Nastan mladi 1024x451

Diskutim: Të rinjtë nuk janë mjaftueshëm të informuar për të drejtën për mjedis të pastër jetësor

E drejta për një mjedis të pastër luan një rol kryesor në të pasurit e një jete të pastër dhe kjo e drejtë është një nga më të rëndësishmet për të rinjtë. Fatkeqësisht, mjedisi është i rrezikuar për shkaqe të ndryshme nga ndotja e ajrit, uji i pistë gjer tek mbeturinat nëpër parqe, dhe të rinjtë përmes formave të ndryshme të aktivizmit dhe pjesëmarrjes, përpiqen ta mbrojnë atë.

Diskutimi “Pjesëmarrja e të rinjve në mbrojtjen, promovimin dhe realizimin e të drejtës për mjedisor jetësor të pastër si e drejtë e njeriut”, i cili u zhvillua më 26 janar, u përpoq të hapte temën e mënyrave se si të maksimizohet potenciali i rinisë në promovimin dhe realizimin e të drejtës për mjedis të pastër si e drejtë themelore e njeriut.

Konventa e Aarhusit është një nga dokumentet dhe mjetet më të rëndësishme dhe të fuqishme ndërkombëtare që u shërben aktivistëve të rinj. Në shtyllat e saj, Konventa përcakton që publiku ka të drejtë të informohet – domethënë, duke paraqitur një kërkesë për qasje në informacionin publik, të rinjve u jepet e drejta të informohen për gjendjen e mjedisit. Sidoqoftë, nga ana tjetër, institucionet kompetente janë ato që kanë për detyrë të informojnë dhe përfshijnë qytetarët në mënyrë aktive në vendimet për mbrojtjen e mjedisit. Shteti, si vend që ka ratifikuar dhe transpozuar në legjislacionin e tij dokumentet ndërkombëtare në këtë fushë, ka ndërmarrë detyrimin për të mbrojtur mjedisin dhe për të mundësuar të rinjtë të informohen sa duhet dhe t’i përfshijnë ato në vendimet e marra në lidhje me menaxhimin e burimeve natyrore.

“Besoj se të rinjtë duhet të përqendrojnë energjinë e tyre në formimin e më shumë organizatave rinore që do të shfaqen në mënyrë aktive në hapësirën publike dhe do të marrin masa për të mbrojtur mjedisin.”

Në diskutim u theksua se këshillet rinore, qoftë ato nacional apo lokale, duhet të përfshihen më aktivisht në vendimmarrje në komunat ku veprojnë dhe ata duhet të kenë përfaqësuesit e tyre në qendrat, gjegjësisht në këshillat komunalë ku ata do të kenë mundësinë të ndikojnë në vendimet në nivel lokal që kanë të bëjë me mbrojtjen e mjedisit. Ajo theksoi që të rinjtë duhet të jenë aktivë, por në proaktivitetin e tyre duhet të ketë njohuri të ligjit dhe akteve ligjore, sepse në atë mënyrë mund të ndikojë drejtpërdrejt në sistem dhe të sjellin ndryshime.

“Nevojitet bashkëpunim midis organizatave që tashmë kanë përvojë në lobim dhe avokim për disa çështje mjedisore, që forca dhe zëri i aktivistëve të rinj të arrijnë më shumë tek vetë personat në detyrë.”

Gjatë diskutimit, të rinjtë diskutuan edhe për aspekte të ndryshme të temës, duke filluar nga mënyra se si të rinjtë janë të edukuar nga familja dhe në shkollë; si adresohet çështja e të drejtës për mjedisor jetësor në nivel komunal, lokal, në atë qendror; të kuptuarit se çfarë është krijimi i politikave në nivelin kombëtar. Gjithashtu u diskutuan edhe temat se si të rinjtë janë të (jo) vetëdijshëm për probleme të caktuara në shoqëri, përkatësisht për mjedisin jetësor, zgjidhje të caktuara ose pengesa dhe se si ata si të rinj mund të gjejnë mënyrën e duhur për të adresuar të njëjtat çështje.

Të rinjtë theksojnë se duhet të ketë përgjegjësi personale kur bëhet fjalë për mbrojtjen e mjedisit dhe burimet natyrore dhe se mosbesimi i autoriteteve dhe përfaqësuesve të tyre kur bëhet fjalë për të ardhmen e mjedisit po rritet, por gjithsesi pritet përgjegjësia e tyre. Është e qartë se megjithëse ekziston një dëshirë e caktuar për aktivizëm, përsëri tema e mjedisit është diçka që nuk mund ta zgjidhet plotësisht individualisht, por është një problem i të gjithë komunitetit dhe që i gjithë komuniteti duhet të përpiqet, qoftë ajo nëpërmjet ndryshimeve institucionale gjegjësisht të sistemit ose përfshirja në organizata ose iniciativa të caktuara.

Gjithashtu, mbrojtja e mjedisit duhet të vendoset në kurrikulën e shkollave fillore, në mënyrë që të rinjtë të bëhen të vetëdijshëm për rëndësinë e ruajtjes së mjedisit. Kjo u përmend si një rekomandim gjatë diskutimit sepse shumë të rinj nuk janë të interesuar ose nuk janë plotësisht të informuar në lidhje me çështjen.

Pjesëmarrësit gjithashtu ndanë iniciativat e tyre personale që kanë ndërmarrë, të tilla si: pastrimi i objekteve të caktuara në shkollat ​​e tyre; pastrimin e zonave të caktuara në qytetet e tyre; pjesëmarrja në protesta kundër ndotjes së ajrit; si dhe krijimin e videove për studentët për të stimuluar interesin, por edhe për t’i informuar ata se si njerëzit ndikojnë në mjedis.

Si pjesë e diskutimit, së bashku me dhjetë pjesëmarrës të rinj nga qytete të ndryshme të moshës 18 deri 24 vjeç, ishte e ftuar edhe ekspertja dhe njëherit edhe përfaqësuese për mjedis jetësor të pastër, Evgenija Krstevska. Diskutimi u moderua nga Sara Milenkovska.

Diskutimi u organizua si pjesë e projektit “ACT – Veprim Qytetar Aktiv 2.0″, zbatuar nga Instituti për Politikë Evropiane – Shkup me mbështetjen e Qendrës për Demokraci Deliberative në Universitetin Stanford nga ShBA. Projekti është financuar nga National Endowment for Democracy nga ShBA. Ky diskutim, së bashku me 4 diskutime të tjera me qytetarë për tema të ndryshme në të gjithë vendin, do të kontribuojnë në zhvillimin e Debatës Nacionale Demokratike që është planifikuar të mbahet në vitin 2022.

The post Diskutim: Të rinjtë nuk janë mjaftueshëm të informuar për të drejtën për mjedis të pastër jetësor appeared first on EPI.

Продолжи со читање

  • Kamioni Mediatik Ballkanik po e nis udhëtimin e tij

    Kamioni Mediatik Ballkanik po e nis udhëtimin e tij nëpër 20 qytete në gjashtë vende të Ballkanit Perëndimor: Kosovë, Bosnje dhe Hercegovinë, Mal të Zi, Shqipëri, Maqedoninë e Veriut dhe Serbi, nga shtatori deri në nëntor të vitit 2025. Ndalesa e parë është në Prizren, Kosovë, më 8 shtator, e ndjekur nga Mitrovica më 9 […]
    The post Kamioni Mediatik Ballkanik po e nis udhëtimin e tij first appeared on Metamorphosis.

  • RAPORT I BIRC: PERSPEKTIVA E REFORMAVE TË QËNDRUESHME NË KUADËR TË KLASTERIT 3 DHE KLASTERIT 1

    Autor: M-r Bardhyl Zaimi
    Sistemi arsimor në Maqedoninë e Veriut në asnjë rast duket se nuk ka arritur t’u rezistojë turbulencave të shumta politike të periudhës së tranzicionit, ndikimeve partiake dhe ndikimeve tjera që në masë të madhe kanë ulur nivelin e cilësisë. Në Maqedoninë e Veriut, nuk është arritur të krijohet një sistem koherent në fushën e arsimit që do t’i përgjigjej profesionalizimit dhe përkushtimit maksimal që e kërkon kjo fushë kaq e rëndësishme e shoqërisë. Përkundrazi, gjatë tërë kohës janë vërejtur eksperimente në politikat arsimore, zgjidhje të çastit, zgjidhje që më tepër kanë qenë improvizime se sa realisht të hyhet në një transformim cilësor të gjithanshëm që nënkupton suazë ligjore të mirëmenduar, dokumente të përpiluara nga profesionistë të fushës dhe strategji afatgjate që hapin dhe mbindërtojnë një vizion që do të ishte në përputhje me zhvillimet globale.
    Në këtë kuadër, tashmë nga ekspertët është vënë në dukje se harmonizimi i konceptit evropian, gjegjësisht ligjeve europiane në sistemin arsimor në Maqedoninë e Veriut mbetet një imperative jetik për të krijuar dinamika tjera në arsimin e lartë në drejtim të përmirësimit të cilësisë.
    Klasteri 3 që do të hapet me BE-në e vendos fokusin në konkurrencën dhe rritjen gjithëpërfshirëse. Pikërisht, në sinkron me këtë klaster, shtetet anëtare duhet të kenë kornizën ligjore, administrative dhe financiare  si dhe kapacitetet e nevojshme zbatuese për të siguruar menaxhimin e shëndoshë financiar të programeve të arsimit, trajnimit dhe komunitetit rinor. Për të siguruar përfshirje të plotë dhe të suksesshme në programet kornizë, vendet anëtare duhet të sigurojnë kapacitetet e nevojshme zbatuese në fushën e kërkimit dhe zhvillimit teknologjik, pa anashkaluar stafin adekuat.
    Në këtë kuadër, reformat në fushën e arsimit dhe kërkimit shkencor nuk janë vetëm një përparësi sektoriale, por një domosdoshmëri strategjike që ndërlidhet drejtpërdrejt me cilësinë e kapitalit njerëzor dhe aftësinë e vendit për të ndërtuar një ekonomi të qëndrueshme dhe konkurruese. Klasteri 3 përfshin kapitujt që lidhen me arsimin, kërkimin shkencor dhe kulturën (25 dhe 26), ndërsa Klasteri 1 përqendrohet në sundimin e ligjit, etikën dhe funksionimin demokratik të institucioneve. Të gjitha këto dimensione mbeten me ndikim të drejtpërdrejtë në sistemin arsimor.
    RAPORTIN E PLOTË E GJENI KËTU

  • RAPORT I BIRC: ARSIMI NË KRIZË, EKSPERTËT KËRKOJNË DEPOLITIZIM DHE REFORMA TË THELLA

    Autor: M-r Bardhyl Zaimi
    Sistemi arsimor në Maqedoninë e Veriut në asnjë rast duket se nuk ka arritur t’u rezistojë turbulencave të shumta politike të periudhës së tranzicionit, ndikimeve partiake dhe ndikimeve tjera që në masë të madhe kanë ulur nivelin e cilësisë. Në Maqedoninë e Veriut, nuk është arritur të krijohet një sistem koherent në fushën e arsimit që do t’i përgjigjej profesionalizimit dhe përkushtimit maksimal që e kërkon kjo fushë kaq e rëndësishme e shoqërisë. Përkundrazi, gjatë tërë kohës janë vërejtur eksperimente në politikat arsimore, zgjidhje të çastit, zgjidhje që më tepër kanë qenë improvizime se sa realisht të hyhet në një transformim cilësor të gjithanshëm që nënkupton suazë ligjore të mirëmenduar, dokumente të përpiluara nga profesionistë të fushës dhe strategji afatgjate që hapin dhe mbindërtojnë një vizion që do të ishte në përputhje me zhvillimet globale.
    Pas më shumë se tridhjetë vjetësh nga fillimi i tranzicionit , Maqedonia e Veriut akoma përballet me sfida të thella që lidhen me kalimin nga reforma të bazuara kryesisht në interesat politike afatshkurtra, drejt reformave të qëndrueshme dhe profesionale, të bazuara në ekspertizë. Ky proces është veçanërisht i rëndësishëm në sektorin e arsimit të lartë, ku ndikimet e politizimit dhe mungesa e vazhdimësisë kanë minuar besueshmërinë, cilësinë dhe efikasitetin e sistemit arsimor.
    Ekspertë nga fusha e arsimit kanë vënë në dukje se një nga pengesat kryesore në rrugën drejt reformave substanciale në arsimin e lartë është mungesa e një konsensusi politik të gjerë dhe të qëndrueshëm që mund të mbrojë dhe implementojë strategji afatgjata pa ndërhyrje të politikave ditore. Përvojat rajonale, siç përmendet nga ekspertët modeli i Sllovenisë, tregon se sukseset e reformave strukturore vijnë nga politikat me vazhdimësi, përfshirja e komunitetit akademik dhe mbështetja e institucioneve shtetërore gjatë një periudhe të gjatë kohore.
    Në përputhje me këto nevoja, Maqedonia e Veriut ka bërë hapa konkretë duke themeluar më 6 nëntor 2024 Trupin Nacional Koordinues për Reforma në Arsimin e Lartë, një entitet gjithëpërfshirës që bashkon përfaqësues të institucioneve shtetërore, universiteteve, biznesit dhe shoqërisë civile, me mandatin për të rikthyer cilësinë, standardizimin dhe investimet në shkencë dhe kërkim. Ky trup synon të nisë një reformë strukturore të thellë, duke përgatitur propozime konkrete për përmirësimin e sistemit arsimor gjatë 18 muajve të ardhshëm.
    Megjithatë, sfidat mbeten të mëdha. Raportet e Komisionit Evropian për vitet 2023 dhe 2024, si dhe analizat e organizatave ndërkombëtare si UNDP dhe OECD/SIGMA, evidentojnë mungesën e kapaciteteve teknike dhe njerëzore, politizimin e universiteteve dhe fragmentimin e legjislacionit, si faktorë që pengojnë konsolidimin e reformave në arsimin e lartë. Pa i tejkaluar këto barriera, vënë në pah ekspertët, Maqedonia e Veriut, do të vazhdojë të përballet me sfida në ndërtimin e institucioneve të depolitizuara, të pavarura dhe të përgjegjshme ndaj komunitetit akademik dhe shoqërisë.
    RAPORTIN E PLOTË E GJENI KËTU