Lajme nga organizatat qytetare

  • RAPORT I BIRC: ARSIMI NË KRIZË, EKSPERTËT KËRKOJNË DEPOLITIZIM DHE REFORMA TË THELLA

    Autor: M-r Bardhyl Zaimi
    Sistemi arsimor në Maqedoninë e Veriut në asnjë rast duket se nuk ka arritur t’u rezistojë turbulencave të shumta politike të periudhës së tranzicionit, ndikimeve partiake dhe ndikimeve tjera që në masë të madhe kanë ulur nivelin e cilësisë. Në Maqedoninë e Veriut, nuk është arritur të krijohet një sistem koherent në fushën e arsimit që do t’i përgjigjej profesionalizimit dhe përkushtimit maksimal që e kërkon kjo fushë kaq e rëndësishme e shoqërisë. Përkundrazi, gjatë tërë kohës janë vërejtur eksperimente në politikat arsimore, zgjidhje të çastit, zgjidhje që më tepër kanë qenë improvizime se sa realisht të hyhet në një transformim cilësor të gjithanshëm që nënkupton suazë ligjore të mirëmenduar, dokumente të përpiluara nga profesionistë të fushës dhe strategji afatgjate që hapin dhe mbindërtojnë një vizion që do të ishte në përputhje me zhvillimet globale.
    Pas më shumë se tridhjetë vjetësh nga fillimi i tranzicionit , Maqedonia e Veriut akoma përballet me sfida të thella që lidhen me kalimin nga reforma të bazuara kryesisht në interesat politike afatshkurtra, drejt reformave të qëndrueshme dhe profesionale, të bazuara në ekspertizë. Ky proces është veçanërisht i rëndësishëm në sektorin e arsimit të lartë, ku ndikimet e politizimit dhe mungesa e vazhdimësisë kanë minuar besueshmërinë, cilësinë dhe efikasitetin e sistemit arsimor.
    Ekspertë nga fusha e arsimit kanë vënë në dukje se një nga pengesat kryesore në rrugën drejt reformave substanciale në arsimin e lartë është mungesa e një konsensusi politik të gjerë dhe të qëndrueshëm që mund të mbrojë dhe implementojë strategji afatgjata pa ndërhyrje të politikave ditore. Përvojat rajonale, siç përmendet nga ekspertët modeli i Sllovenisë, tregon se sukseset e reformave strukturore vijnë nga politikat me vazhdimësi, përfshirja e komunitetit akademik dhe mbështetja e institucioneve shtetërore gjatë një periudhe të gjatë kohore.
    Në përputhje me këto nevoja, Maqedonia e Veriut ka bërë hapa konkretë duke themeluar më 6 nëntor 2024 Trupin Nacional Koordinues për Reforma në Arsimin e Lartë, një entitet gjithëpërfshirës që bashkon përfaqësues të institucioneve shtetërore, universiteteve, biznesit dhe shoqërisë civile, me mandatin për të rikthyer cilësinë, standardizimin dhe investimet në shkencë dhe kërkim. Ky trup synon të nisë një reformë strukturore të thellë, duke përgatitur propozime konkrete për përmirësimin e sistemit arsimor gjatë 18 muajve të ardhshëm.
    Megjithatë, sfidat mbeten të mëdha. Raportet e Komisionit Evropian për vitet 2023 dhe 2024, si dhe analizat e organizatave ndërkombëtare si UNDP dhe OECD/SIGMA, evidentojnë mungesën e kapaciteteve teknike dhe njerëzore, politizimin e universiteteve dhe fragmentimin e legjislacionit, si faktorë që pengojnë konsolidimin e reformave në arsimin e lartë. Pa i tejkaluar këto barriera, vënë në pah ekspertët, Maqedonia e Veriut, do të vazhdojë të përballet me sfida në ndërtimin e institucioneve të depolitizuara, të pavarura dhe të përgjegjshme ndaj komunitetit akademik dhe shoqërisë.
    RAPORTIN E PLOTË E GJENI KËTU

  • TRANSFORMIMI I UNIVERSITETEVE DHE SFIDAT E TYRE NË EPOKËN MODERNE

    Teknologjia e formëson mënyrën e të menduarit dhe kjo kërkon jo vetëm ndryshimin e metodës së mësimdhënies, por edhe të vetë qasjes ndaj arsimit. Universiteti duhet të transformohet nga një vend që shpërndan dije në një laborator ku kuptimi ndërtohet bashkërisht. Në të kundërt, njohuria rrezikon të bjerë në nivele që nuk i shërbejnë më as konkurrencës në shoqëri. Wesch gjithashtu kritikon përdorimin e teknologjisë në mësimdhënie, duke thënë se shpesh e shpërqendron studentin dhe e largon nga problemet thelbësore
    Shkruan: Ahmed Qazimi
    Michael Wesch (2008), ka analizuar sfidat e arsimit të lartë në epokën moderne dhe ka vërejtur se brezi i sotëm është ndryshe – mbështetet fuqimisht në teknologji dhe për këtë arsye e percepton njohurinë në mënyrë tjetër.
    Sipas tij, arsimi i lartë nuk mund të jetë i shkëputur nga jeta dhe puna e përditshme e të rinjve. Teknologjia e formëson mënyrën e të menduarit dhe kjo kërkon jo vetëm ndryshimin e metodës së mësimdhënies, por edhe të vetë qasjes ndaj arsimit. Universiteti duhet të transformohet nga një vend që shpërndan dije në një laborator ku kuptimi ndërtohet bashkërisht. Në të kundërt, njohuria rrezikon të bjerë në nivele që nuk i shërbejnë më as konkurrencës në shoqëri. Wesch gjithashtu kritikon përdorimin e teknologjisë në mësimdhënie, duke thënë se shpesh e shpërqendron studentin dhe e largon nga problemet thelbësore.
    Arsimi gjithnjë e më shumë perceptohet si një produkt i tregut.
    Në fokus është dimensioni ekonomik, ku arsimi trajtohet si “mall” që rrit efikasitetin e ekonomisë në kushtet e konkurrencës globale. Në këtë kontekst, reformat synojnë ndërtimin e një “tregu të përbashkët të arsimit”. Kjo logjikë ka çuar që universitetet të sillen si organizata të orientuara nga tregu, njësoj si çdo shërbim tjetër publik.
    Por a mund të krahasohet universiteti me një linjë prodhimi të një fabrike?**
    Edhe në sistemin universitar, kemi “input” (profesorë, studentë, ambiente dhe kushte pune), dhe pritet një “output” cilësor (diploma, dije). Por, a është kjo mënyrë e të menduarit e duhura? A është klienti (studenti që paguan) gjithmonë “në të drejtë”? A mund të menaxhohet cilësia në këtë mënyrë?
    Zbatimi i parimeve neoliberale në arsimin e lartë ka sjellë pasoja të dukshme:
    * rënie të cilësisë së shërbimeve,
    * reduktim të vendeve të punës,
    * rritje të tarifave për studime (vetëfinancim),
    * rritje të raportit studentë–profesor,
    * ngarkesë më të madhe për mësimdhënësit, shpesh në dëm të punës kërkimore.
    Universitetet garojnë për më shumë studentë, sepse kjo sjell më shumë fonde.
    Vodičar (2013) pyet: A duhet të jetë universiteti vend ku formohet një person i suksesshëm ekonomikisht apo një person që di të mendojë?
    Ekspertët amerikanë nuk janë të habitur që shumë të rinj të suksesshëm në fushën e teknologjisë nuk kanë qenë studentë të suksesshëm.
    Kjo ngre pyetje serioze për atë çfarë është realisht “suksesi” dhe si e konceptojmë arsimin në një botë të ndikuar nga teknologjia dhe tregu.
    Pjesëmarrja globale në arsim është në rritje dhe nxitet nga rritja demografike dhe ekonomike, si dhe nga ndryshimet në politikat publike. Njëkohësisht, popullsia jonë po pëson ndryshime dhe po plaket. Me rritjen e lëvizshmërisë globale, po ndodhin ndryshime dramatike në gjeografinë e burimeve globale të talenteve. Ky është një ndërmarrje globale e formësuar nga faktorë gjeopolitikë. Suksesi (ose dështimi) i saj është tregues i kapacitetit për të prodhuar dije dhe për të tërhequr talente. Tensionet gjeopolitike shoqërohen me konkurrencë (dhe bashkëpunim) në fushën e dijes dhe shkencës – që përbën themelin e ekonomive të shekullit XXI. Industria 4.0 dhe 5.0 po e transformojnë punën dhe tregun e punës. Shumica e vendeve të reja të punës janë në sektorë globalë me kualifikime të larta, por ekziston një nevojë e vazhdueshme për punësim me kualifikim të mesëm dhe të ulët (Hazelkorn, 2023).

    Teksti është zhvilluar në kuadër të projektit “Përfaqësim për zhvillim gjithëpërfshirës”, i mbështetur financiarisht nga Qeveria e Zvicrës përmes programit Civica Mobilitas.
    Përmbajtja e këtij teksti është përgjegjësi e vetme e Forumit për Politika të Arsyeshme, IOHN dhe BIRC dhe në asnjë mënyrë nuk mund të konsiderohet se pasqyron pikëpamjet e Qeverisë së Zvicrës, Civica Mobilitas ose organizatave të saj zbatuese.

  • EUROTHINK ORGANIZON PESË FORUME TEMATIKE, DEBAT RAJONAL PËR AGJENDËN EVROPIANE

    Gjatë periudhës maj-qershor të vitit 2025, Eurothink- Qendra për Strategji Evropiane ka organizuar pesë forume tematike në disa rajone planore të Maqedonisë së Veriut, duke synuar të forcojë debatin publik mbi sfidat rajonale dhe integrimin evropian.
    Në Rajonin Planor të Pellagonisë është diskutuar për menaxhimin e mbeturinave në kontekstin e sistemit rajonal, duke theksuar rëndësinë e bashkëpunimit ndër-komunal dhe nevojën për investime në infrastrukturë të qëndrueshme.

    Në Rajonin Planor Jugperëndimor, në Strugë, janë trajtuar ndryshimet klimatike dhe mjedisi, veçanërisht në kuadër të Kapitullit 27 të negociatave me BE-në, ku u theksua mungesa e kapaciteteve lokale për të zbatuar masa konkrete për mbrojtjen e mjedisit.

    Në Rajonin Juglindor fokusi ka qenë në përdorimin e fondeve ndërkufitare të BE-së për zhvillimin lokal ekonomik, duke përmendur bashkëpunimin me Bullgarinë si shembull potencial.

    Në forumin e  Rajonit Planor të Vardarit, në Veles, janë trajtuar sfidat në politikat sociale dhe mundësitë për përfshirje të të rinjve dhe kategorive vulnerabël në tregun e punës.

    Ndërkaq, në forumin e mbajtur në Berovë, në Rajonin Planor Lindor janë trajtuar politikat sociale dhe nxitja e punësimit përmes qasjeve gjithëpërfshirëse dhe decentralizuese.

    Të gjitha forumet nxorën nevojën për bashkëpunim të gjerë institucional, koordinim më të mirë rajonal, ngritje të kapaciteteve lokale dhe përdorim më të efektshëm të instrumenteve të financimit të BE-së, me qëllim ndërtimin e politikave të qëndrueshme dhe zhvillimit të balancuar rajonal.

  • Thirrje Publike për Vlerësues të Jashtëm

    Thirrje Publike për Vlerësues të Jashtëm Projekti SMS Facility – Mbështetje për mediat e vogla nga Ballkani Perëndimor, i zbatuar nga CPCD në bashkëpunim me partnerë nga Shqipëria, Mali i Zi, Kosova, Maqedonia e Veriut dhe Gjermania, bën thirrje publike për Vlerësues të Jashtëm për të vlerësuar aplikimet e paraqitura në kuadër të thirrjes për Grante të Vogla për Prodhimin e Përmbajtjes Mediatike.

    Thirrja është e hapur për të gjithë kandidatët e interesuar që plotësojnë kriteret e mëposhtme:
    – Diplomë universitare përkatëse (shkencat sociale, media, drejtësi, komunikim, etj.),
    – Të paktën 5 vjet përvojë në sektorin e shoqërisë civile, mundësisht me fokus në media,
    – Përvojë e provuar në vlerësimin e projekteve,
    – Njohuri të shkëlqyera të gjuhës angleze dhe gjuhët e tjera lokale (për Maqedoninë e Veriut: Maqedonisht dhe/ose Shqip),
    – Njohje e sferës mediatike lokale dhe sfidave me të cilat përballen mediat e vogla lokale,
    – Aftësi të larta analitike dhe raportuese,
    – Përvojë në projekte ndërkombëtare ose projekte që përfshijnë nën-grante të financuara nga donatorët,
    – Shtetësi të njërit prej vendeve të WB6.
    Periudha e angazhimit:
    – Shtator 2025
    – Qershor 2026
    Afati i fundit për aplikim: 8 gusht 2025, deri në orën 17:00
    Aplikimet duhet të dorëzohen ekskluzivisht me email në adresën: konkurs@metamorphosis.org.mk
    Detajet mbi procesin e aplikimit dhe dokumentacionin e kërkuar janë të disponueshme këtu: https://journalift.org/apply-now-open-call-for-external-assessors-for-small-media-support-grants/
    Ky projekt bashkëfinancohet nga Bashkimi Evropian

  • NIS PROJEKTI PËR MOBILIZIMIN E TË RINJVE PËR EUROPIANIZIMIN E BALLKANIT

    Organizatat nga Mali i Zi, Kosova dhe Maqedonia e Veriut nisën të hënën në Podgoricë projektin rajonal “Angazhimi Rinor për Evropianizimin e Ballkanit”, me një ngjarje inauguruese të mbajtur në ambientet e Europe House, e cila solli në qendër të vëmendjes zërat e të rinjve në procesin e integrimit evropian të rajonit, përcjell KDP.
    Ngjarja u hap me fjalët përshëndetëse nga përfaqësuesit e organizatave partnere – Milica Dediq, Drejtoreshë Ekzekutive e NVO GLAS nga Mali i Zi, Lorik Idrizi – Drejtor Programi në BIRC nga Maqedonia e Veriut dhe Drenusha Latifi – përfaqësuese e CFID nga Kosova.
    Prezantimi i projektit u bë nga koordinatori rajonal Lorik Idrizi, i cili theksoi vizionin dhe objektivat e nismës që synon të fuqizojë të rinjtë në të gjithë Ballkanin Perëndimor përmes dialogut ndërkufitar, pjesëmarrjes qytetare dhe promovimit të vlerave evropiane.
    Lorik Idrizi, BIRC
    Një nga pjesët më të spikatura të ditës ishte paneli rinor me temën “Çfarë do të thotë evropianizimi për ne?”, ku të rinj nga Mali i Zi, Kosova dhe Maqedonia e Veriut ndanë mendimet e tyre mbi përfshirjen e brezit të ri në rrugëtimin drejt Bashkimit Evropian. Panelistët – Danica Sretkoska, Mojash Kankarash dhe Rron Ukimeraj – sollën perspektiva personale mbi mundësitë dhe sfidat e përbashkëta që ndeshin të rinjtë në shoqëritë e tyre. Paneli u moderua nga Tijana Vojinoviq nga Mali i Zi dhe u zhvillua në gjuhën angleze, duke qenë i hapur për publikun.
    Milica Dediq, GLAS
    “Ky panel është ndër momentet më të rëndësishme të projektit. Nuk ka të bëjë vetëm me qëndrimet e institucioneve, por me atë që besojnë dhe shpresojnë vetë të rinjtë për të ardhmen e tyre në familjen evropiane,” u tha në një deklaratë nga organizatorët.
    Drenusha Latifi, CFID
    Ngjarja vazhdoi me një sesion tematik me Marija Milosheviq, Sekretare e Komisionit për Integrime Evropiane në Parlamentin e Malit të Zi, e cila foli për rolin e institucioneve legjislative në procesin e integrimit dhe për nevojën që ai të jetë më i kuptueshëm dhe më i prekshëm për qytetarët. “Çështjet evropiane dhe vetë procesi i integrimit duhet të demistifikohen – qytetarët duhet t’i përjetojnë si pjesë të jetës së përditshme, jo si një realitet i largët apo i ndërlikuar,” theksoi ajo.
    Marija Milosheviq, Sekretare e Komisionit për Integrime Evropiane në Parlamentin e Malit të Zi
    Në përmbyllje, partnerët e projektit zhvilluan një sesion të mbyllur strategjik, ku u diskutuan hapat e ardhshëm drejt organizimit të takimit të radhës në Shkup. Diskutimet u përqendruan në forcimin e bashkëpunimit ndërmjet organizatave pjesëmarrëse, përcaktimin e afateve kohore dhe hartimin e një strategjie të përbashkët për mbulim dhe komunikim mediatik.
    Projekti “Angazhimi Rinor për Evropianizimin e Ballkanit” është i përkrahur nga Western Balkan Fund (WBF) dhe pritet të shtrihet në disa vende të rajonit, duke ndërtuar ura bashkëpunimi mes të rinjve dhe duke kontribuar në afrimin e shoqërive të Ballkanit Perëndimor me Bashkimin Evropian.

  • Thirrje Publike për Aplikime për Grante të Vogla për Prodhimin e Përmbajtjes Mediatike

    Projekti SMS Facility – Mbështetje për Mediat e Vogla në Ballkanin Perëndimor shpall Thirrjen Publike për Aplikime për Grante të Vogla për Prodhimin e Përmbajtjes Mediatike për aplikantë nga Maqedonia e Veriut.

    Projekti SMS Facility – Mbështetje për Mediat e Vogla në Ballkanin Perëndimor po zbatohet nga një konsorcium i përbërë nga gjashtë organizata të shoqërisë civile dhe organizata për mbështetjen e mediave – Centar za promociju civilnog društva CPCD (BiH) si aplikanti kryesor (LA), Thomson Media gGmbH (Gjermani), Qendra Shkencë dhe Inovacion për Zhvillim SCIDEV (Shqipëri), Kosovo Glocal (Kosovë), Centar za demokratsku tranziciju CDT (Mali i Zi), dhe Fondacioni Metamorphosis (Maqedoni e Veriut) dhe po zbatohet në gjashtë vendet e Ballkanit Perëndimor. Projekti SMS Facility – Mbështetje për Mediat e Vogla në Ballkanin Perëndimor synon të përmirësojë lirinë e medias, kapacitetin organizativ dhe qëndrueshmërinë institucionale të mediave të vogla në të gjithë rajonin.

    Objektivi i kësaj thirrjeje është të ofrojë mbështetje financiare të dedikuar për mediat e vogla dhe lokale në të gjithë Ballkanin Perëndimor (Shqipëri, Bosnje dhe Hercegovinë, Kosovë, Mal i Zi, Maqedoni e Veriut, Serbi) me qëllim rritjen e cilësisë, profesionalizmit dhe ndikimit të përmbajtjes së tyre mediatike.

    Në dokumentet e mëposhtme mund të gjeni udhëzime të hollësishme dhe formularët e kërkuar për aplikimin:

    -     Shtojca 1 – Udhëzime për SMS MKD MCP 01/2025

    -     Shtojca 2 – Formulari i projekt propozimit SMS MKD MCP 01/2025

    -     Shtojca 3 – Buxheti SMS MKD MCP 01/2025

  • Fuqia e të rinjve kundër kërcënimeve klimatike në Ohër, Strugë dhe Dibër

    Si duket kur tre organizata qytetare bashkojnë forcat për t’i fuqizuar të rinjtë si nxitës të ndryshimeve?Si duket kur Liqeni bëhet klasë, dhe anija podium për zërin e të rinjve dhe të shkencës?
    🎓🌍 Projekti “Të mësojmë për ndryshimet klimatike” i dha këtë mundësi brezave të rinj që mësojnë, bashkëpunojnë, imagjinojnë zgjidhje dhe ecin me guxim drejt një të ardhmeje të qëndrueshme.
    📌 I zbatuar nga:

    Izvidnički odred “Krste Jon” – Strugë,

    Qendra për Zhvillim të Qëndrueshëm të Komunitetit – Dibër,

    Qendra Rajonale e Gjelbër – Ohër,me mbështetje nga Civica Mobilitas dhe Qeveria e Zvicrës.

    🎯 Fokusi: Fëmijët dhe të rinjtë nga Struga, Ohri dhe Dibra, duke tejkaluar kufijtë e moshës, gjuhës dhe komunave për të ndërtuar një rrjet të përbashkët dijeje, empatie dhe veprimi.
    🧠 Një ndër aktivitetet kyçe:Një trajnim dyditor në Strugë me 30 të rinj, të cilët mësuan për:

    analizën e thirrjeve për projekte,

    formulimin e qëllimeve,

    krijimin e kornizës logjike dhe buxhetimit.

    👧 “Ishte shumë interesante, pati shoqërim, punë në ekip dhe përvoja që nuk do t’i kisha përjetuar ndryshe”, – tha Mina Kralj (13 vjeçe) nga Struga.
    ⛺️ Pas trajnimit: një kamp 5-ditor për klimën, ku të rinjtë krijuan projekte konkrete për zbatimin në komunat e tyre – nga mbrojtja e faunës, te riciklimi dhe ndërgjegjësimi lokal.
    👩‍🎓 “Për herë të parë mësova si të shkruaj një ide projekti”, – tha Jana Tanaskoska nga fshati Kalishtë.👦 “Kampi më ndihmoi të kuptoj më shumë për veten dhe të fitoj vetëbesim”, – shtoi Redon Jajaga (17) nga Dibra.
    🎨 Ata vizatuan botën që dëshirojnë të ndërtojnë dhe e prezantuan me zë të sigurt.
    📅 Kulmi ishte më 21 qershor – Dita e Liqenit të Ohrit, me një ngjarje rajonale mbi anijen “Galeb”, ku u bashkuan:

    shkenca,

    sektori civil,

    institucionet,

    të rinjtë,

    dhe familjet e tyre.

    🎤 “Të rinjtë nuk ishin vetëm pjesëmarrës – ata folën, propozuan dhe u dëgjuan,” – tha Dušica Boeva, eksperte për akuakulturë.“Çdo pikë që humbasim sot, mund të jetë e paqëndrueshme nesër”, – theksoi Dr. Orhideja Tasevska nga Instituti Hidrobiologjik i Ohrit.
    💬 “E filluam me punëtori në shkolla dhe përfunduam me një lëvizje të fuqishme. Mjafton t’u japim hapësirë të rinjve – ata janë gati!” – theksoi Ana Bojadzieva, koordinatore nga Qendra Rajonale e Gjelbër – Ohër.
    🌱 Projekti “Të mësojmë për ndryshimet klimatike” ka ndërtuar ura mes brezave dhe komuniteteve. U jep të rinjve njohuri, vetëbesim dhe mbështetje reale për idetë e tyre.
    🚤 Në fund, mbi anijen që qëndronte përballë qytetit të vjetër të Ohrit, nën qiellin e hapur dhe mbi liqenin e qetë, ishin ata – të rinjtë që qeshnin, prezantonin, dhe ëndërronin një botë më të mirë.
    🌍 E ardhmja fillon me ta.
    #NdryshimetKlimatike #TëRinjtëJanëZgjidhja #LiqeniështëMësues #EdukimiMjedisor #NgaIdeNëVeprim #PërNjëTëArdhmeTëQëndrueshme #CivicaMobilitas #ALCDF #RGC_Ohrid #KrsteJon

    Related

  • Patrulla e parë e përbashkët në masivin malor Shar

    🚶‍♂️🌄 r-Korab!
    📍 Më 30 Qershor, u realizua patrullimi i parë ndërkufitar në zonën e mbrojtur Sharr-Korab, pranë piramidës kufitare nr. 9, në malin Velivar, në territorin e Parkut Kombëtar Mavrovë dhe Zonës së Mbrojtur Korab-Koritnik, pranë fshatrave Rabdisht (Shqipëri) dhe Zhirovnicë (Maqedonia e Veriut).
    🎯 Qëllimi: Të forcohet mbikëqyrja, monitorimi dhe parandalimi i aktiviteteve të paligjshme në zonat ndërkufitare, dhe të mbrohet ekosistemi i përbashkët natyror.
    👥 Në patrullë morën pjesë përfaqësues nga:

    Parku Kombëtar i Malit të Sharrit

    Parku Kombëtar i Mavrovës

    Parku Natyror Korab-Koritnik

    Policia kufitare, zjarrfikësit dhe rojet komunitare.

    🚶‍♀️🚶‍♂️ Grupet ecën mbi 10 km nga Maqedonia e Veriut dhe rreth 8.5 km nga Shqipëria për të monitoruar terrenin me dronë dhe dylbi. U evidentuan ndërhyrje ilegale si:

    Vjelja e bimëve të mbrojtura,

    Kalime të paligjshme të turistëve,

    Shenja të gjuetisë ilegale,

    Zona të rrezikuara nga zjarri,

    Shtigje të faunës së egër si dhelpra, ari, shqiponja, dhe kaprolli.

    📌 Shqipëria u ngarkua me forcimin e kontrollit në pikat e grumbullimit të bimëve mjekësore për të ndaluar keqshfrytëzimin e boronicës, salepit dhe agulicës.
    📅 Patrullime të tjera do të vazhdojnë gjatë Qershor–Shtator 2025.
    🌿 Ky aktivitet u zhvillua në kuadër të projektit “Mbrojtja dhe shfrytëzimi i qëndrueshëm i zonave të mbrojtura në Malin e Sharrit, Mavrovë dhe Korab-Koritnik”, financuar nga PONT – Prespa Ohrid Nature Trust dhe zbatuar nga ALCDF në bashkëpunim me CSCD dhe LAG Dibra Turistike.
    #SharrKorab #PatrullimiIPërbashkët #ZonatEMbrojtura #PONT #ALCDF #Mavrovë #KorabKoritnik #NatyraS’kaKufi #RuajeNatyrën

    Related

    Shuip Marku
    Share This Story, Choose Your Platform!

  • Përmes veprimit kolektiv, ndërtojmë një ekosistem informacioni rezistent dhe të besueshëm

    Gjetjet dhe rekomandimet kryesore për adresimin e manipulimit të informacionit dhe ndikimit të huaj në kontekstin e zgjedhjeve (FIMI) u prezantuan gjatë një takimi vlerësues të organizuar nga Fondacioni Metamorfozis dhe International IDEA.”

    Foto: Vanço Xhambaski, CC BY
    Dezinformimi dhe manipulimi i informacionit dhe ndikimi i huaj (FIMI) dëmtojnë proceset demokratike, gërryejnë besimin publik, thellojnë përçarjet sociale dhe dobësojnë aspiratat e Maqedonisë së Veriut për integrimin euroatlantik. Prandaj, pa veprime vendimtare, industria e manipulimit të informacionit do të vazhdojë të përshtatet me shpejtësi, duke anashkaluar rregulloret dhe duke shfrytëzuar dobësitë sistematike.
    Ky ishte mesazhi qendror i takimit të sotëm të vlerësimit në Shkup, i cili u përqendrua në draft-raportin “Mundësuesit dhe Stimuluesit e FIMI-t Zgjedhor në Maqedoninë e Veriut”. Ngjarja mblodhi përfaqësues të institucioneve, medias, shoqërisë civile dhe organizatave ndërkombëtare për një shqyrtim të përbashkët të gjetjeve dhe avancimin e tyre përmes dialogut pjesëmarrës.
    Në fjalën e saj hapëse, Khushbu Agrawal e International IDEA theksoi fushëveprimin më të gjerë të iniciativës:
    “Ky raport nga partneri ynë Metamorphosis është pjesë e një projekti më të gjerë mbi FIMI-n të mbështetur nga Global Affairs Canada. Ndonëse nuk është raporti i parë mbi këtë temë në vend, ne po përpiqemi të krijojmë një “pikë të vetme qasje” ku do të konsolidohen të gjitha njohuritë dhe hulumtimet relevante në lidhje me FIMI-n zgjedhor në Maqedoninë e Veriut, veçanërisht në lidhje me dobësitë dhe faktorët që e lejojnë këtë fenomen të zërë rrënjë dhe të lulëzojë”, tha Agrawal.
    Goran Rizaov, Menaxher i Programit të Integritetit të Informacionit dhe Medias në Metamorfozis dhe bashkautor i raportit, prezantoi metodologjinë e zhvilluar nga International IDEA, bazuar në dallimin midis faktorëve që mundësojnë dhe atyre që nxitin në FIMI.
    “Ndër të tjera, ne u përpoqëm të shpjegonim se si dezinformimi me bazë gjinore, përdorimi i inteligjencës artificiale dhe lidhjet globale përdoren për të manipuluar informacionin në një kontekst zgjedhor. Polarizimi politik, shpesh përgjatë vijave etnike ose ndëretnike, si dhe korrupsioni sistematik, dobësojnë qëndrueshmërinë institucionale. Zbatimi i reformave zgjedhore është i dobët dhe keqpërdorimi i burimeve publike mbetet i përhapur”, tha Rizaov.

    Matej Trojaçanec, Goran Rizaov dhe Despina Kovaçevska janë bashkautorë të draft-raportit që u prezantua. | Foto: Vanço Xhambaski, CC BY
    Despina Kovaçevska dhe Matej Trojaçanec, hulumtues në Metamorfozis dhe bashkautorët e raportit paraqitën njohuri mbi mundësuesit socialë dhe rolin e rrjeteve sociale, me një fokus shtesë në narrativat gjinore dhe dezinformimin e gjeneruar përmes inteligjencës artificiale.
    Kovaçevska theksoi përdorimin e mesazheve të bazuara në frikë që synojnë gratë dhe komunitetet LGBTI+:
    “Kemi parë narrativa që pretendojnë se nëse Maqedonia e Veriut i bashkohet BE-së, fëmijët do të bëhen transgjinorë ose vajzat do të detyrohen të vishen si djem. Në dezinformimin pro-rus, gratë ukrainase portretizohen si heroina që qëndrojnë për të luftuar, ndërsa burrat portretizohen si frikacakë që ikin. Në sulmet e Presidentit Zelenski, gruaja e tij dhe shpenzimet e saj të supozuara të kota shpesh janë në shënjestër. Ekziston një narrativë më e gjerë në të cilën nëna tradicionale vihet përballë “gruas perëndimore” – e vetmuar, egoiste dhe madje e demonizuar përmes përmbajtjes fetare”, tha Kovaçevska.
    “Këto narrativa gjinore bazohen në frikën – frika nga vaksinat, nga perëndimi, nga degradimi moral. Edukimi i ulët mediatik, i cili është në rënie të mëtejshme, lejon që një përmbajtje e tillë manipuluese të përhapet,” shtoi ajo.
    Rizaov foli gjithashtu për cenueshmërinë e hapësirës mediatike:
    “Media e pavarur është pothuajse e paqëndrueshme. Rritja e vazhdueshme e numrit të mediave krijon iluzionin e pluralizmit, por në realitet ato shpesh janë të orientuara politikisht ose komercialisht. Gazetaria “copy-paste” dominon mediat kryesore. Nëse e vetmja gjë që bën është të transmetosh përmbajtjen e të tjerëve, atëherë manipulimi mund të futet lehtësisht – veçanërisht nëse vjen nga një qendër e fuqishme ndikimi”, tha Rizaov.
    Trojaçaneci hulumtoi ndikimin e algoritmeve të rrjeteve sociale dhe inteligjencës artificiale gjeneruese në ekosistemin e dezinformimit:
    “Platformat amplifikojnë përmbajtje ekstreme bazuar në sjelljen e përdoruesit. Ndërsa ende nuk kemi parë video të rreme me politikanë vendas, kemi identifikuar video të inteligjencës artificiale që promovojnë ilaçe të rreme, shpesh me zëra të klonuar nga mjekë të famshëm. Ato më shpesh përshtaten nga shabllone në gjuhën bullgare, kështu që janë relativisht të lehta për t’u njohur. Megjithatë, përdorimi i inteligjencës artificiale në këtë kontekst mbetet i kufizuar për momentin”, tha ai.
    Ngjarja përfundoi me një sërë rekomandimesh që synojnë institucionet, sektorin e medias, platformat teknologjike dhe shoqërinë civile. Ato përqendrohen në përmirësimin e legjislacionit, pavarësinë e medias, transparencën digjitale dhe ndërgjegjësimin publik, si dhe nevojën për bashkëpunim më të fortë ndërsektorial dhe përafrim me rregulloret e Bashkimit Evropian.

Нема повеќе содржини

Нема повеќе содржини