Dita për Internet më të Sigurt 2025: Me Ligjin për Shërbimet Digjitale të BE-së drejt një të ardhmeje digjitale më të sigurt

Platforma e Organizatave Civile për Luftimin e Korrupsionit reagon ndaj jotransparencës në procesin e negociatave të marrëveshjes ndërmjet Qeverisë së Republikës së Maqedonisë së Veriut dhe Qeverisë së Mbretërisë së Bashkuar në lidhje me partneritetin për realizimin e projekteve infrastrukturore, ose siç e quan Qeveria, “Marrëveshje Qeveri me Qeveri”. Kjo është marrëveshja e dytë e këtij lloji, dhe ashtu si marrëveshja me Republikën e Hungarisë, ajo nënshkruhet pa u informuar paraprakisht dhe në kohë publiku për detajet dhe kushtet që pranohen.
Platforma konsideron se, ashtu siç ka transparencë të plotë në shpenzimin e parave nga kjo kornizë e kredisë, Qeveria duhej të siguronte transparencë edhe në procesin e negociatave dhe kushteve që janë përfshirë në marrëveshjen të cilën Qeveria e pranoi në seancën e saj më 20 maj 2025 dhe e nënshkroi më 22 maj në Londër.
Së këndejmi, Platforma i kërkon Qeverisë t’i nxjerrë publikisht detajet e marrëveshjeve të tilla përpara se të nënshkruhen marrëveshjet, dhe jo pasi ato të jenë nënshkruar dhe kushtet e tyre tashmë të jenë pranuar. Në fakt, në Strategjinë për menaxhim me borxhin publik 2025-2027 thuhet qartë se gjatë menaxhimit të borxhit, një nga parimet është “sigurimi i transparencës në procesin e krijimit të borxhit”.
Marrëveshjet për partneritet strategjik me vende mike si Mbretëria e Bashkuar nuk duhet të keqpërdoren për të negociuar fshehurazi dhe për t’i ngarkuar qytetarët me borxhe, për kushtet për të cilat ata nuk kanë qenë të informuar paraprakisht dhe nuk i kanë pasur njohuritë e nevojshme për të besuar se në emër të tyre është bërë zgjedhja më e mirë .
Link: Reagimi i Platformës ndaj jotransparencës së procesit të negocimit dhe marrëveshjes të a.q. marrëveshje Qeveri me Qeveri – Антикорупција | Платформа за борба против корупција

Profesorë universitarë, ekspertë nga shoqëria civile dhe njohës të procesit të digjitalizimit nga vendet europiane kanë debatuar në Kuvendin e Republikës së Maqedonisë së Veriut në lidhje me Strategjinë e transformimit digjital të parlamentit. Në panel diskutimin me titull: “Parlamenti 2.0 – Ndryshimi, lidershipi, kapaciteti dhe përfshirja”, ekspertët kanë ndarë mendimet e tyre për një Strategji digjitale sa më efikase drejt synimit për një parlament sa më modern, shkruan Portalb.mk.
Milla Josifovska Danillovska, nga Fondacioni Metamorfozis në prezantimi e saj u fokusua në rëndësinë e përfshirjes së sektorit të shoqërisë civile në krijimin e mjeteve digjitale për parlamentin.
Sipas saj, përfshirja shoqërisë civile në krijimin e mjeteve digjitale për parlamentin është thelbësore për ndërtimin e një procesi të hapur, transparent dhe gjithëpërfshirës.
“Vlera e pjesëmarrjes së shoqërisë civile në këtë proces është e shumëfishtë. Shoqëria civile mund të ndihmojë në kapërcimin e hendekut midis institucioneve dhe qytetarëve. Promovimi i proceseve transparente dhe mjeteve digjitale që nuk dëmtojnë të drejtat dhe liritë e njeriut. Forcimi i besimit në Parlament duke sjellë zgjidhjet digjitale më afër qytetarëve. Inovacionet, shoqëria civile, veçanërisht ato që punojnë në fushën e teknologjisë, të dhënave të hapura, të drejtave digjitale ose politikave publike, shpesh sjellin zgjidhje dhe dizajne inovative që synojnë përdoruesit final. Kështu që, përfshirja e tyre ka vlerë të shtuar në krijimin e zgjidhjeve inovative që janë të lehta, relevante, të dobishme dhe të përshtatura për përdorim nga qytetarët”, tha Josifovska Danillovska.
Boban Stojanoski, zëvendës-sekretar i përgjithshëm i kuvendit theksoi se Strategjia paraqet hap të rëndësishëm në transformimin e kuvendit.
“Temë e rëndësishme. Një hap kyç në transformimin e kuvendit. Presim ndihmën e ekspertëve për të të Strategjinë sa më moderne, që do të jetë në dobi të kuvendit. Vizioni ynë është të krijojmë kuvend modern. Nevoja del nga dinamika e punëve në parlament. Synojmë avancimin e e-parlamentit, ueb faqes së kuvendit, avancimin e strukturës souftuerike, si dhe avancimin e internetit. Digjitalizimi do të lehtësojë komunikimin brenda institucional”, tha Stojanoski.
Për t’i ndarë përvojat e suksesshmë, në panel prezantoi edhe Karl Morten Koppel, nga Estonia, respektivisht nga sektori i TIK-ut, Parlamenti i Estonisë.
“Digital first, do të thotë te keni proces gjithëpërfshirës, i cili përdoruesve do u jep rezultate të shpejta. Është me rëndësi të mbeteni të pëkushtuar. Pse digjitalja është më e mirë. Sepse, është më e shpejtë. Siç merrni informacione ashtu edhe mund të ofroni informacione interesante që do rrisin efikasitetin. Më herët, letra ishte efikase, procesi realizohej me mesenxher. Por, kohërat kanë ndryshuar. Kemi elektronikën, kemi rrjetin dhe kjo e lehtëson komunikimin”, tha mes tjerash Koppel.
Ai foli edhe për risitë e reja në kuvendin e Estonisë, “Novitet në kuvendin e Estonisë është AI (Intelegjenca Artificiale). Është e mirë në gjenerimin e ideve. E përdorim për instruksione dhe këshilla. Ndonjëherë mund të merrni përgjigje jo të mira. Të mos frikësoheni nga AI, për momentin është “i shoqërueshëm. Aplikojeni”, theksoi Koppel.
Profesori universitar Boro Jakimovski vendosi theksin mbi kapacitetet akademike që mund t’i ofrojnë ekspertët vendor.
“Arsimi i lartë, institucionet shkencore dhe ekspertët kanë kapital që shteti duhet ta shfrytëzojë dhe të investojë në të njëjtin. Maqedonia e Veriut ka një nivel të mirë, dhe kjo falë inxhinierëve që dalin nga ky shtet. Është e madhë mundësia që mund të ofrojnë institucionet, AI është shumë i rëndësishëm. Ka mundësi për avancimin e bashkëpunimit mes institucioneve dhe akademive, për t’i dalë në ndihmë shoqërisë dhe shtetit”, tha profesori Jakimovski.
Irena Bojaxhievska nga Qendra për Menaxhimin me Ndryshime, tha se Strategjia e re duhet të ofrojë vendime për lehtësimin e punës, si të shërbimit në kuvend ashtu edhe deputetëve.
“Është e rëndësishme të mapohet nevoja e punonjësve dhe deputetëve. Është mirë kur dëgjojmë shembuj të suksesshëm, por duhet të shohim ku jemi sot, dhe pas një kohë, kur do kemi finalizuar strategjinë, të themi ja ku kemi mbërri”, tha Bojaxhievska.
Ndryshe, kryeparlamentari Afrim Gashi, në fjalimin e tij hyrës theksoi se transformimi digjital paraqet një realizim konkret të vizionit për kuvend të hapur, efikas dhe të besueshëm.
Kujtojmë se, gjatë vitit 2024, në Raportin e Progresit të Komisionit Evropian, Maqedonia e Veriut në fushën e digjitalizimit u vlerësua se përkundër disa përparimeve, përpjekjet për digjitalizim janë ende në faza të hershme dhe kanë shumë mangësi. Pavarësisht përparimeve në infrastrukturën e internetit dhe 5G, administrata dhe sektori i sigurisë kibernetike kërkojnë digjitalizim dhe forcim.
Link deri tekst origjinalit: Transformimi digjital i Kuvendit të RMV-së: Shoqëria civile si partner kyç në ndërtimin e një parlamenti modern – Portalb

Më 7 maj të vitit 2025, Fondacioni Metamorfozis mbajti një trajnim njëditor për përmirësimin e e sigurisë kibernetike në organizatat e shoqërisë civile. Trajnimi ishte i dedikuar për organizatat e shoqërisë civile që punojnë në mënyrë aktive me kategoritë e cenueshme të qytetarëve dhe përballen me rreziqe të shtuara në hapësirën digjitale.
Pesëmbëdhjetë përfaqësues të organizatave të shoqërisë civile patën mundësinë të mësonin rreth konceptit të gjurmëve digjitale, rëndësisë së mbrojtjes nga viruset, krijimit dhe mirëmbajtjes së fjalëkalimeve të forta, përdorimit të menaxherëve të fjalëkalimeve, si dhe këshilla praktike për forcimin e sigurisë kibernetike dhe zhvillimin e shprehive për higjienë të rregullt kibernetike.
Kjo trajnim është pjesë e projektit “MburojaKibernetike: “Qytetarë të Fuqizuar për Rezistencë Kibernetike”, i cili ka për qëllim të rrisë ndërgjegjësimin dhe rezistencën e qytetarëve dhe të organizatave ndaj kërcënimeve kibernetike, përmes edukimit, informimit publik dhe burimeve praktike. Projekti parashikon tre trajnime të këtilla, i pari prej të cilëve u mbajt më 9 prill, ndërsa trajnimi i fundit, i treti, do të mbahet më 4 qershor. Përveç trajnimeve, në kuadër të projektit do të prodhohen edhe podkaste dhe video për të përmirësuar vetëdijen e publikut dhe për të kuptuar rëndësinë e sigurisë kibernetike.
Qëllimi i projektit është të theksojë rëndësinë e higjienës së rregullt kibernetike dhe trajtimit efektiv të kërcënimeve kibernetike si p.sh. “phishing”-u, inxhinieria sociale, softuerët keqdashës (malware), vjedhja e të dhënave personale dhe të tjera. Përmes përpjekjeve bashkëpunuese, projekti synon të sigurojë që këtyre temave do t’u kushtohet vëmendje, burime dhe reagime adekuate për t’u përballë me sfidat që i sjell epoka digjitale.

Projekti “MburojaKibernetike: Qytetarë të Fuqizuar për Rezistencë Kibernetike mbështetet nga një grant nga Ndërhyrja Kombëtare e projektit rajonal “SMART Balkans – Shoqëria Civile për një Ballkan Perëndimor të Lidhur)” i zbatuar nga Qendra për Promovimin e Shoqërisë Civile (Centar za promociju civilnog društva – CPCD), dhe i mbështetur nga Instituti për Demokraci dhe Ndërmjetësim (IDM), dhe me mbështetje financiare nga Ministria e Punëve të Jashtme të Mbretërisë së Norvegjisë.

Fundjavën e kaluar, Fondacioni Metamorfozis mori pjesë aktive në përgatitjet për sesionin studimor “Open your AIs”, i cili do të mbahet në qershor në Qendrën Rinore Evropiane në Strasburg, nën patronazhin e Këshillit të Evropës.

Ky sesion studimor paraqet një mundësi për të rinjtë për t’i eksploruar çështjet kyçe që lidhen me etikën dhe përdorimin e përgjegjshëm të inteligjencës artificiale. Përmes shkëmbimit të ideve, diskutimeve dhe aktiviteteve praktike, pjesëmarrësit do të krijojnë mjete, strategji dhe rekomandime që mund t’i zbatojnë drejtpërdrejt në punën e organizatave rinore.
Një seancë studimore organizohet në kuadër të programit Youth for Democracy në bashkëpunim me Connect International me partnerin Curiosite Centre de Formation dhe ekspertizën e Fondacionit Metamorfozis.

Mezi presim të takojmë 20 liderë të rinj nga e gjithë Evropa dhe së bashku të kontribuojmë në ndërtimin e një të ardhmeje digjitale më gjithëpërfshirëse dhe të drejtë, të bazuar në mbrojtjen e të drejtave të njeriut.
Thirrja për pjesëmarrje është e hapur deri më 9 maj. Më shumë informacion mund ka të gjeni në këtë link.

Maqedonia e Veriut po i nënshtrohet reformave në legjislacionin e saj për mediat, duke synuar përafrimin me standardet e Bashkimit Evropian (BE). Fondacioni Metamorfozis e mirëpret iniciativën e Qeverisë së Republikës së Maqedonisë së Veriut për të harmonizuar legjislacionin kombëtar të mediave me standardet evropiane, veçanërisht në kontekstin e Kapitullit 23 të legjislacionit të BE-së dhe Ligjit Evropian për Lirinë e Medias (LELM). Megjithëse ndryshimet e propozuara në Ligjin për Media mund të përfaqësojnë një hap në drejtimin e duhur duke e zgjeruar kornizën rregullatore për të përfshirë mediat online, ato ngrenë shqetësime se për shkak se trajtojnë vetëm pjesërisht çështjet sistemore në mjedisin mediatik dhe nuk përputhen mjaftueshëm me dispozitat e LELM-së. Prandaj, ne bëjmë thirrje për një proces reformash gjithëpërfshirëse, inkluzive që ka për qëllim miratimin e një Ligji të ri për Mediat që i pasqyron plotësisht normat evropiane dhe garanton mbrojtjen e lirisë së mediave, pavarësinë redaktuese dhe të drejtat e gazetarëve.Për më tepër, megjithëse një ligj krejtësisht i ri për mediat ishte hartuar tashmë me ndihmën e ekspertëve të BE-së gjatë viteve të kaluara, për arsye të panjohura dhe pa dhënë shpjegime publike, Qeveria zgjodhi vetëm ta ndryshojë ligjin e vjetër ekzistues duke adresuar vetëm një pjesë të çështjeve kontestuese, në vend që të propozojë ligjin e ri gjithëpërfshirës.Ky dokument i qëndrimit i vlerëson ndryshimet e propozuara, duke nënvizuar si përparimet ashtu edhe sfidat e vazhdueshme, dhe ofron rekomandime për të siguruar lirinë gjithëpërfshirëse të mediave dhe përafrimin me direktivat e BE-së.