Impulsi qytetar #6: pasqyrë mujore e aktiviteteve të përfituesve të granteve

Qershor 2025

Nga të rinjtë të cilët ndërmarrin iniciativa për mbrojtjen e mjedisit, deri te gratë të cilat luftojnë për mundësi të barabarta në mjediset rurale, qershori u shënua me qytetarë që nuk presin, por veprojnë. Përmes trajnimeve, veprimeve dhe dialogut publik, organizatat në terren dërguan mesazh të qartë se ndryshimet nuk ndodhin vetëm, por ato janë rezultat i veprimit qytetar të bashkuar, të informuar dhe këmbëngulës.

Angazhimi rinor për ndryshime klimatike mori një impuls të ri energjik dhe krijues të përqendruar në ndryshime. Gjatë “Java e Civika mobilitas – Ndryshimet klimatike dhe aktivizmi rinor“, 30 të rinj nga Struga , Dibra dhe Ohri jo vetëm që u trajnuan për zhvillimin e projekteve, por dizajnuan eko-iniciativa të tyre, të përgatitura për realizim në komunitetet e tyre. Kampi pesëditor dhe eventi rajonal në anijen “Galeb“ hapi çështje të rëndësishme për mbrojtjen e burimeve ujore, ndërsa të rinjtë u bënë bartësit e ideve që derdhen brenda lëvizjes më të gjerë për përgjegjësi klimatike. Projekti “Të mësojmë për ndryshimet klimatike”, të zbatuara nga Njësiti i skautëve të Poreçes “Krste Jon“ – Strugë, shoqata Qendra për Zhvillim të Qëndrueshëm të Komunitetit – Dibër dhe Qendra e Gjelbër Regjionale – Ohër,​ e dha pikërisht atë mundësi për gjeneratat që mësojnë, bashkëpunojnë, mendojnë zgjidhje dhe haprojnë me guxim drejt të ardhmes së qëndrueshme.

Studentët nga Negotina dhanë gjithashtu kontributin e tyre ekologjik. Me fondet e mbledhura përmes një fushate për mbledhjen e mbeturinave tekstile, ata mbollën fidanë të rinj në disa lokacione. Fushata, e udhëhequr nga Qendra për Ndryshime Klimatike, “Kreativ“ nga Negotina dhe organizata të tjera partnere, tregoi qartë se mbeturinat nuk duhet të jenë problem, por një mundësi. Me çdo kilogram tekstil të mbledhur dhe fidanë të mbjellë rishtazi, qytetarët vërtetuan se hapat e vegjël mund të çojnë në ndryshime të rëndësishme dhe të qëndrueshme. Përmes të njëjtit projekt, në Gjevgjeli u mbajt një forum rajonal për bujqësi të qëndrueshme, ku të rinjtë, institucionet dhe fermerët diskutuan menaxhimin e drejtë të tokës, praktikat agroekologjike dhe nevojën për mbështetje për startup-et e gjelbra. Në të njëjtën kohë, u realizua një skrining i kapaciteteve komunale në Manastir dhe Mogillë, ku u identifikuan problemet kryesore në sistemet e menaxhimit të mbeturinave dhe u nxor në pah nevoja për efikasitet energjetik, edukim dhe rritje të ndërgjegjësimit publik.

Në Shkup, në forumin tematik “Nga diversiteti në drejtësi” , të organizuar nga CMA “Krik”, CSI “Shpresa” dhe Shoqata e Punëtorëve Social të Maqedonisë – SHPSM, organizatat dhe institucionet e shoqërisë civile qëndruan krah për krah me të rinjtë, duke theksuar nevojën për politika gjithëpërfshirëse mjedisore. Analiza e paraqitur zbuloi se 90% e të rinjve nuk dinë se ku ta raportojnë ndotjen, por pothuajse 80% do të punonin vullnetarë nëse do të kishin një mundësi të tillë.

Mundësitë për të rinjtë ishin gjithashtu në fokus në Radovish, ku u mbajt një konferencë rajonale mbi edukimin financiar, e organizuar nga shoqatat “KRUNA Plus” nga Radovishi, “Promo Idea” dhe “Novus“ nga Strumica. Sesionet interaktive i ndihmuan të rinjtë të kuptonin se si të menaxhonin paratë, të caktonin buxhete personale dhe të përdornin mjete digjitale, ndërsa komunikimi i drejtpërdrejtë me ekspertët i motivoi ata të merrnin kontrollin e së ardhmes së tyre financiare.

Gratë, veçanërisht ato nga zonat rurale, kanë filluar të flasin hapur dhe me zë të lartë. Në Kriva Pallankë, në takimin rajonal të grave rurale nga verilindja, u ndanë sfidat nga iniciativat që tashmë janë duke u zbatuar – siç janë përmirësimi i infrastrukturës lokale dhe kërkesat për vendimmarrje transparente. Takimi u mbajt në kuadër të projektit “Gratë aktive”, të zbatuar nga SHH “Nëna” nga Kumanova, Qendra Rajonale për Zhvillim të Qëndrueshëm nga Kratova, RCS “Spektar” nga Kriva Pallanka dhe Fondacioni për Zhvillimin e Ndërmarrjeve të Vogla dhe të Mesme nga Kumanova.

Në Strumicë dhe Tetovë, tema ishte pavarësia ekonomike. Gratë mësuan rreth qasjes në mikrofinancë dhe mundësive për të filluar biznesin e tyre. Këto aktivitete, të cilat rrjedhin nga projekti “Zëri dhe pjesëmarrja e grave dhe të rinjve në: Krijimin e politikave publike dhe mjedisi mundësues për pjesëmarrje qytetare“, i zbatuar nga IQG “Antiko“, “Sekogas sozhiot“ nga fshati Kanatlarci dhe “Adrion“ nga fshati Zhelinë, treguan edhe një herë se gratë kanë ide, motivim dhe forcë – dhe mbi të gjitha, ato kanë nevojë për mbështetje.

Dhe duke folur për mbështetje – transformimi digjital ka fituar një vrull të ri. Përmes projektit “(DIGILOK) Transformimi Digjital në nivel lokal – Një komunitet i angazhuar për rezistencë ndaj korrupsionit”, Blink 42-21 dhe organizatat partnere në Negotinë prezantuan platformën #mZaednica – një mjet që mundëson komunikim të drejtpërdrejtë midis qytetarëve dhe qeverisjes lokale. Me këtë mjet, raportimi i problemeve, pjesëmarrja në konsultime publike dhe monitorimi i politikave vendore bëhet një ndërveprim më i thjeshtë dhe më efikas me komunën – nëpërmjet telefonit celular ose kompjuterit.

Në nivel kombëtar, Financat Think dhe organizatat partnere prezantuan platformën “KOMPAS“, e cila monitoron zbatimin e një totali prej 139 premtimesh, të ndara në pesë fusha prioritare: socio-ekonomia, arsimi, shëndetësia, të rinjtë dhe barazia gjinore. Sipas të dhënave fillestare, ka një progres të moderuar në përmbushjen e premtimeve të qeverisë për periudhën 2024–2028. Sektori i arsimit po udhëheq, shëndetësia po bën përparim fillestar, por barazia gjinore është ende në pritje.

Qershori ishte një muaj me energji të jashtëzakonshme që ndihet në terren. Nga ideja te realizimi, nga biseda te ndryshimi, nga veprimet lokale te iniciativat kombëtare, sektori i shoqërisë civile vazhdon të përballet me sfidat së bashku dhe në mënyrë të vazhdueshme.