Impulsi qytetar #11: pasqyrë mujore e aktiviteteve të përfituesve të granteve
Nëntor 2025
Dhe në muajin e parafundit të vitit 2025, organizatat e shoqërisë civile – përfitueset aktuale të granteve të Civika mobilitas vazhdoi të ngrejë çështje të rëndësishme dhe të ofrojë zgjidhje për sfidat e përditshme në komunitete në të tetë rajonet planifikuese në vend. Nga mjedisi dhe zhvillimi i qëndrueshëm, përmes barazisë gjinore dhe përfshirjes sociale, deri te arsimi dhe fuqizimi ekonomik i grave dhe të rinjve, është treguar se sektori i shoqërisë civile është i pranishëm dhe i angazhuar aty ku është më i nevojshëm.
Barazia gjinore dhe buxhetet lokale mbeten një nga prioritetet e përfituesve të granteve. Rezultatet e Analizës së nevojave të grave dhe vajzave nga rajoni lindor, të përgatitur nga “Glasen Tekstilec” nga Shtipi, së bashku me organizatat partnere nga projekti “Përmes aktivizmit dhe iniciativave të grave drejt komunave gjithëpërfshirëse dhe të përgjegjshme gjinore”, tregojnë se megjithëse barazia gjinore njihet zyrtarisht, ajo ende nuk është e integruar në krijimin e politikave publike dhe prioriteteve buxhetore. Më shumë se gjysma e grave të anketuara besojnë se shoqëria është më e anshme ndaj burrave dhe mbi 60% nuk kanë marrë pjesë kurrë në debate publike, forume ose konsultime të organizuara nga komunat. Një pjesë e madhe nuk kanë informacion në lidhje me buxhetin lokal dhe rëndësinë e një buxheti të përgjegjshëm gjinor dhe vetëm 10% besojnë se mendimi i tyre do të merret parasysh, gjë që tregon një nivel të ulët besimi në institucione dhe nevojën për ndryshime sistemike.
HERA, së bashku me ESE, “Së bashku më të fuqishëm” dhe Iniciativën për të Drejtat e Grave nga Shuto Orizari, nisën fushatën kombëtare “Kur kursen në parandalim – pasojat janë të shtrenjta“. Fushata bën thirrje për krijimin e një sistemi që e vendos parandalimin në qendër të politikave shëndetësore, sepse çdo denar i kursyer sot kushton më shumë nesër – në dëm të shëndetit të qytetarëve dhe sistemit që shpenzon më shumë për trajtim. Një problem tjetër është mungesa e informacionit në lidhje me masat ekzistuese. Për shembull, shifrat nga Analiza tregojnë se 92% e grave rome nuk e dinë se kanë të drejtë për një ekzaminim gjinekologjik falas. Kjo tregon se ndonjëherë nuk mjafton të përcaktohen masa, por përkundrazi, përdoruesit duhet të jenë të njohur me to në mënyrë që të jenë në gjendje t’i përdorin ato.
Në fushën e arsimit, në botimin e ri të “Histori suksesi”, Lorik Idrizi nga Instituti Ballkanik për Bashkëpunim Rajonal (BIRS) trajtoi kulturën e punës dhe ndërgjegjësimin shoqëror. Profesoresha universitare Mirjana Maleska foli gjithashtu për projektin “Avokimi për zhvillim gjithëpërfshirës” në intervistë, duke kritikuar mbingarkesën e kurrikulave, tekstet shkollore të vjetruara dhe rezistencën ndaj ndryshimit, të cilat e mbajnë sistemin të bllokuar në të kaluarën.
Gratë nga Kratova, Kriva Pallanka dhe Kumanova janë bashkuar përsëri përmes projektit “Gratë aktive” në takimin e dytë rajonal. Shoqata Humanitare “Nëna” nga Kumanova, Qendra Rajonale për Zhvillim të Qëndrueshëm (RCSD) Kratova, “Spektar” nga Kriva Pallanka dhe Fondacioni për Zhvillimin e Ndërmarrjeve të Vogla dhe të Mesme Kumanovë informojnë për pjesëmarrjen në rritje të grave në vendimmarrje dhe zhvillimin e komunitetit. Gratë nga zonat rurale inkurajohen gjithnjë e më shumë që të artikulojnë në mënyrë aktive problemet e tyre, t’ua drejtojnë ato autoriteteve lokale dhe të përfshihen në proceset e hartimit të politikave lokale.
Gratë nga fshati Kanatllarci i nxorën në pah nevojat më të rëndësishme, siç janë një çerdhe, mbështetja për sipërmarrjen femërore dhe përmirësimi i infrastrukturës. Kërkesat e tyre u dëgjuan falë Iniciativës Qytetare të Grave Antiko dhe organizatave partnere që zbatojnë projektin “Zëri dhe pjesëmarrja e grave dhe të rinjve në: Krijimin e politikave publike dhe një mjedisi mundësues për pjesëmarrjen qytetare “.
Në nëntor, “Antiko”, Adrion dhe “Gjithmonë bashkëjetesë” organizuan gjithashtu një aktivitet në Krivogashtan si pjesë e fushatës “16 ditë aktivizëm kundër dhunës me bazë gjinore dhe dhunës në familje”, ku gratë mësuan rreth mekanizmave të raportimit dhe rolit të komunitetit në parandalimin e dhunës.
Qendra e Burimeve Mjedisore (REC), në partneritet me Eko logik dhe Florozon nga Shkupi, vazhdoi me karvanin e demonstrimit të eksperimenteve në shkolla. Këtë herë, nxënës të Shkollës Fillore “Mirçe Acev” nga Komuna Gjorçe Petrov dhe Shkollës Fillore “Vera Ciriviri – Trena” nga Komuna e Karposhit mësuan se si të përpunojnë mbetjet bio në biodizel dhe plastikën organike.
Në të njëjtën kohë, këto organizata publikuan një artikull që tregon menaxhimin e suksesshëm të mbetjeve bio në qytete evropiane si Milano, Katalonja, Franca dhe Austria, dhe thekson rëndësinë e arsimit, stimujve financiarë dhe bashkëpunimit midis qytetarëve dhe komunave.
Investimi në arsim për një të ardhme të qëndrueshme fillon që në moshë të re. Në Shkollën Fillore “Petar Musev “ – Bogdanci , organizata partnere e Qendrës për Ndryshime Klimatike, Fondacioni për Zhvillim Lokal dhe Zhvillimin e Teknologjive të Informacionit – Gjevgjeli, zbatoi një nga seritë e trajnimeve nga projekti “Partneritet rajonal për zbatim më të mirë të Agjendës së gjelbër në nivel lokal” , ku fëmijët u njoftuan me Marrëveshjen e Gjelbër Evropiane dhe Agjendën e gjelbër për Ballkanin Perëndimor.
Studimi i parë i rastit “Raportimi i një ndotësi – (jo) puna juaj, imja, e jona!“, i përgatitur nga Qendra për Aktivizëm Rinor KRIK, Qendra për Iniciativa Sociale “Shpesa” dhe Shoqata e Punëtorëve Social të Maqedonisë (SHPSM), paraqet sfidat dhe hapat që secili prej nesh mund të ndërmarrë në luftën për një mjedis më të pastër. Studimi është pjesë e “ZZZ – Bashkarish për avokim të gjelbër për mbrojtjen e mjedisit”, një projekt i mbështetur nga Qeveria e Zvicrës përmes Civika mobilitas.
Përmes aktiviteteve, përfituesit e granteve të Civika mobilitas në nëntor, konfirmoi edhe një herë se është pjesë e një procesi më të gjerë të ndërtimit të komuniteteve më gjithëpërfshirëse, institucioneve më të përgjegjshme dhe qytetarëve më aktivë në të gjithë vendin.
