Screenshot 6

Konferenca 20 vjet nga MSA: Marrëveshja është një dokument kryesor për rregullimin dhe avancimin e marrëdhënieve me BE-në

ОдИнститут за европска политика

Marrëveshja e Stabilizim-Asociimit midis Maqedonisë dhe BE-së ofron një numër të madh mundësish që nuk u janë shpjeguar sistematikisht kompanive dhe industrisë në vend, tha sot profesoresha Silvana Mojsovska nga Instituti Ekonomik në konferencën “MK-EU MSA: Njëzet vjet më vonë”, organizuar nga Instituti për Politikë Evropiane.

Ajo shtoi se Marrëveshja është dokumenti kryesor që rregullon marrëdhëniet midis vendit tonë dhe Bashkimit Evropian.

“Që nga fillimi i zbatimit të Marrëveshjes së Stabilizim-Asociimit, është arritur liberalizimi pothuajse i plotë për hyrjen e produkteve maqedonase në tregun evropian. Kjo do të thotë që ne mund të eksportojmë pa detyrime doganore, duke filluar nga viti 2001, dhe që nga viti 2011 ky proces kishte përfunduar, me faktin se tani edhe produktet evropiane hyjnë te ne pa detyrime doganore”, tha profesoresha Mojsovska.

Konferenca u mbajt me rastin e 20-vjetorit të nënshkrimit të Marrëveshjes së Stabilizim-Asociimit, si dhe për të shënuar 10-vjetorin e themelimit të EPI.

Në fjalën e saj hyrëse, drejtoresha e Institutit për Politikë Evropiane (EPI), Simonida Kacarska tha se vendi ka arritur një nivel të lartë të harmonizimit me legjislacionin evropian, veçanërisht në lidhje me fazën që është në procesin e përafrimit, e cila njëherësh është rezultat i Marrëveshjes.

“Ne nuk do të ishim atje ku jemi në krahasim me vendet e tjera të rajonit nëse nuk do të ishte Marrëveshja e Stabilizim-Asociimit, pa marrë parasysh sa dëshironim që ajo të ishte vetëm një hap drejt negociatave,” tha Kacarska.

Zëvendëskryeministri i Republikës së Maqedonisë së Veriut për Çështjet Evropiane, Nikolla Dimitrov tha se qëndrimi i tij ndaj jubileut të MSA-së është ambivalent, sepse nga njëra anë kjo kornizë ligjore na ka ndihmuar shumë, ndërsa nga ana tjetër ajo na përkujton kohën e humbur, brezat e humbur dhe mundësitë e humbura.

“Ne ishim të parët që e shfrytëzuam këtë mundësi por ende nuk kemi filluar negociatat e pranimit. Por, sado i madh të jetë tundimi për të rënë në atë kurth dhe për t’u ndjerë si një viktimë e padrejtë, unë preferoj të shoh se çfarë mund të bëjmë për të ecur në rrugën që s’ka alternativë, rrugën evropiane, në mënyrë që t’ia dalim”, shtoi Dimitrov.

Zëvendës-udhëheqësja e Njësisë për Maqedoninë e Veriut në Komisionin Evropian, Marie Teresa Moran, theksoi se përfitimi më i madh ekonomik nga Marrëveshja është se mbi 95% e produkteve të vendit mund të importohen në BE pa detyrime doganore. Ajo theksoi se BE-ja aktualisht është duke punuar në integrimin ekonomik të Ballkanit Perëndimor në BE dhe për atë qëllim është edhe propozimi për një Treg të përbashkët rajonal.

“Përveç planit për rimëkëmbjen ekonomike dhe luftës kundër KOVID-19 dhe pasojave të pandemisë, ne kemi propozuar që Tregu i përbashkët rajonal të integrohet në Tregun e vetëm evropian. “Kjo nuk është një alternativë, por një hapë drejt integrimit,” shtoi Moran.

Në panelin ku u diskutuan përfitimet, mundësitë dhe potencialet e pashfrytëzuara të Marrëveshjes, sekretari shtetëror në Sekretariatin për Çështje Evropiane Dragan Tilev tha se Marrëveshja e Stabilizim-Asociimit është projekti më i rëndësishëm transformues për vendin tonë.

“Marrëveshja e Stabilizim-Asociimit hapi rrugën, si ekonomikisht ashtu dhe politikisht, dhe vuri themelet për strukturën tonë aktuale administrative dhe institucionale,” tha Tilev.

Integrimi i suksesshëm në BE është i pamundur pa integrimin rajonal, theksoi profesori nga Fakulteti Juridik “Justiniani i Parë”, Vanço Uzunov dhe shtoi se, megjithatë, ai proces nuk duhet të zëvendësojë integrimin në BE.

“Për vendet më të vogla, siç është Maqedona, bashkëpunimi rajonal ka kapacitetin për të përmirësuar performancën ekonomike dhe për ta çuar vendin drejt rritjes ekonomike në një periudhë afatshkurtër dhe afatmesme,” shtoi Uzunov.

Profesori i Universitetit “Nënë Tereza”, Agim Mamuti tha se duhet të forcohet besueshmëria dhe kapaciteti i institucioneve kryesore ekonomike.

Ai gjithashtu sugjeroi që trajtimi i sfidave ekonomike, ndër të tjera, kërkon një përmirësim cilësor të segmenteve kryesore të klimës së investimeve dhe politikave makroekonomike të përqendruara në stabilitetin makroekonomik, veçanërisht në konsolidimin fiskal, respektivisht uljen e borxhit dhe deficitin buxhetor.

Diskutantët dhe pjesëmarrësit në konferencë analizuan përfitimet, mundësitë dhe potencialet e pashfrytëzuara të MSA-së në marrëdhëniet e saj me BE-në dhe diskutuan për drejtimet e ardhshme sa i përket zbatimit të Marrëveshjes.

 

Продолжи со читање

  • Kamioni Mediatik Ballkanik po e nis udhëtimin e tij

    Kamioni Mediatik Ballkanik po e nis udhëtimin e tij nëpër 20 qytete në gjashtë vende të Ballkanit Perëndimor: Kosovë, Bosnje dhe Hercegovinë, Mal të Zi, Shqipëri, Maqedoninë e Veriut dhe Serbi, nga shtatori deri në nëntor të vitit 2025. Ndalesa e parë është në Prizren, Kosovë, më 8 shtator, e ndjekur nga Mitrovica më 9 […]
    The post Kamioni Mediatik Ballkanik po e nis udhëtimin e tij first appeared on Metamorphosis.

  • RAPORT I BIRC: PERSPEKTIVA E REFORMAVE TË QËNDRUESHME NË KUADËR TË KLASTERIT 3 DHE KLASTERIT 1

    Autor: M-r Bardhyl Zaimi
    Sistemi arsimor në Maqedoninë e Veriut në asnjë rast duket se nuk ka arritur t’u rezistojë turbulencave të shumta politike të periudhës së tranzicionit, ndikimeve partiake dhe ndikimeve tjera që në masë të madhe kanë ulur nivelin e cilësisë. Në Maqedoninë e Veriut, nuk është arritur të krijohet një sistem koherent në fushën e arsimit që do t’i përgjigjej profesionalizimit dhe përkushtimit maksimal që e kërkon kjo fushë kaq e rëndësishme e shoqërisë. Përkundrazi, gjatë tërë kohës janë vërejtur eksperimente në politikat arsimore, zgjidhje të çastit, zgjidhje që më tepër kanë qenë improvizime se sa realisht të hyhet në një transformim cilësor të gjithanshëm që nënkupton suazë ligjore të mirëmenduar, dokumente të përpiluara nga profesionistë të fushës dhe strategji afatgjate që hapin dhe mbindërtojnë një vizion që do të ishte në përputhje me zhvillimet globale.
    Në këtë kuadër, tashmë nga ekspertët është vënë në dukje se harmonizimi i konceptit evropian, gjegjësisht ligjeve europiane në sistemin arsimor në Maqedoninë e Veriut mbetet një imperative jetik për të krijuar dinamika tjera në arsimin e lartë në drejtim të përmirësimit të cilësisë.
    Klasteri 3 që do të hapet me BE-në e vendos fokusin në konkurrencën dhe rritjen gjithëpërfshirëse. Pikërisht, në sinkron me këtë klaster, shtetet anëtare duhet të kenë kornizën ligjore, administrative dhe financiare  si dhe kapacitetet e nevojshme zbatuese për të siguruar menaxhimin e shëndoshë financiar të programeve të arsimit, trajnimit dhe komunitetit rinor. Për të siguruar përfshirje të plotë dhe të suksesshme në programet kornizë, vendet anëtare duhet të sigurojnë kapacitetet e nevojshme zbatuese në fushën e kërkimit dhe zhvillimit teknologjik, pa anashkaluar stafin adekuat.
    Në këtë kuadër, reformat në fushën e arsimit dhe kërkimit shkencor nuk janë vetëm një përparësi sektoriale, por një domosdoshmëri strategjike që ndërlidhet drejtpërdrejt me cilësinë e kapitalit njerëzor dhe aftësinë e vendit për të ndërtuar një ekonomi të qëndrueshme dhe konkurruese. Klasteri 3 përfshin kapitujt që lidhen me arsimin, kërkimin shkencor dhe kulturën (25 dhe 26), ndërsa Klasteri 1 përqendrohet në sundimin e ligjit, etikën dhe funksionimin demokratik të institucioneve. Të gjitha këto dimensione mbeten me ndikim të drejtpërdrejtë në sistemin arsimor.
    RAPORTIN E PLOTË E GJENI KËTU

  • RAPORT I BIRC: ARSIMI NË KRIZË, EKSPERTËT KËRKOJNË DEPOLITIZIM DHE REFORMA TË THELLA

    Autor: M-r Bardhyl Zaimi
    Sistemi arsimor në Maqedoninë e Veriut në asnjë rast duket se nuk ka arritur t’u rezistojë turbulencave të shumta politike të periudhës së tranzicionit, ndikimeve partiake dhe ndikimeve tjera që në masë të madhe kanë ulur nivelin e cilësisë. Në Maqedoninë e Veriut, nuk është arritur të krijohet një sistem koherent në fushën e arsimit që do t’i përgjigjej profesionalizimit dhe përkushtimit maksimal që e kërkon kjo fushë kaq e rëndësishme e shoqërisë. Përkundrazi, gjatë tërë kohës janë vërejtur eksperimente në politikat arsimore, zgjidhje të çastit, zgjidhje që më tepër kanë qenë improvizime se sa realisht të hyhet në një transformim cilësor të gjithanshëm që nënkupton suazë ligjore të mirëmenduar, dokumente të përpiluara nga profesionistë të fushës dhe strategji afatgjate që hapin dhe mbindërtojnë një vizion që do të ishte në përputhje me zhvillimet globale.
    Pas më shumë se tridhjetë vjetësh nga fillimi i tranzicionit , Maqedonia e Veriut akoma përballet me sfida të thella që lidhen me kalimin nga reforma të bazuara kryesisht në interesat politike afatshkurtra, drejt reformave të qëndrueshme dhe profesionale, të bazuara në ekspertizë. Ky proces është veçanërisht i rëndësishëm në sektorin e arsimit të lartë, ku ndikimet e politizimit dhe mungesa e vazhdimësisë kanë minuar besueshmërinë, cilësinë dhe efikasitetin e sistemit arsimor.
    Ekspertë nga fusha e arsimit kanë vënë në dukje se një nga pengesat kryesore në rrugën drejt reformave substanciale në arsimin e lartë është mungesa e një konsensusi politik të gjerë dhe të qëndrueshëm që mund të mbrojë dhe implementojë strategji afatgjata pa ndërhyrje të politikave ditore. Përvojat rajonale, siç përmendet nga ekspertët modeli i Sllovenisë, tregon se sukseset e reformave strukturore vijnë nga politikat me vazhdimësi, përfshirja e komunitetit akademik dhe mbështetja e institucioneve shtetërore gjatë një periudhe të gjatë kohore.
    Në përputhje me këto nevoja, Maqedonia e Veriut ka bërë hapa konkretë duke themeluar më 6 nëntor 2024 Trupin Nacional Koordinues për Reforma në Arsimin e Lartë, një entitet gjithëpërfshirës që bashkon përfaqësues të institucioneve shtetërore, universiteteve, biznesit dhe shoqërisë civile, me mandatin për të rikthyer cilësinë, standardizimin dhe investimet në shkencë dhe kërkim. Ky trup synon të nisë një reformë strukturore të thellë, duke përgatitur propozime konkrete për përmirësimin e sistemit arsimor gjatë 18 muajve të ardhshëm.
    Megjithatë, sfidat mbeten të mëdha. Raportet e Komisionit Evropian për vitet 2023 dhe 2024, si dhe analizat e organizatave ndërkombëtare si UNDP dhe OECD/SIGMA, evidentojnë mungesën e kapaciteteve teknike dhe njerëzore, politizimin e universiteteve dhe fragmentimin e legjislacionit, si faktorë që pengojnë konsolidimin e reformave në arsimin e lartë. Pa i tejkaluar këto barriera, vënë në pah ekspertët, Maqedonia e Veriut, do të vazhdojë të përballet me sfida në ndërtimin e institucioneve të depolitizuara, të pavarura dhe të përgjegjshme ndaj komunitetit akademik dhe shoqërisë.
    RAPORTIN E PLOTË E GJENI KËTU