Lajme nga organizatat qytetare

  • Vlerësim i reformave të Ligjit për Media të Maqedonisë së Veriut – Një hap i pjesshëm drejt standardeve evropiane

    Maqedonia e Veriut po i nënshtrohet reformave në legjislacionin e saj për mediat, duke synuar përafrimin me standardet e Bashkimit Evropian (BE). Fondacioni Metamorfozis e mirëpret iniciativën e Qeverisë së Republikës së Maqedonisë së Veriut për të harmonizuar legjislacionin kombëtar të mediave me standardet evropiane, veçanërisht në kontekstin e Kapitullit 23 të legjislacionit të BE-së dhe Ligjit Evropian për Lirinë e Medias (LELM). Megjithëse ndryshimet e propozuara në Ligjin për Media mund të përfaqësojnë një hap në drejtimin e duhur duke e zgjeruar kornizën rregullatore për të përfshirë mediat online, ato ngrenë shqetësime se për shkak se trajtojnë vetëm pjesërisht çështjet sistemore në mjedisin mediatik dhe nuk përputhen mjaftueshëm me dispozitat e LELM-së. Prandaj, ne bëjmë thirrje për një proces reformash gjithëpërfshirëse, inkluzive që ka për qëllim miratimin e një Ligji të ri për Mediat që i pasqyron plotësisht normat evropiane dhe garanton mbrojtjen e lirisë së mediave, pavarësinë redaktuese dhe të drejtat e gazetarëve.Për më tepër, megjithëse një ligj krejtësisht i ri për mediat ishte hartuar tashmë me ndihmën e ekspertëve të BE-së gjatë viteve të kaluara, për arsye të panjohura dhe pa dhënë shpjegime publike, Qeveria zgjodhi vetëm ta ndryshojë ligjin e vjetër ekzistues duke adresuar vetëm një pjesë të çështjeve kontestuese, në vend që të propozojë ligjin e ri gjithëpërfshirës.Ky dokument i qëndrimit i vlerëson ndryshimet e propozuara, duke nënvizuar si përparimet ashtu edhe sfidat e vazhdueshme, dhe ofron rekomandime për të siguruar lirinë gjithëpërfshirëse të mediave dhe përafrimin me direktivat e BE-së.

  • Thirrje për pjesëmarrësit që të na bashkohen në sesionin tonë studimor “Open your AIs” në Strasburg

    A jeni duke punuar në një organizatë rinore dhe jeni të interesuar për përdorimin etik të mjeteve të Inteligjencës Artificiale (IA)? Dëshironi të eksploroni se si IA-ja ndikon në pjesëmarrjen e të rinjve, të drejtat e njeriut dhe demokracinë?
    Bashkohuni në sesionin studimor “Open your AIs” dhe bëhuni pjesë e një komuniteti të rinjve që sjellin ndryshime, të gatshëm për të përballuar të ardhmen e inteligjencës artificiale me një qasje kritike dhe të bazuar në të drejtat.
    Sesioni i studimit është një hapësirë ku pjesëmarrësit mund të eksplorojnë sfidat kryesore që lidhen me inteligjencën artificiale, të shkëmbejnë ide dhe të bashkëkrijojnë mjete praktike, strategji ose rekomandime që mund të mbështesin drejtpërdrejt punën e tyre në organizatat rinore. Sesioni studimor i organizuar në kuadër të Programit Të Rinjtë për Demokracinë në bashkëpunim me “Connet International” në partneritet me “Curiosite Centre de Formation” dhe ekspertizën e Fondacionit Metamorfozis.
    Ne jemi në kërkim të 20 pjesëmarrësve nga të gjitha shtetet anëtare të Këshillit të Evropës.
    Duke marrë pjesë, ju do të:

    Rritni kapacitetin digjital të organizatës suaj – Mësoni se si të vlerësoni në mënyrë kritike dhe të integroni me përgjegjësi mjetet e AI-së në punën dhe projektet tuaja të përditshme.
    Eksploroni anën etike të AI-së – Reflektoni mbi përfitimet, rreziqet dhe dilemat etike që sjell inteligjenca artificiale dhe se si ato ndikojnë tek të rinjtë dhe shoqëritë tona.
    Nxisni biseda kuptimplote – Merrni mjete dhe strategji praktike për të sjellë etikën e AI-së në programet tuaja dhe për të angazhuar të rinjtë në formësimin e së ardhmes së tyre digjitale.
    Kuptoni politikat digjitale që kanë rëndësi – Zgjeroni njohuritë tuaja mbi Ligjin e AI-së të BE-së, Konventën e Ai-së të Këshillit të Evropës dhe mënyrat se si organizatat rinore si e juaja mund të kontribuojnë në qeverisjen gjithëpërfshirëse dhe të drejtë të AI-së.

    Kur?
    Dita e mbërritjes 22 qershor 2025
    Dita e nisjes 28 qershor 2025
    Ku?
    Në objektin e Këshillit të Evropës të quajtur Qendra Evropiane Rinore në Strasburg, Francë.
    Kush?

    Jeni midis 18 dhe 30 vjeç?
    Jeni anëtar i një organizate rinore apo punonjës me të rinjtë?
    A jeni banor në një nga shtetet anëtare të Këshillit të Evropës?
    Dëshironi të mësoni më shumë rreth politikave digjitale dhe rinore të Sektorit të Rinisë të Këshillit të Evropës?
    Doni të kuptoni më mirë se si Inteligjenca Artificiale po ndikon në jetën e të rinjve?
    A jeni të interesuar për qasjet etike, të bazuara në të drejtat e njeriut ndaj teknologjisë?

    Atëherë, aplikoni për sesioni studimor deri më 9 maj 2025 përmes këtë formulari.
    Shpenzimet?
    Akomodimi, ushqimi, shpenzimet për vizë, si dhe shpenzimet e udhëtimit dhe të qëndrimit mbulohen nga Departamenti i të Rinjve i Këshillit të Evropës.
    Kontributi i pjesëmarrësve do të jetë një tarifë prej 50 euro, të cilat do t’u kërkohet ta transferojnë nëpërmjet transferimit bankar në llogarinë e “Connect International” të paktën 3 javë përpara fillimit të sesionit studimor.
    Afatet e procesit të aplikimit:
    Afati i fundit për aplikim: 9 maj 2025
    Informimi mbi statusin e aplikimit tuaj: 15 maj 2025
    Linku i thirrjes origjinale: Call for participants to join our study session “Open your AIs” in Strasbourg | Connect INTERNATIONAL

  • Platforma e Organizatave të Shoqërisë Civile për Luftën kundër Korrupsionit reagon ndaj rekomandimeve të KSHPK-së, të dhëna në Raportin për rishikimin e kryer kundër korrupsionit të Ligjit për qasje të lirë në informata me karakter publik

    Platforma e organizatave të shoqërisë civile për luftë kundër korrupsionit reagon ndaj rekomandimeve të Komisionit Shtetëror për Parandalimin e Korrupsionit (KSHPK), të paraqitura në një seancë publike të KSHPK-së, dhe të transmetuara përmes mediave, si pjesë e rishikimit antikorrupsion të Ligjit për qasje të lirë në informata me karakter publik.
    Në vend që të kontribuojë në transparencë, llogaridhënie dhe luftë më të madhe kundër korrupsionit, KSHPK-ja, përmes indikacioneve të saj të pretenduara për “rreziqe rregullatore”, dërgon sinjale serioze shqetësuese për mbylljen e institucioneve dhe krijon mundësi për të kufizuar të drejtën e publikut, të informohet. Rekomandime të tilla jo vetëm që dëmtojnë rolin e KSHPK-së si një institucion kyç për parandalimin e korrupsionit, por edhe drejtpërdrejt hapin mundësi për keqpërdorime të reja me korrupsionin, veçanërisht në fushën e prokurimit publik.

    Transparencë e zvogëluar – rritje e rreziqeve të prokurimit publik të korruptuar dhe të dëmshëm

    Së pari, KSHPK-ja rekomandon rishqyrtimin e nenit që rregullon detyrimin për publikimin e të gjithë dokumentacionit për prokurimet publike. KSHPK-ja vlerëson se termi “i gjithë dokumentacioni” në lidhje me prokurimin publik nuk është përcaktuar saktësisht, prandaj mund të ndodhë që të publikohen informacione konfidenciale dhe shkelje të të drejtave të palëve të treta.”
    Platforma sugjeron se zbatimi i dispozitës së Ligjit për qasje të lirë për qasje në të gjithë dokumentacionin për prokurimet publike, koncesionet dhe për marrëveshjet e partneritetit publik-privat (neni 10 paragrafi 1 alinea18) deri më tani në aplikacion ka mundësuar rritjen e transparencës dhe qasjes në dokumentet përkatëse nga organizatat e shoqërisë civile dhe mediat. Në këtë mënyrë, u zbuluan keqpërdorime në një numër procedurash tenderimi për të cilat u zhvilluan procedura gjyqësore, por edhe u parandaluan edhe prokurime publike të mundshme korruptive dhe të dëmshme.
    Gjithashtu, KSHPK-ja duhet të kishte marrë parasysh se mbrojtja e të dhënave konfidenciale në prokurimin publik tashmë është e rregulluar në Ligjin për prokurimin publik (neni 30). Gjithashtu i sugjerojmë KSHPK-së, se Ligji për qasje të lirë rregullon qasjen e pjesshme, si dhe përjashtimet në rastet kur kërkohet mbrojtja e informacionit me një shkallë të fshehtësisë. Rikujtojmë KSHPK-në dhe publikun se në janar 20205, me ndryshimet në Ligjin për prokurim publik është bërë tashmë një regres i mbrojtjes nga korrupsioni në prokurimin publik në mënyrë të tillë që kontrolli administrativ i prokurimit publik i zbatuar nga Byroja për prokurim publik u shfuqizua. Në kushtet kur, sipas vlerësimeve të të gjithë aktorëve relevantë ndërkombëtarë dhe vendas, korrupsioni në prokurimin publik është i përhapur edhe me buxhetin shtetëror historikisht më të lartë, huamarrjet e reja dhe indikacionet e përditshme për keqpërdorimin e parave publike, KSHPK-ja bën rekomandime për kufizimin e transparencës, duke minuar kështu rolin e një institucioni kyç për parandalimin e korrupsionit.

    Rekomandime me pasoja negative afatgjata që ndikojnë në pavarësi

    KSHPK-ja ofron udhëzime për përshkrimin dhe specifikimin e një procedure, si dhe caktimin e një afati për Kuvendin e Republikës së Maqedonisë së Veriut në rastet kur konstaton ndërprerjen e detyrës dhe shkarkimin e Drejtorit të Agjencisë për Mbrojtjen e të Drejtës për Qasje të Lirë në Informacione me Karakter Publik dhe zëvendësit të tij, para skadimit të mandatit.
    Për Platformën, ky rekomandim është i motivuar politikisht sepse u bë menjëherë pas një përpjekjeje të deputetëve në Kuvendin e Republikës së Maqedonisë së Veriut për të miratuar ndryshime në Ligjin për qasje të lirë, i cili parashikonte shkarkimin e parakohshëm të Drejtorit të Agjencisë në rast se shumica parlamentare nuk do të miratonte raportin vjetor të punës. Ne i sugjerojmë KSHPK-së, se organet e pavarura rregullatore, siç është Agjencia për Mbrojtjen e të Drejtës për Qasje të Lirë, dhe vetë KSHPK-ja, kanë mandat më të gjatë se mandati i zyrtarëve të zgjedhur në pushtetin ekzekutiv, në mënyrë që të jenë partiakisht dhe politikisht të pavarur. Për rekomandimin e dhënë, tashmë rregullohet në Ligjin për qasje të lirë që në rast të përfundimit të detyrës ose shkarkimit të Drejtorit të Agjencisë, deri në zgjedhjen e Drejtorit të ri të Agjencisë, funksioni i Drejtorit të Agjencisë, kryhet nga Zëvendësdrejtori, me të gjitha kompetencat që ka pasur Drejtori. Kështu, i vetmi argument për këtë rekomandim të KSHPK-së nuk mund të jetë “zvarritja, selektiviteti dhe pasiguria e mundshme në menaxhimin e institucionit”.

    Rekomandime për vendosjen e kritereve të cilat do të zvogëlojnë transparencën ekzistuese

    KSHPK-ja i referohet detyrimit të mbajtësve të informacioneve të azhurnojnë rregullisht listën e informacioneve në dispozicion të tyre dhe atë ta bëjnë publike. KSHPK-ja vlerëson se kjo dispozitë “nuk ka kritere të sakta se çfarë informacioni duhet të publikohet domosdoshmërisht, as në çfarë mënyre dhe në çfarë formati, gjë që lë një diskrecion të gjerë për mbajtësit e informacionit për të vendosur se çfarë të publikojnë dhe si. KSHPK-ja e konsideron këtë “një rrezik të transparencës së kufizuar me mundësinë e zbulimit selektiv ose fshehjes së informacionit me interes publik”.
    Platforma është e shqetësuar se KSHPK-ja ka gjetur rrezik për transparencë të kufizuar në kushtet kur Ligji për qasje të lirë përcakton formën për publikimin e informacionit dhe dokumenteve si më poshtë: (a) informacioni publikohet në çdo formë të krijuar ose në dispozicion të mbajtësit të informacionit në përputhje me kompetencat e tij dhe (b) qasja në një dokument sigurohet pavarësisht nga forma fizike ose karakteristikat e tij, tekst i shkruar ose i shtypur, harta, skema, fotografi, imazhe, vizatime, skica, materialet e punës, si dhe regjistrimet e zërit, tonit, regjistrime magnetike ose elektronike, regjistrime optike ose video në çdo formë, si dhe pajisje portative për përpunimin automatik të të dhënave me memorie të integruara ose portative për ruajtjen e të dhënave në formë digjitale (neni 3). Për më tepër, shqetësuese është mosnjohja e problematikës nga KSHPK-ja, kur thotë se “nuk ka kritere të sakta se çfarë informacioni duhet të publikohet detyrimisht”. Me Ligjin për qasje të lirë është përcaktuar se të gjitha informatat e krijuara dhe në dispozicion të institucioneve, përveç të përjashtimeve (neni 6), janë informata publike. Ekziston edhe një institut i “transparencës aktive”, që do të thotë se janë përcaktuar informacionet që duhet të publikohen detyrimisht pa u kërkuar. Çfarë kriteresh rekomandon KSHPK-ja është e paqartë, dhe është edhe më shqetësuese ajo që thonë për formatin, duke mos marrë parasysh fillimin e paralajmëruar të procesit për përgatitjen e Ligjit për të dhëna të hapura dhe ripërdorimin e të dhënave nga sektori publik.

    Rekomandime të vonuara gjatë një procesi aktiv për ndryshime në Ligj

    KSHPK për dispozitat përcaktoi ekzistencën e përgjegjësisë joproporcionale për kundërvajtje. Vetëm 500 euro janë parashikuar për personin udhëheqës nëse ai nuk cakton një ndërmjetësues për informacione dhe nuk jep informacion për publikun për atë person, por janë parashikuar 250 euro edhe për zyrtarin për kundërvajtje të shumta – azhurnimi i listës së informacionit, ndihma për aplikantët, respektimi i afateve për t’iu përgjigjur kërkesave. KSHPK gjithashtu rekomandoi që të bëhet dallimi i qartë i përgjegjësisë për kundërvajtje midis udhëheqësit dhe nëpunësit për informacion në Agjenci, në përputhje me kompetencat e tyre aktuale.
    Për Platformën, është tregues fakti se KSHPK-ja vë në dukje “rreziqet rregullatore” të pretenduara në Ligjin për qasje të lirë, për të cilat është njoftuar për ndryshim të Ligjit para 5 muaj më parë, përkatësisht më 21 nëntor 2024, dhe aktualisht po zhvillohen konsultime publike përmes ENER për ndryshimet e propozuara. KSHPK-jaka vënë në dukje një disproporcion në përgjegjësinë e individëve përgjegjës dhe zyrtarëve, por mungojnë propozimet se çfarë rekomandon konkretisht. Theksojmë se shoqëria civile vite me radhë është angazhuar për ekzistencën e dispozitave për përgjegjësi kundërvajtëse të personave përgjegjës që në mënyrë të paarsyeshme nuk lejojnë qasje në informacion ose pengojnë zyrtarin nga zbatimi i sekondës së vendosur për të siguruar qasje në informacion.
    Prandaj, Platforma konsideron se zgjidhjet e propozuara që mund të ndikojnë negativisht në luftën kundër korrupsionit janë të papranueshme dhe në kundërshtim me përpjekjet evropiane për hartimin e politikave publike demokratike, gjithëpërfshirëse dhe eksperte.
    Për më tepër, Platforma është e shqetësuar se gjatë shqyrtimit të Ligjit për qasje të lirë nga KSHPK-ja, mungojnë aspektet kryesore të rishikimit kundër korrupsionit, siç është përfshirja e disa aktorëve, përkatësisht gjatë përgatitjes së Raportit, nuk kanë siguruar bashkëpunim me shoqërinë civile që do të siguronte pavarësi dhe objektivitet në analizë.
    Rikujtojmë se rishikimi antikorrupsion i ligjeve (të propozuara) është një mekanizëm parandalues me qëllim zbulimin, parandalimin dhe minimizimin e rreziqeve në lidhje me mundësinë e korrupsionit dhe konfliktit të interesave që mund të rezultojnë gjatë zbatimit të ligjeve. Me udhëzime të tilla, KSHPK-ja jo vetëm që nuk avancon sistemin për parandalimin e korrupsionit, por rrezikon t’i japë legjitimitet politikave dhe praktikave që çojnë në kapjen e institucioneve dhe mosdisponueshmërinë e informacioneve me interes publik, të cilat për momentin janë informacione me karakter publik.
    U bëjmë thirrje institucioneve kompetente, veçanërisht Ministrisë së Drejtësisë dhe Kuvendit, të marrin parasysh mekanizmat ligjorë ekzistues dhe të mos u nënshtrohen udhëzimeve që kufizojnë transparencën, e cila është një mjet kryesor në luftën kundër korrupsionit.

  • RMV, ndryshimet në Ligjin për Media që i bëri Qeveria nuk janë krejtësisht pro-evropiane

    Ndryshimet në Ligjin për Media të Maqedonisë së Veriut që u miratuan dje në Kuvend synojnë, siç është shkruar nga Qeveria dhe ministria kompetente, të përmbushin Udhërrëfyesin për Reformat në seksionin e Kapitullit 23 dhe të harmonizohen me legjislacionin evropian, duke përfshirë deri tani mediat online në sferën e rregulluar. Edhe pse ndryshimet e fundit respektojnë disa nga kërkesat nga dëgjesat publike, këto ndryshime janë ende vetëm harmonizim i pjesshëm me legjislacionin evropian, që nënkupton një zgjidhje të pjesshme, analizon Vërtetëmatësi.
    Shkruar nga: Teofil Blazevski
    Ndryshimet në Ligjin për Media të Maqedonisë së Veriut që u miratuan dje në Kuvend, kanë të bëjnë më së shumti me përfshirjen e mediave online në legjislacion, një kërkesë kjo e vetë pronarëve të mediave online, por edhe pjesë e legjislacionit modern evropian, konkretisht Aktit Evropian për Lirinë e Medias (EMFA).
    Pasi u ngrit kjo temë, e cila më së shumti u shty në kohën e qeverisë së kaluar nga portalet që i përkasin Shoqatës për Mbrojtjen dhe Promovimin e Mediave në Internet ONLINEMEDIA.MK, por edhe pasi të dyja shoqatat e gazetarëve dhe Sindikata e Pavarur e Gazetarëve dhe Punëtorëve të Mediave ndryshuan qëndrim se nuk ka nevojë për rregullim të portaleve – ai qëndrim ishte edhe qëndrimi i BE-së deri para disa viteve, Ministrisë për transformimin digjital, përgatiti ndryshimet në Ligjin për Media. Këto amendamente janë përgatitur vitin e kaluar ka fundi i vitit, por pasi organizatat dhe ekspertët kërkuan debat publik, ai zgjati deri në muajin mars dhe prej atëherë propozimi për amendamente është dorëzuar në Kuvend, ku dje (24 prill) u miratua.
    Çfarë duhet(j) të arrihet me këto ndryshime?
    Ndryshimi kryesor i këtij ligji është përfshirja e mediave online si media e rregulluar me të drejta dhe përgjegjësi dhe krijimi i Regjistrit të Mediave Online, i cili me zgjidhjen ligjore do të menaxhohet nga rregullatori.
    Por një nga qëllimet kryesore të ligjit është garantimi i lirisë së shprehjes dhe lirisë së medias, diçka që bie nën të drejtat themelore apo grupin e parë në procesin e negociatave me BE-në – Fundamentale, dhe propozuesi, Qeveria, shkruante në hyrje të amendamenteve të propozuara:
    Miratimi i ndryshimeve në zgjidhjen ligjore do të jetë në përputhje me rekomandimet e përcaktuara në Udhërrëfyesin për Sundimin e Ligjit, i cili mbulon prioritetet kryesore të reformës në “Kapitullin 23 – Gjyqësori dhe të Drejtat Themelore” në fushën e lirisë së shprehjes. Zbatimi i rekomandimeve të përfshira në politikat evropiane do të mundësojë rritjen e transparencës së mediave online në aspektin e pronësisë, reklamimit dhe financimit, përmirësimin e konkurrencës, mbrojtjen e pavarësisë editoriale dhe përmirësimin e të drejtave të gazetarëve. Në këtë mënyrë, media online do të ushtrojë të gjitha të drejtat, por edhe detyrimet, si të gjitha mediat e tjera.
    A është e vërtetë kjo?
    Përgjigja për këtë pyetje është vetëm e pjesshme. Kështu thonë ekspertë të Sindikata e pavarur e gazetarëve dhe punonjësve të mediasë dhe OJQ-ve, të cilët së bashku me SHGM-në kanë kërkuar që të mos ketë zgjidhje të pjesshme, si dhe nga një pjesë e sektorit joqeveritar që ka marrë pjesë në disa nga debatet publike.
    Snezhana Trpevska nga Instituti RESIS, eksperte e politikave mediatike, na tha se ndryshimet janë të pjesshme dhe se harmonizimi me legjislacionin evropian është i pjesshëm ose minimal, konkretisht me EMFA që ka hyrë në fuqi në maj të vitit të kaluar. Trpevska citon argumentet e mëposhtme:

    Përkufizimi i medias online nuk është në përputhje me EMFA-në, as me Ligjin për Shërbimet Mediatike Audio dhe Audiovizuale( LSHMAA). Në EMFA flasin për ofrues të shërbimeve mediatike, ashtu si në LSHMAA, dhe këtu janë ende botues mediash.
    Nuk ka dispozita për mbrojtjen e pluralizmit (neni 22 i EMFA-s) – sepse përqendrimi i pronësisë në sektorin online nuk është i rregulluar (dispozitat në LASHMAA janë të vjetruara dhe nuk vlejnë për sektorin online).
    Nuk ka dispozita për mbrojtjen e gazetarëve në redaksi nga ndërhyrjet arbitrare të pronarëve dhe drejtorëve të mediave, as nuk ka garanci për statusin e tyre të punës (neni 6.3 i EMFA-s)
    Nuk ka detyrime për pronarët e mediave për të raportuar konfliktet e interesit (neni 6.3 i EMFA-s)
    Nuk ka dispozita që mbrojnë gazetarët nga survejimi digjital – spyware (neni 4 i EMFA-s).

    Gjithashtu, Trpevska shton se ministria kompetente, edhe pse bëhet e ditur, nuk e di nëse do të fillojë puna për ligje të reja që do të jenë konsistente dhe do të zbatojnë çështjet e tjera të përfshira në EMFA, e që janë: puna e shërbimit publik (nenet 5.1, 5.2, 5.3 EMFA), përqendrimi i pronësisë (neni 22 nga EMFA), moderimi i përmbjatjeve në rrjtet sociale (neni 18 nga EMFA)..
    Në fakt, kjo rrjedh nga vetë Udhërrëfyesi për Zbatimin e Reformave të Sundimit të Ligjit, ku Qeveria, në versionin e dhjetorit 2023, caktoi një afat deri në vitin 2028 për këto ndryshime:
    “Ndryshimet në ligje të ndryshme, të miratuara në faza të ndryshme, do të rregullojnë median online, pozicionin e shërbimit kombëtar të transmetimit, mbrojtjen ligjore të gazetarëve, të drejtat sociale dhe të punës, konkurrencën, qëndrueshmërinë dhe pluralizmin etj (derri në vitin 2028), thuhet në Udhërrëfyesin i cili është miratuar në Kuvend, që sipas informacioneve tani është në proces revizioni.”
    Nga Sindikata e Pavarur e Gazetarëve dhe Punonjësve të Media shprehën kënaqësinë që qeveria e ka pranuar vërejtjen se tre punonjës të përhershëm në mediat online – si kusht për të hyrë në Regjistrin e Mediave Online – mund të rrezikojnë ekzistencën e shumë mediave online, veçanërisht në nivel lokal, ndaj nëpërmjet amandamenteve përmes një grupi deputetësh që të reduktojnë numrin në dy punonjës të përhershëm, me përjashtim të një të punësuari dhe një punonjësi të jashtëm të angazhuar me pagesë për mediat lokale dhe mediat e specializuara të cilat i kanë definuar si ” mediume me fushveprim të vogël ose/dhe të specijalizua. Por, na rikujtojnë edhe për zgjidhjen parciale që kjo mënyrë e jep:
    “Sindikata e pavarur e gazetarëve dhe punonjësve të mediasështë është e kënaqur që kërkesat tona për ndryshime dhe amendamente në Ligjin për Mediat në fund u pranuan. Këto ndryshime janë mbi të gjitha domethënëse dhe të një rëndësie të madhe për mediat lokale, të cilat janë në një situatë të palakmueshme dhe përballen me sfida serioze, por edhe për mediat jofitimprurëse, të specializuara dhe shoqërore. Megjithatë, theksojmë edhe një herë se për të përmirësuar seriozisht situatën, është e nevojshme hapja e një procesi të plotë, gjithëpërfshirës të hartimit të një ligji krejtësisht të ri të medias, i cili do të harmonizohet me Aktin Evropian për Lirinë e Medias dhe që do të përfshijë përkufizime që do të jenë në hap me përparimin teknologjik dhe akoma më e rëndësishmja për ne, për të forcuar nenet e ligjit që do të forcojnë mekanizmat për mbrojtjen e të drejtave të gazetarëve të lirë dhe profesionistëve të medias që e mbrojnë interesin publik”, tha kryetari i SPGPM-së, Pavle Belovski.
    Ky ishte përfundimi pas panelit të dytë debat kushtuar ndryshimeve në ligj në fund të muajit mars, ku morën pjesë mbi 50 përfaqësues të sektorit joqeveritar, shoqata relevante mediatike dhe ekspertë. Mirëpo, ndër konkluzionet nga këto debate që i janë dërguar ministrisë kompetente ka qenë “përputhja e plotë me rregulloret evropiane, veçanërisht me EMFA-në”, si dhe se “zgjidhjet e pjesshme nuk janë të qëndrueshme dhe afatgjate dhe është e nevojshme të hartohet një ligj krejtësisht i ri për media”.
    Çfarë propozoi Fondacioni Metamorfozis?
    Fondacioni Metamorfozis, si organizatë joqeveritare që është botuese e tri mediave online – portaleve të internetit, avokon edhe për zgjidhjen e plotë të kësaj çështjeje. Në debatin publik dhe në komentet e ENER-it kur u publikua versioni i parë i Projekt-amandamenteve të Ligjit për Media, u theksua që Fondacioni Metamorfozis konsideron që është e nevojshme të miratohet një ligj i ri për media, i cili do të rregullojë në mënyrë gjithëpërfshirëse të gjitha çështjet e hapura në përputhje me normat dhe standardet evropiane. Që do të thotë, kundër zgjidhjeve të pjesshme.
    Për çështjen e numrit të punonjësve, Metamorfozis konsideron nëse vendoset një kusht i tillë, atëherë numri duhet të jetë maksimumi dy punonjës, por edhe ligjvënësi duhet të jetë i vetëdijshëm se po rrezikon mediat lokale dhe të specializuara, ndaj duhet të bëhet përjashtim:
    “Publikuesi i përmbajtjes informative në formë teksti, audio ose audiovizuale përmes mediumit online – portalit të internetit, si përjashtim, mund të ketë vetëm një person në marrëdhënie të rregullt pune, nëse adresa dhe puna e tij e përditshme ndodh në komunat dhe rajonet e Republikës së Maqedonisë së Veriut jashtë Shkupit, pra bie në kategorinë e mediave lokale ose rajonale ose kanë të bëjnë me përmbajtje informative të destinuara për grupet e interesit të përgjithshëm dhe të kategorive të rrezikuara të qytetarëve, të cilat janë në interes të përgjithshëm dhe komente të qytetarëve, thuhet në komentet që Metamorrfozis i dorzoi në ENER në fund të nëntorit 2025.”
    Ka argumente të tjera në këto propozime (siç është nevoja që përcaktimi i mediave online të përfshijë profilet e tyre në mediat sociale për shkak të pajtueshmërisë me DSA-në), të cilat mund t’i lexoni KËTU.
    Meqë ra fjala, Qeveria në Programin e saj për vitin 2025 parashikoi (fq. 29 dhe 30) që MTD-ja në muajin prill të dorëzonte në Kuvend Projektligjin për Shërbimet Digjitale, i cili është pjesë e Agjendës së Reformave për Harmonizimin me BE-në, me DSA-në., por nuk mund të gjendet as në RVKERR(ENER) dhe as në Kuvend përmes kërkimit.
    Së fundi, BE-ja iu referua gjithashtu gjithëpërfshirjes në harmonizim, dhe jo zgjidhjeve të pjesshme në lidhje me median, në raportet e saj si në vitin 2023 (f. 11) ashtu edhe në vitin 2024 (f. 7).

  • Konkurs per te rinj Operatorë në Qendrat Informative Rinore për Ndryshimet Klimatike në Ohër, Strugë dhe Dibër në kuadër të projektit “Të mësojmë për ndryshimet klimatike”

     
    Konkurs per te rinj
    Operatorë në Qendrat Informative Rinore për Ndryshimet Klimatike në Ohër, Strugë dhe Dibër në kuadër të projektit “Të mësojmë për ndryshimet klimatike”
    Nr. 3/25

    MËNYRA E APLIKIMIT
     

    Emri i Projektit:
    „Të mësojmë për ndryshimet klimatike“

    Lokacioni:
    Në Qytetin e Ohrid, Strugës dhe Dibrës

    Përshkrim i detyrave:
    Përzgjedhja e operatorëve në Qendrat Informative Rinore për Ndryshimet Klimatike në Ohër, Dibër dhe Strugë, në kuadër të projektit “Të mësojmë për ndryshimet klimatike”

    Kohëzgjatja e angazhimit
    16 muaj

    Afati i aplikimit:
    25.04.2025

    Vendndodhja e projektit:

    Lokacioni i aktiviteteve të projektit është në komunat e Strugës, Dibrës dhe Ohrit..

    Sqarim
     
    “Anketa e UNICEF-it për njohuritë, qëndrimet dhe praktikat mbi ndryshimet klimatike dhe mjedisin” mat njohuritë e përgjithshme të qytetarëve të Maqedonisë së Veriut për ndryshimet klimatike, të kuptuarit e vetë termit dhe ndikimin e ndryshimeve klimatike në shoqëri, dhe qëndrimet ndaj ndryshimeve klimatike, shkallën e shqetësimit për problemin, perceptimin e rëndësisë së aktiviteteve që mund të jenë kritike për të ndërmarrë veprime për të zgjidhur ndryshimet klimatike dhe për të luftuar. problemet. Sondazhi tregon se shumica e qytetarëve (73%) janë të shqetësuar për ndryshimet klimatike dhe ndikimin e tyre negativ në cilësinë e jetës së fëmijëve. Rezultatet tregojnë një shqetësim të veçantë mes të rinjve në krahasim me grupmoshat e tjera – të anketuarit më të rinj kanë motivim më të madh për t’u përfshirë në aktivitete të mbrojtjes së mjedisit, ndërsa kategoria më aktive e qytetarëve që kanë ndërmarrë veprime janë të anketuarit e moshës 15 deri në 18 vjeç. Hulumtimi i UNICEF-it “Përfitimet e një qasjeje në qendër të fëmijës për përshtatjen ndaj ndryshimeve klimatike” tregon se ndikimi i ndryshimeve klimatike dhe mundësitë e tij në zhvillimin e burimeve njerëzore e përmirëson ndikimin e ndryshimeve klimatike dhe resurset e tij. Vendet në zhvillim përballen me elasticitet të ulët ndaj goditjeve dhe janë më të prekura nga ndryshimet klimatike.
    Hulumtimi i UNDP-së “Angazhimi në rritje dhe kuptimplotë i të rinjve për veprim klimatik” thekson rëndësinë e pjesëmarrjes së të rinjve në proceset vendimmarrëse, shoqëruar me forcimin e fuqisë së tyre dhe ndërtimin e partneriteteve midis të rinjve dhe të rriturve në vendimmarrje. Sipas të dhënave, të rinjve duhet t’u sigurohet një qasje sistematike ndaj proceseve vendimmarrëse dhe duhet krijuar mundësi për të ndarë pushtetin me të rriturit, për ndikimin institucional dhe krijimin e përgjigjeve ndaj ndryshimeve klimatike.
    Duke marrë parasysh gjetjet e analizës së situatës, projekti fokusohet në tre segmente, konkretisht: 1) forcimin e ndërgjegjësimit dhe mirëkuptimit tek fëmijët dhe të rinjtë për rëndësinë e ndryshimeve klimatike dhe ndikimin e tij në natyrë, mjedis dhe cilësinë e jetës njerëzore, 2) ndërtimi i kapaciteteve të të rinjve për t’u përfshirë në proceset e planifikimit dhe vendimmarrjes në nivel lokal 3 dhe për të marrë pjesë në veprim aktiv në komunitet dhe për të marrë pjesë në veprim aktiv në komunitet. komuniteti si praktika dhe shembuj të mirë për reduktimin e ndikimeve të dëmshme të ndryshimeve klimatike në mjedisin lokal. Projekti do të adresojë problemet e identifikuara përmes aktiviteteve edukative dhe informative, ngritjes së kapaciteteve për avokim dhe përfshirje aktive të të rinjve në proceset e planifikimit dhe vendimmarrjes në nivel lokal, si dhe ngritjes së kapaciteteve të të rinjve për menaxhimin e projekteve dhe përfshirjen në veprimet e projekteve lokale për mbrojtjen e natyrës. I strukturuar në këtë mënyrë, projekti përfaqëson një mënyrë inovative për të edukuar dhe aktivizuar të rinjtë në komunitetin lokal për të zgjidhur problemet sistematike që lidhen me mjedisin dhe ndryshimet klimatike.

    Përshkrimi i detyrës së kësaj thirrjeje
    Operatorët e Qendrave Informative Rinore për Ndryshimet Klimatike në Ohër, Dibër dhe Strugë do të kenë për detyrë të punojnë në Qendrat Informative Rinore për Ndryshimet Klimatike në qytetin e tyre për 56 orë në muaj, pra 7 ditë pune në muaj për një periudhë prej 16 muajsh (gjithsej 112 ditë pune).
    Detyrat kryesore janë:
    – të koordinojë aPagesa, udhëtimi dhe kosto të tjera të lidhuraktivitetet e Qendrës Informative Rinore për Ndryshimet Klimatike

    – të mbledhë informacion nga bashkëpunëtorët dhe t’ua dorëzojë palëve të interesuara

    – të mbajë shënime për vizitorët, trajnimet, punëtoritë dhe aktivitetet e Qendrave të Informacionit për Ndryshimet Klimatike Rinore

    Operatori do të dorëzojë raporte mujore te koordinatori i projektit në secilën komunë dhe i gjithë dokumentacioni duhet të jetë në gjuhën maqedonase ose shqipe.
    Oferta financiare do të jetë e shprehur në denarë maqedonas për ditë pune dhe do të përfshijë shpenzimet e udhëtimit dhe shpenzimet tjera. Ofertuesi pritet të punojë në Qendrat Informative Rinore për Ndryshimet Klimatike që do të hapen në kuadër të aktiviteteve të projektit.

    Kualifikimet e nevojshme për ofertuesin
    Për t’u punësuar, personi duhet të ketë përvojë pune me sektorin e OJQ-ve në komunën për të cilën aplikon. Për këtë arsye, ai/ajo duhet të dërgojë një CV dhe një letër motivuese nga punësimi i tij/saj i mëparshëm.
    Procedura për vlerësimin e ofertës më të mirë
    Kontrata do të lidhet me kandidatin e kualifikuar – ekspert me çmimin më të ulët të ofertës.
    Plani i pagesës
    Pagesa për angazhimin do të bëhet në baza dy mujore, në varësi të ditëve të përdorura në periudhën aktuale, dhe pas dorëzimit të dëshmisë së aktiviteteve të kryera dhe raporteve të kërkuara te koordinatori i projektit.
    Si aplikohet:
    Për të aplikuar, dërgoni një email me CV-në tuaj, shoqëruar me një ofertë financiare që do t’ju dërgojmë në një paketë me përshkrimin e emailit:

    greencenter_struga@yahoo.com.mk (për Strugë)
    contact@cscd.org.mk ( për Dibër) dhe
    greencentreohrid@gmail.com ( për Ohër)

    Ofertat duhet të dërgohen jo më vonë se 25.04.2025 – deri në ora 17.00 me shënimin “Përzgjedhja e operatorëve në Qendrat Informative Rinore për Ndryshime Klimatike në Ohër, Strugë dhe Dibër (në kllapa për cilën komunë është bërë oferta dhe emri i ofertuesit)”
    Ofertat e pakompletuara dhe ofertat e dërguara pas afatit nuk do të merren parasysh. Për më shumë informacion ose pyetje, ju lutemi kontaktoni kontaktet e mësipërme.
    ketu merr FORMULARIN

    Related

  • Thirje për grant të studentëve – Projekti: Promovimi i një mjedisi të sigurtë shkollor

    Të dashur studentë, me kënaqësi presim pjesëmarrjen tuaj në aktivitetet e mbështetura nga granti në kuadër të projektit “Promovimi i një mjedisi të sigurtë shkollor”

    Po e publikojmë Thirrjen për ndarjen e granteve për aktivitete të studentëve në kuadër të projektit “Promovimi i shkollave të sigurta”, që e realizojmë në bashkëpunim me këto fakultete pedagogjike:

    Fakulteti për Shkenca të Arsimit (FON) – Shtip, Universiteti “Goce Dellçev” – Shtip,

    Universiteti i Tetovës – Fakulteti Pedagogjik dhe

    Fakulteti Pedagogjik – Manastir, Universiteti “Shën Klimenti i Ohrit” – Manastir

    Afati i fundit për dorëzimin e aplikimit: 24.04.2025Dokumentet e nevojshme të listuara për aplikim dhe pjesëmarrje të studentëve të disponueshme në gjuhen shqipe:Formulari për buxhetinThirje për propozim projekte me mbështetje të grantitUdhëzime për aplikim

    Previous articlePuna jonë

  • U mbajt trajnim për përmirësimin e sigurisë kibernetike në organizatat e shoqërisë civile

    Më 9 prill të vitit 2025, Fondacioni Metamorfozis mbajti një trajnim njëditor për përmirësimin e sigurisë kibernetike në organizatat e shoqërisë civile. Rreth dhjetë përfaqësues të organizatave të shoqërisë civile që janë aktive në punën me grupet e cenueshme të qytetarëve u njohën me termin gjurmë digjitale, pse është e rëndësishme mbrojtja me antivirus, çfarë është një fjalëkalim i mirë, si të përdoret një menaxher i fjalëkalimeve dhe këshilla të shumta praktike për rritjen e sigurisë kibernetike dhe praktikimin e higjienës kibernetike.

    Trajnimi është pjesë e projektit “MburojaKibernetike: Qytetarë të Fuqizuar për Rezistencë Kibernetike”. Në kuadër të projektit janë planifikuar tre trajnime, si dhe podkaste dhe video për të rritur ndërgjegjësimin e publikut dhe kuptimin për rëndësinë e sigurisë kibernetike. Qëllimi i projektit është të nxjerrë në pah çështjet e higjienës së duhur dhe të rregullt kibernetike dhe trajtimin efektiv të kërcënimeve kibernetike (phishing, inxhinieri sociale, softuerët keqdashës (malware), dezinformatat online, vjedhjen e të dhënave personale, etj.) dhe të sigurojë që këto tema të marrin vëmendjen, burimet dhe përpjekjet e përbashkëta të nevojshme për zgjidhje efektive.

    Projekti “MburojaKibernetike: Qytetarë të Fuqizuar për Rezistencë Kibernetike mbështetet nga një grant nga Ndërhyrja Kombëtare e projektit rajonal “SMART Balkans – Shoqëria Civile për një Ballkan Perëndimor të Lidhur” i zbatuar nga Qendra për Promovimin e Shoqërisë Civile (Centar za promociju civilnog company – CPCD), dhe i mbështetur nga Instituti për Demokraci dhe Ndërmjetësim (IDM), dhe me mbështetje financiare nga Ministria e Punëve të Jashtme të Mbretërisë së Norvegjisë.

  • Suksesi në luftimin e dezinformimit varet nga një qasje gjithëpërfshirëse nga e gjithë shoqëria

    Kontrolli i fakteve është thelbësor, por i pamjaftueshëm më vete. Nevojitet një qasje shumështresore që kombinon verifikimin e fakteve me edukimin mediatik, bashkëpunimin ndërmjet mediave, sektorit joqeveritar dhe institucioneve qeveritare. Kjo do të thotë, një qasje gjithëpërfshirëse e të gjithë shoqërisë për të trajtuar dezinformimin. Kjo ishte një nga idetë kryesore që u shfaq në pjesën e dytë të konferencës me titull “Së bashku për të vërtetën: Një qasje gjithëpërfshirëse e shoqërisë për mbrojtjen e demokracisë”, organizuar nga Fondacioni Metamorfozis me rastin e Ditës Ndërkombëtare të Kontrollit të Fakteve, raporton Vërtetmatësi.
    Shkruan: Matej Trojaçanec
    Sesioni “Demokracia në rrezik: Kontrolli i fakteve dhe moderimi i përmbajtjes në mediat sociale – Përballimi i sfidave duke krijuar një mjedis të favorshëm” diskutoi gjendjen e kontrollit të fakteve në vendet e Ballkanit Perëndimor. Jona Pllumbi, nga organizata e verifikimit të fakteve Faktoje, vuri në dukje se Shqipëria është veçanërisht e ndjeshme ndaj dezinformatave.
    “Nuk jemi gati të përballemi me dezinformimin. Po mundohemi të përgatitemi për zgjedhjet parlamentare të majit, por nuk mjafton. Duhet një qasje e shumëanshme ndaj problemit”, tha Pllumbi.
    Prandaj, siç e përmendi Pllumbi, Faktoje ka nisur një bashkëpunim me Universitetin e Tiranës për integrimin e edukimit mediatik në arsim, pasi niveli i edukimit mediatik është në një nivel shumë të ulët. Plumbi trajtoi edhe një problem tjetër, si të arrihet tek audienca që nuk është e interesuar për informacion të saktë, pra ata që konsumojnë përmbajtje të shkurtër si ato në TikTok. “Kur shkruanim analiza të gjata për dezinformatat për emigrantët në Shqipëri, a ishte dikush i interesuar? Jo. Aktivitetin më të madh e kishim në videot 40 sekondash,” tha Pllumbi.
    Maida Qulahoviq, nga “Pse jo” nga Bosnja dhe Hercegovina, u ndërlidh me temën me përvojën e tyre. Nëpërmjet shërbimeve të verifikimit të fakteve “Istinomer” dhe “Raskrinkavanje”, ata u përpoqën së bashku me platformat të adresojnë problemin duke ndjekur kodin e praktikës, por pa sukses:
    “Pa një legjislacion të qartë, platformat nuk do të bëjnë asgjë, pra do të zbatojnë vullnetarisht masat për të adresuar dezinformimin. Gjatë zgjedhjeve të fundit, ne u përpoqëm të punojmë me platformat për postimet dhe përmbajtjet që shkelin kodin e sjelljes [të platformave të Metës], përmbajtje të paligjshme ose ato që bien ndesh me kodin zgjedhor, dhe u raportua vetëm për një pjesë të përmbajtjes.Nga 119 përmbajtje të paraqitura, përgjigje morëm për 25. Vetëm 3 u hoqën, por vetëm pasi apeluam vendimin paraprak”. tha Qullahoviq
    Naço Strigulev, nga Blue Link, Bullgari, vazhdoi të njëjtën temë, duke thënë se nuk mund të mbështetemi në platformat për të mbrojtur hapësirën e informacionit, sepse ato janë në fund të fundit kompani të orientuara drejt fitimit:
    “Platformat nuk e kanë problem të shndërrohen në armë kundër demokracisë dhe rendit demokratik, sepse një përmbajtje e tillë sjell klikime dhe ndërveprim me përmbajtjen. Nga ana tjetër, ato fitojnë nëpërmjet saj.”
    Strigulev më tej përmendi se algoritme të tilla janë kudo dhe citoi Alexandra Gies duke thënë se algoritme të tilla [për shembull, faqet “Për ty”] duhet të rregullohen dhe të fiken gjatë periudhave zgjedhore. Strigulev gjithashtu tërhoqi vëmendjen për chatbot-ët e ndryshëm që përdorin teknologjinë e bazuar në inteligjencën artificiale (AI) dhe tha se midis 6 dhe 50 për qind ndajnë dezinformatat që e dimë se janë të lidhura me Kremlinin, duke përfshirë ndarjen e burimeve nga rrjeti i faqeve Pravda. Rrjeti në të cilin janë publikuar plot 3.6 milionë artikuj vetëm në vitin 2024.
    Folësja e fundit ishte Despina Kovaçevska, nga Fondacioni Metamorfozis, dhe ajo e përfundoi këtë diskutim me një vështrim kritik ndaj gjuhës së urrejtjes dhe se si ajo lidhet me dezinformimin:
    “Gjuha e urrejtjes justifikon dezinformimin, shton stigmën dhe paragjykimet. Dhe, sidomos kur kemi media joprofesionale që ndjekin klikimet dhe përfitojnë në vend që të kontrollojnë plotësisht faktet, atëherë kam një problem të madh”, tha Kovaçevska
    Si përfundim, pati një konsensus se Ligji për Shërbimet Digjitale ishte rruga më e mirë për harmonizimin e ligjeve vendase në procesin e anëtarësimit në Bashkimin Evropian. Ky proces nuk duhet të bëhet sa për sy e faqe, por të jetë një proces gjithëpërfshirës dhe transparent, veçanërisht nëse duam që platformat kryesore ta marrin më seriozisht këtë rajon – ranë dakord folësit.
    Pjesëmarrësit në konferencën e 2 prillit, 2025. Foto Vanço Xhambaski
    Biznesi, ndonjëherë, di të tregojë integritet
    Diskutimi përfundimtar i konferencës u fokusua në “Rasti i biznesit për integritetin e informacionit”. Fjala hyrëse u dha nga moderatori i diskutimit Dragan Kremer, ekspert i medias, i cili theksoi disa shembuj si nga Serbia ashtu edhe nga Mbretëria e Bashkuar, si dhe nga gazeta Sun dhe faqja e internetit Breitbart në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, të cilat kanë filluar të humbasin reklamuesit (pra kompanitë që reklamojnë në mediat e tyre) për shkak të përmbajtjes që publikojnë. Kompanitë kanë hequr dorë publikisht nga reklamimi, të cilin e kanë përdorur edhe si një lloj mjeti PR për të paraqitur vlerat që qëndrojnë pas kompanive. Domethënë, për çfarë vlerash nuk duan të mbështesin apo të lidhen fare me Breitbart dhe Sun, që përhapin dezinformata, përmbajtje raciste dhe ksenofobike.
    Rasha Nedelkov, drejtoresha e programeve të Crta-së serbe, u ndërlidh me shembullin e Televizionit Happy, ku pothuajse e njëjta gjë ka ndodhur. Shumë kompani kanë anuluar reklamat e tyre nga mediat që shpërndajnë shumë qartë lajme të rreme, përmbajtje të manipuluar – veçanërisht përmbajtje që lidhen me luftën në Ukrainë.
    Por ndikimi nuk kufizohet vetëm te kompanitë dhe markat vendase, por edhe tek ato ndërkombëtare. Marko Milosavljeviq, profesor në Universitetin e Lubjanës, shpjegon se reklamat nga reklamuesit ndërkombëtarë mund të jenë një thikë me dy tehe.
    “Ashtu si kjo funksionon për ato kompani që luftojnë kundër përmbajtjes problematike, ka edhe nga ato që promovojnë gjuhën e urrejtjes. Çfarë do të ndodhë në BE dhe në Ballkanin Perëndimor, a do të fillojnë platformat kryesore të ndalojnë reklamat nga mediat që mbrojnë kontrollin e fakteve, transparencën dhe saktësinë? Do të ketë pasoja të mëdha për ekosistemin mediatik,” vuri në dukje Milosavljeviç.
    Ai ndau shembullin e kompanive që nuk pajtohen me politikat e administratës së Donald Trump, dhe ato mund të frikësohen dhe të reduktojnë reklamat e tyre dhe paratë mund të ridrejtohen në media që përhapin dezinformata dhe “ngjallin panik”.
    Presidentja e Federatës Evropiane të Gazetarëve, Maja Sever, iu referua një tjetër reklamuesi që është shpesh ofruesi më i madh i reklamave – vetë shtetet dhe qeveritë. Sipas Severit, në reklamat qeveritare mungojnë kriteret transparente dhe kjo është reflektuar në hulumtimin, i cili tregon se fondet publike janë të përqendruara vetëm në disa media të etabluara, ndërsa mediat e pavarura nuk marrin “asnjë denar”.
    “Kjo nuk është aq për shkakë të përmbajtjes që publikojnë, por të pavarësisë editoriale që kanë mediat. Ne duhet të gjejmë një mënyrë për të vendosur reklamimin e përgjegjshëm si normë, jo përjashtim,” tha Sever.
    Fjalën përmbyllëse e mbajti Vladimir Petreski, kryeredaktor i Vërtetmatësit. Ai thekson se këto gjëra mund të interpretohen në të njëjtën mënyrë si thënia “voto me portofolin tënd”, pra të bësh zgjedhje bazuar në atë që është më e qëndrueshme financiarisht. Petreski tregoi shembullin e X (dikur Twitter) duke thënë:
    “Kompania (X) nuk është rikuperuar [financiarisht] që kur Elon Musk e mori përsipër. Kompanitë filluan të bojkotojnë masivisht vendimet e moderimit të përmbajtjes, pas së cilës Musk u përpoq të padiste reklamuesit.”
    Por, ai thekson se situata në Maqedoni është ndryshe, sepse një bojkot i tillë mund të (keq)përdoret si arsye për padi, gjegjësisht mund të interpretohet si fyerje, dëmtim i reputacionit, përmes të ashtuquajturave padi SLAP. E, në anën tjetër, problem tjetër është orteku i mashtrimeve digjitale dhe interneti që janë shfaqur në rrjetet sociale maqedonase: “Ne i shikojmë reklamat dhe shohim se ato janë në gjuhë të ndryshme nëpër rajone të tëra, më së shpeshti për barna mjekësore”, thotë Petreski. Por problemi me mashtrimet është se sapo rishikohen, ato zhduken menjëherë dhe shfaqen të reja – një tregues që ata kanë kanale të mira ku mund t’ua shesin informacionin agjentëve të të dhënave ose thjesht të vjedhin para nga përdoruesit.

  • Integriteti i zgjedhjevenë kohën e TikTok-ut dhe fushatave virale: Si e dëmtojnë procesin zgjedhor kërcënimet informative?

    Kontrollimi i hapësirës së informacionit është një luftë e vazhdueshme. Kërcënimet informative kanë qenë gjithmonë një pengesë për demokracinë dhe zgjedhjet e lira dhe të ndershme përgjatë gjithë historisë njerëzore. Por, me shfaqjen e internetit dhe rrjeteve sociale numri i sulmeve informative është rritur në mënyrë drastike dhe ndikimi i tyre ndaj proceseve demokratike është bërë edhe më shkatërrues. Zgjedhjet, si një komponent i shtrenjtë dhe qenësor i jetës shoqërore sot në shoqëritë demokratike janë një nga mekanizmat më të cenueshëm– ato vazhdimisht janë nën sulmin e aktorëve të brendshëm dhe të jashtëm, transmeton Portalb.mk.
    Ishin këto konkluzionet e panelit të diskutimit me titull “Demokracia në rrezik: Integriteti i zgjedhjeve përkundër kërcënimeve informative – Përvojat në Ballkanin Perëndimor dhe BE dhe zvogëlimi i rrezikut” që u mbajt sot në kuadër të konferencës “Bashkë për të vërtetën: Një qasje gjithpërfshirëse e të gjithë shoqërisë për mbrojtjen e demokracisë”.
    Diskutimi mblodhi së bashku folës nga disa vende të Ballkanit Perëndimor dhe BE-së, të cilët i ndanë përvojat e shoqërive të tyre sa i përket ndikimit të kërcënimeve informative pas zgjedhjeve demokratike.
    Tragjedia në Koçan në të cilën humbën jetën 59 të rinj i nxiti PR dhe mekanizmat e tjerë që partitë politike zakonisht i përdorin para zgjedhjeve – spin, kahëzimin e emocioneve, thirrjen në rregulla dhe moral, etikën në media, madje i përfshinë edhe të ashtuquajturat “ferma të boteve” me gjuhë të urrejtjes dhe me kërcënime. Këtë e theksoi drejtoresha ekzekutive e Këshillit për Etikë në Mediat e Maqedonisë (KEMM), Biljana Georgievska.
    Sipas saj instrumentalizimi i këtillë i tragjedisë nga ana e partive bëhet në bashkëpunim me disa nga mediat tradicionale dhe ato online, të cilat i përhapin narrativet e partive politike pa përpunim kritik.
    “Përfshirja e të gjithë këtyre mekanizmave ishte rezultat i dhe i inicuar nga fatkeqësia, por koha kur ndodhi ishte vërtet e duhur – 6 muaj para zgjedhjeve lokale, periudhë kur tek ne fillon të zhvillohet një fushatë jozyrtare zgjedhore”, tha Georgievska.
    Foto: Vanço Xhambaski
    Siç shtoi ajo, as kjo tragjedi jo vetëm që nuk i bashkoi mediat në një thirrje të përbashkët për sigurinë e të gjithë qytetarëve të këtij vendi në të ardhmen, por edhe i ndau ato nga aspekti i shkallës së raportimit për tragjedinë.
    “Ato madje shkuan edhe në ekstreme – disa kërkojnë largimin e kamerave, gjoja për mbrojtur privatësinë e viktimave dhe familjeve, të tjerë shesin pikëllimin për pëlqime dhe klikime”, shtoi drejtoresha ekzekutive e KEMM.
    “Fabrika e PR” e të gjitha partive politike është lëshuar me rrezikun e dëmtimit të integritetit të zgjedhjeve të ardhshme, vlerësoi Georgievska.
    Ajo theksoi se pa një rregullim të qartë procesi zgjedhor do vazhdojë të jetë në rrezik dhe theksoi se është i nevojshëm rishikimi urgjent i Kodit Zgjedhor dhe të bëhet dallimi mes mediave të përgjegjshme dhe atyre të papërgjegjshme.
    Emilija Petreska-Kamenjarova nga Agjencia për Shërbime Mediatike Audio dhe Audiovizuele (ASHMAA) theksoi se edhe pse mediat tradicionale i nënshtrohen monitorimit dhe kanë rregulla të qarta, për fushatat online nuk ka udhëzime precize.
    Në zgjedhjet e fundit të dyfishta (parlamentare dhe presidenciale) në vend janë monitoruar mbi 5 milionë sekonda reklama radiotelevizive – shifër që sipas Petreska-Kamenjarova flet për vëllimin e mjeteve financiare të ndara për reklamim politik. Por, në hapësirën digjitale nuk ka pothuajse kurrfarë rregullimi.
    “Ajo zbarztirë që ekziston është e mbushur me një fushatë që po bëhet gjithnjë e më e ashpër. Jemi dëshmitarë, shohim, ka hulumtime që tregojnë qartë se gjithnjë e më shumë fushatat po kalojnë në hapësirën online dhe se kemi një rritje të aktivitetit të funksionerëve në rrjetet sociale gjatë fushatës. Kjo rritje është aq e madhe sa që edhe ODIHR në raportin e tij për zgjedhjet e mëparshme tha se duhet të zbatohen rregulla të qarta në Kodin zgjedhor për pjesëmarrjen e funksionerëve në fushatat në rrjetet sociale”, tha Petreska-Kamenjarova.
    Foto: Vanço Xhambaski
    Siç shtoi ajo, ASHMAA ka vendosur të iniciojmë një kod të sjelljes për fushatat online, por si organ rregullator nuk mund ta bëjë këtë vetëm. Ata kanë nevojë për bashkëpunim me palët e tjera.
    Madalina Voinea nga Ekspert Forum, Rumani, ndau përvojën e vendit të saj me një kandidat në zgjedhjet presidenciale të vitit të kaluar, i cili edhe pse kishte zhvilluar një fushatë masive në internet, nuk ka deklaruar asnjë shpenzim për të. Ai paralajmëroi për dështimin institucional për ta rregulluar hapësirën digjitale dhe theksoi TikTok-un si “një nga mjetet më të fuqishme për komunikimin politik” në Rumani.
    “Ka shumë zbraztira kur bëhet fjalë për lejimin e fushatave të tilla që të bëhen virale. Ka shumë pak masa për t’i parandaluar fushatat e tilla. Ajo që e zbuluam ne në hulumtimin tonë ishte se që nga shtatori janë aktivizuar rreth 30.000 profile – jo vetëm një muaj para zgjedhjeve, por edhe pas zgjedhjeve. Ka mungesë transparence kur bëhet fjalë për financimin e reklamave. Nuk ka informacion se sa para janë shpenzuar, për emrin e atij që e ka publikuar reklamën dhe ishte shumë e vështirë të definohej shtrirja e këtij problemi. Ne mund t’i shohim vetëm rrjetet e koordinuara dhe të gjithë e dimë se kjo është një përpjekje e koordinuar për të ndikuar në hapësirën informative,” theksoi Voinea.
    Ajo sqaroi se në rrjetet sociale janë krijuar edhe shumë profile false, të cilat kanë publikuar satira dhe shaka mbi të cilat është ndërtuar fushata e komunikimit e kandidatit kontrovers.
    “Kjo kryesisht ishte një fushatë ku u përdorën të njëjtat fjali, me emra dhe përmbajtje që ishin “copy-paste”. Ky ishte një tregues i qartë se kjo ishte një fushatë e koordinuar, por gjithashtu ishte edhe e papritur. Ishte e qartë se po aktivizohej dhe çaktivizohej. Pasi kandidatura e tij u anulua përfundimisht, profili i tij zyrtar tani është krejtësisht ndryshe. Gjithashtu, numri i profileve të tilla pothuajse u përgjysmua“, tha Voinea.
    Foto: Vanço Xhambaski
    Ajo theksoi se Rumania para zgjedhjeve nuk kishte asnjë mekanizëm të vetëm për t’u përballur me kërcënime të tilla online, por pas zgjedhjeve filloi ngritja e kapaciteteve institucionale dhe adoptimi i praktikave të ngjashme me ato në BE.
    “Ne i trajtuam me mirësjellje platformat. Kjo na kushtoi shumë. Ka ardhur koha që të flasim më pak për bashkëpunimin, ndërsa më shumë për harmonizimin. E ardhmja jonë është në rrezik”, përfundoi Voinea.
    Tamara Brankoviq nga CRTA, Serbi, tha se ndryshe nga vendet e tjera ku për ndërhyrje në zgjedhje akuzohen aktorë të huaj, në Serbi problemi është “i brendshëm” dhe “vetë shteti është burimi më i madh i manipulimit dhe dezinformatave”.
    “Ne parimisht jemi mjaft tradicionalë në mënyrën se si informojmë dhe qeveria dhe presidenti Vuçiç e përdorin qasjen në media për ta shkelur kushtetutën për ta centralizuar pushtetin. Vetëm në vitin 2024 Vuçiç u shfaq më shumë se 350 herë drejtpërdrejt në televizion me mbulim dhe transmetim të drejtpërdrejtë. Vit pas viti paraqitjet e tij televizive po bëhen gjtihnjë e më të shpeshta”, tha Brankoviç.
    Ajo është e mendimit se është qenësore që qytetarëve t’u jepen mjete që do tu mundësojnë atyre të kuptojnë se diçka nuk është në rregull me procesin zgjedhor dhe se BE-ja duhet të përfshihet më aktivisht.
    Foto: Vanço Xhambaski
    Bardhi Bakija nga “Sbunker”, Kosovë, i theksoi tendencat autoritare dhe fushatat dezinformative që vijnë nga kufijtë brenda vendit, siç tha ai sidomos nga veriu, por edhe nga narrativat ekstremiste globale. Analizat e tij tregojnë se pikëpamjet e dikurshme margjinale, tani përmes rrjeteve sociale po bëhen të zakonshme, sidomos tek të rinjtë.
    “Cila do që të jetë përgjigjja jonë ndaj kësaj ne duhet të kemi parasysh se sa të avancuara janë metodat dhe strategjia e këtyre aktorëve. Një nga gabimet më të mëdha që mund të bëjmë këtu është që t’i nënvlerësojmë fushatat dezinformative, metodologjinë e tyre, sofistikimin e tyre dhe aftësinë e tyre për të ndikuar tek audienca e re,” paralajmëroi Bakija nga “Sbunker”.
    Foto: Vanço Xhambaski
    Ky panel u moderua nga Nikolla Petroviq nga ISAC, Serbi, i cili theksoi se demokracia është shumë më tepër se zgjedhje të lira – është një luftë kundër kërcënimeve që e minojnë besimin tek institucionet, e sidomos kur ato kërcënime vijnë në formën e dezinformatave, manipulimit të fshehtë dhe spinit mediatik. Paneli u mbyll me një mesazh të qartë: shoqëritë demokratike duhet të jenë të përgatitura, elastike dhe të informuara për ta mbrojtur të vërtetën dhe integritetin e procesit zgjedhor.

Нема повеќе содржини

Нема повеќе содржини