарди во соодветната област. Исто така, методологијата треба да содржи и родово-базиран пристап за проценка на родовата еднаквост со посебен фокус на состојбата на девојчињата во целните институции.
Заради исполнувањето на ангажманот предмет на овој повик, експертот/ката ќе треба да ги спроведе следниве работни задачи:
§ Подготовка на методологија за спроведување на мониторинг посети затворени институции (воспитно – поправниот дом – Тетово, мали групни домови, ЈУ за згрижување деца со воспитно-социјални проблеми и нарушено однесување и станбени единици во Демир Капија)
§ Идентификување и анализа на релевантна литература за подготовка на методологијата. Методологијата треба да ги опфати развиените меѓународни стандарди поврзани со психијатриски установи и установи за лица со попреченост.
§ Преглед на постоечки релевантни методологии за теренски посети во затворени установи и установи за лица со попреченост;
§ Редовна комуникација и координација со проектниот тим од Хелсиншкиот комитет.
Потребни квалификации:
§ Завршено високо образование. Завршени постдипломски или докторски студии ќе се сметаат за предност;
§ Најмалку 5 години професионално работно искуство во областа на заштитата на човековите права, заштита од тортура и нехуман третман, работа со деца и маргинализирани групи граѓани;
§ Најмалку 3 години искуство во изработка и подготовка на методологии;
§ Напредно познавање на англискиот јазик и
§ Напредни истражувачки и аналитички способности.
Временска рамка и надомест
Eкспертот/ката ќе биде ангажиран/а вкупно 10 дена во периодот помеѓу април и јуни 2025 година, во договор со проектниот тим од Хелсиншкиот комитет човекови права.
Постапка и правила за пријавување, рок и избор
Овој повик е јавен.
Секој кој што ги исполнува потребните квалификации може да се пријави на овој повик со поднесување на
§ Работна биографија (CV)
§ Кратка предлог методологија (не подолга од 1 страна)
§ Понудена бруто цена за 10 експертски дена (еден експертски ден се 8 часа)
Критериуми за избор на најповолен понудувач:
§ Релевантна биографија и искуство – 40 поени
§ Предлог методологија– 40 поени
§ Понудена бруто цена – 20 поени Понудите треба да се испратат на следните е-маил адреси: helkom@mhc.org.mk и tona.kareva@mhc.org.mnk со назнака „Пријава за експерт/ка за изработка на методологија “. Рокот за аплицирање е до 25.03.2025 година.
За дополнителни прашања, Хелсиншкиот комитет за човекови права ви стои на располагање на горенаведените е-маил адреси, како и на телефонскиот број +389 2/3119-073.

Дигитализацијата на јавната администрација во Западниот Балкан претставува значаен чекор кон интеграцијата на земјите во Европската унија. Таа значи унапредување на институционалната позиција на регионот во европскиот интегративен процес. Имајќи го ова предвид и покрај недостатокот на потребната инфраструктура една ваква европска интегративна мерка треба да биде третирана внимателно. Во спротивно, постои можност надлежните јавни органи и општата јавност да се соочат со зголемен ризик како и недостаток на заштита на личните податоци.
Во овој контекст, четири граѓански организации од регионот: Хелсиншкиот комитет за човекови права – Скопје, албанскиот Хелсиншки комитет, Програмата за граѓански права во Косово, и Хелсиншкиот комитет за човекови права од Србија, ја спроведуваат иницијативата „Дигитализација на јавната администрација и заштита на личните податоци: Внимателен пристап кон европската интеграција“, финансирана од Фондот за Западен Балкан и Европската унија во рамки на регионалниот проект „Поддршка за промоција на регионалните активности на граѓанското општество во Западен Балкан“.
Како дел од активностите, во Скопје, на 6 март, 2025 година  се одржа тркалезната маса на тема: „Дигитализација на јавна администрација во контекст на Евопската интеграција – предности и предизвици на која учествуваа Станислав Василковски од Министерството за дигитална трансформација, од Агенцијата за заштита на лични податоци (АЗЛП), Валентин Фетаџокоски и Мила Јосифовска Даниловска, од Фондација Метаморфозис.
Беше заклучено дека дигитализацијата на јавните услуги и заштитата на личните податоци се клучни компоненти на процесот на интеграција на Западен Балкан во Европската унија. Ова треба да биде приоритет во националните реформски агенди, со активно и инклузивно учество на граѓанското општество, органите за заштита на податоците и другите релевантни чинители во овој процес.
Владите и парламентите од регионот треба да преземат проактивни чекори кон имплементација на овие препораки, демонстрирајќи ја нивната посветеност за обезбедување на дигиталната иднина на регионот во согласност со европските вредности и стандарди, во чија срж лежат човековите права и слободи.

На 8 март, по повод Меѓународниот ден за економска, политичка и општествена борба за рамноправност на жените, во 13:00ч. пред Универзална сала во Скопје започна овогодинешниот Марш за женски права, под слоганот: „Нека јадат ружи!“. 

Маршот, организиран од Платформата за родова еднаквост и независни активист(к)и за женски права, мобилизираше стотици присутни кои протестираа против нееднаквостите и неправдите кон жените и девојките, потенцирајќи дека 8 Март не е ден за учтивост и симболични гестови, туку за подигање на свеста од потребата за унапредување на здравствените, образовните, работничките, културните, политичките и економските права на жените.

По пристигнувањето во паркот „Жена Борец“, каде што традиционално завршува маршрутата, активистките го прочитаа прогласот во кој со почит кон досегашните победи на жената за родовата еднаквост, се осврнаа кон секојдневните системски недостатоци со кои продолжуваат да се соочуваат: 

„Сите сте добредојдени заедно да ја одбележиме и прославиме феминистичка борба за слобода, автономија и социјална правда и да ги потсетиме институциите и јавноста дека:

Повеќе нема да ги молиме полицијата и обвинителството да постапуваат навремено, туку будно повикуваме на вистинска заштита и поддршка за жртвите на родово-базирано насилство. Ќе продолжиме да се бориме за правда за сите жени кои ги загубија животите поради системска негрижа и фемициди.

Сакаме здравство кое лечи, а не убива! Нема повеќе да преговараме дали ќе има лекови за пациент(к)ите на онкологија, и нема да дозволиме родилки да умираат или некој да ги касапи нашите тела и потоа да не одговара пред правдата! 

Сакаме безбедни јавни простори во кои се чувствуваме слободни! Потребни се осветлени улици и функционален јавен превоз, но и поголема вклученост на жените во урбанистичкото планирање.

Крај на експлоатацијата и работната дискриминација! Работничките во текстилната, преработувачката, земјоделската и културната индустрија заслужуваат безбедни работни услови, праведен надомест и право на боледување и породилно отсуство.

Отворен и еднаков пристап до образование и кариерни можности без репродуцирање на штетни родови стереотипи и предрасуди. Нема да дозволиме бришење на родовата еднаквост од нашето образование! 

Поголем баланс помеѓу професионалниот и приватниот живот за поголема  достапност на јавни услуги за рана грижа и образование и можноста за споделено родителско отсуство.

Одговорно и родово сензитивно известување во медиумите, но и заштита на новинарките! Наместо да предизвикуваат сензационализам, медиумите треба да го осудуваат насилството и да ги заштитат жртвите.

Најпосле, бараме вредносен систем што ги почитува жените, им овозможува да живеат без страв и им гарантира активна улога во општеството.“

На крајот, тие го посветија маршот на „сите паднати борки и храбри жени од минатото и денешницата кои си го посветиле животот на оваа борба“.

Платформа за родова еднаквост

По реакцијата на Националната мрежа против насилство врз жените и семејно насилство, Платформата за родова еднаквост и Мрежата за заштита од дискриминација, Министерството за внатрешни работи се откажа од измените на членовите 31 и 31а од Законот за полицијата, кои се однесуваат на одземањето на службеното оружје и упатување на полицискиот службеник на психолошки и психијатриски преглед кога тој ќе изврши семејно насилство.
Планираните измени се косеа не само со Истанбулската конвенција, туку и со Законот за спречување и заштита од насилство врз жени и семејно насилство, затоа што со него се предвидени привремени мерки кои, меѓу другото, вклучуваат и одземање на огненото оружје кога сторителот поседува огнено оружје.
По реакцијата на граѓанските организации, Министерството за внатрешни работи го извести следново:
„Министерството за внатрешни работи направи една дополнителна анализа и проценка на предложените решенија и, следствено, во постоечката работна верзија на предлог-законот веќе не се предвидува никаква интервенција (ревизија или бришење) во наведениот член, односно постојните решенија во Законот за полицијата кои се во сила во тој дел остануваат непроменети“.
Ја поздравуваме одлуката на Министерството за внатрешни работи и бараме во иднина институциите да постапуваат во согласност со Истанбулската конвенција и националното законодавство кое е усогласено со конвенцијата, како и во насока на заштита на жените жртви на насилство и семејно насилство

Овој 8 Март не сакаме ружи. Што ќе ни се ружи кога немаме за леб?
Не е време за симболични гестови и излитени фрази. Живееме во нехуман и неодржлив систем базиран на системско силеџиство што ни ги окупира улиците, домовите, болниците, училиштата, институциите, јавните простори и социјалните медиуми и ни ги ограничува одлуките и можностите, сегашноста и иднината.
Општеството се милитаризира, националистичкиот и фашистички говор се засилува, сведочиме војни, геноцид и еколошки катастрофи и од свој џеб плаќаме за невиденото лакомење на малкумина кои лажно ги креваат цените на основните продукти и кириите. Во кризи, товарот несразмерно ја погодува жената. Токму затоа, велиме, не сакаме ружи, туку повикуваме на феминистичка борба за слобода, солидарност и автономија.
Ако, сепак, ја земеме ружата како симбол на женската самоодбрана, активност и влијание, тогаш не можеме да останеме глуви и неми на угнетената позиција во која се наоѓаме. Овој систем на нееднаквост и надмоќ се храни од женската слобода и труд.
Затоа жената нема време, можност и привилегија да здивне: нема повеќе од 20 минути пауза во фабрика, ниту смее да земе слободен ден од работа во маркет; како земјоделка, нема право на породилно отсуство, а ниедна мајка сè уште не може да го сподели родителското отсуство со таткото. Мајката не може да најде ниту градинка што е доволно блиску, а пак на бремената жена ѝ се заканува отказ и/или кариерно уназадување. Жената што работи хонорарно нема здравствено, социјално, ниту пензиско осигурување.
Нашата работа е често невидлива, омаловажувана, помалку платена и присвојувана. Во Македонија жените заработуваат помалку од мажите за истата работа, а на секои 10 вработени мажи, има само 7 вработени жени. Вработените жени редовно се соочуваат со сексуално вознемирување, мобинг, вулгарни коментари за својот изглед, сексистички хумор, омаловажување и потсмев на своите работни места.
Жената не може ниту слободно да се движи низ својот град – улиците немаат доволно осветлување, а јавниот превоз, кој таа почесто го користи, е крајно нефункционален или, како што е случајот во руралните места, непостоечки. Жената не е безбедна ниту во јавните, ниту во приватните простори – таа е брутално напаѓана од своите роднини и интимни партнери, од пријатели и непознати, кои ја демнат, уценуваат, тргуваат, тепаат, силуваат, убиваат…
И покрај сето ова, ние жените и понатаму на грб ги носиме семејствата и заедниците. Без нашиот труд, светот би застанал. Ние сме клучни за неговото функционирање – тој не би издржал без нас ниту еден ден.
Затоа овој 8 Март, со почит кон досегашните победи на жената за родовата еднаквост, но свесни за секојдневните системски недостатоци кои го загрозуваат нашето постоење, ве повикуваме на женски марш и на солидарен женски бојкот кој ќе ја покаже тежината што со себе ја носи женската родова улога.
Како ќе го правиме ова?

На 8 март (сабота) колективно ќе ги бојкотираме големите маркети, ланци и трговски центри кои преку вештачки наметната инфлација нѐ доведуваат до раб на егзистенција! Тој ден купуваме локално, а идеално би било еден ден да се воздржиме од било какво купување.
За да ја истакнеме вредноста на сè што секојдневно правиме во домот, овој 8 Март ќе ги бојкотираме домашните обврски. Обврските нека ги преземат мажите во домовите, наместо да ни подаруваат ружи.
За да ја почувствуваме моќта на солидарноста, на 8 Март сите заедно ќе маршираме со почеток во 13 часот пред Универзална сала, каде што ќе одадеме почит на жртвите на овој систем и по нашето обраќање ќе продолжиме по предвидената рута. Маршот традиционално ќе го завршиме во паркот Жена борец, со обраќање до јавноста и институциите.

Овој 8 Март жените ќе одморат – од пазарење, готвење, чистење, чување деца и од општата и севкупна организација на животот. Еден ден, кога жените ќе здивнат од домашните обврски и ќе стивнат економските активности.
Овој 8 Март мажите ќе ја поддржат борбата за родова еднаквост со тоа што ќе му се приклучат на женскиот бојкот на маркети и трговски центри, ќе ги преземат домашните обврски и ќе маршираат заедно со нас.
Овој 8 Март сите заедно ќе му се спротивставиме на силеџиството на овој систем и ќе ги сопреме неговите запчаници барем на еден ден.
Овој 8 Март прогласуваме ЖЕНСКИ БОЈКОТ и повикуваме на ЖЕНСКИ МАРШ – за слобода и автономија од силеџискиот систем!
Колективно авторство
Извори:
Реактор – Истражување во акција. (2024). Достапност на градинки и родова еднаквост на пазарот на труд – Анализа на поврзаноста по општини.
Државен завод за статистика. (2023). Анкета за работна сила 2023.
Реактор – Истражување во акција. (2022). Родово-базирана дискриминација и работнички права во Северна Македонија.

Деновиве во јавната сфера сме сведоци на засилени мизогини напади врз жени што поттикнуваат дискриминација и родово-базиран говор на омраза. Овие напади се уште позагрижувачки имајќи го предвид фактот дека доаѓаат од истакнати функционери и новинари, односно јавни личности кои имаат значајна моќ и одговорност во јавната сфера.
Најостро ги осудуваме нападите на Драган Павловиќ Латас на коишто се изложени новинарките на ИРЛ, Сашка Цветковска и Деница Чадиковска, а со цел да се наруши нивниот интегритет и да ја дискредитира нивната работа. Поттикнувањето на насилство и говор на омраза кон новинарките е особено загрижувачки бидејќи доаѓа од новинар кој треба да знае дека како јавна личност има исклучително влијание врз јавното мислење, како и дека неговите зборови предизвикуваат сериозна штета.
Во ситуација кога сме соочени со опасното влијание на засилени антиродови движења кои што ги подриваат основните темели на човековите права и демократските институции, враќајќи ги жените во патријархалните опресивни и стереотипни матрици, ваквиот напад носи дополнителна тежина, и го интерпретираме како напад врз сите жени.
Ова не е прв напад на новинарките во дигиталниот простор. На дигитално родово-базирано насилство преку социјалните медиуми на антиродовите движења изминатиов период беа изложени и новинарките Снежана Лупевска Созен и Марија Митевска со цел да се дискредитира нивната работа на емисијата КОД, за финансирањето на антиродовите движења. Да не заборавиме и на повиците на насилство и заканите по живот преку лажен профил кон новинарката Рита Бехадини преку социјалната мрежа Фејсбук, кои беа пријавени но сè уште нема судска разврска.
Новинарките во Македонија постојано работат со предизвици, под закана за нивната безбедност, а голем број од нив и со нерегулирани работни односи. Тие се дискриминирани на повеќе начини и во самите редакции, и надвор на терен, но и во дигиталниот простор, а нападите кон нив се сè посилни, особено родово-базираниот говор на омраза.
Ја повикуваме јавноста да ги препознае и осуди ваквите обиди за дискредитација и загрозување на новинарките и жените, а од надлежните институции – Министерството за внатрешни работи и Јавното обвинителство бараме итна реакција и преземање мерки за заштита на слободата на медиумите и безбедноста на новинарките, како и соодветно казнување на родово-базираниот говор на омраза. Неказнивоста мора да престане!
Од друга страна, пак, од говорницата на Собранието, министерката Гордана Димитриеска-Кочоска употреби родово-базиран дискриминаторски говор насочен кон пратеничката Славјанка Петровска. Изјавата на Димитриеска-Кочоска претставува уште една потврда за распространетоста и толеранцијата на родовата дискриминација која се практикува со цел да ги понижи жените, особено во јавната сфера.
Како Родова платформа, ја осудуваме реториката на министерката која се обиде да ги сведе жените на нивната репродуктивна функција, да ги инструментализира за националистички, профитерски и патријархални цели, како и да ги дискредитира еднаквите можности, различноста и слободата помеѓу и на жените. Овој опасен наратив директно придонесува кон уназадување на позицијата на жените во општеството. Особено загрижува тоа што доаѓа директно од министерка и од законодавниот дом, место каде законите што се носат и реториките што се употребуваат влијаат на сите жени во ова општество. Да се сведе улогата на една жена само на „мајка“, а притоа да не се адресираат и решаваат проблемите на жените кои се позасегнати од сиромаштијата, грижата за децата и старите лица, без родова и социјална инфраструктура, е крајно непочитување и игнорантски пристап. Притоа, наративот на министерката директно влијае и на жените на јавни функции и нивното учество во политичкиот живот и во процесите на одлучување, односно го минимизира проблемот на и онака малото учество на жените во политиката.
Во време кога се продлабочува сиромаштијата, користењето на вакви наративи, особено во законодавниот дом каде што нашите претставници треба да работат за наше добро, гледаме уште еден напад врз жените што покажува несолидарност, непочитување и игнорирање на проблемите коишто го тиштат граѓанинот и работниците, а преку манипулација на традиционалните стереотипи, постојните предрасуди и дополнително изложување на и онака ранливите граѓанки.