Trajtimi më i mirë i personave me aftësi të kufizuara – të mësojmë nga njëri-tjetri

„Kemi ardhur për herë të parë të gjithë këtu, sy më sy, për të folur hapur, jo për të kritikuar, por për të gjetur mënyra për t’u ndihmuar njëri-tjetrit“, tha Gordana Trajkowska, presidente e „Poraka“ Negotinë, duke përshëndetur personat me aftësi të kufizuara, prindërit dhe stafin mjekësor që u mblodhën në tryezën e parë të rrumbullakët të quajtur „Të përballemi me sfidat dhe stigmatizimin“.

Në dhomën ku ishin mbledhur të gjithë, mund të ndjeje shpresën dhe vendosmërinë. Gordana e „prishi akullin“ me historinë emocionale për vajzën e saj 34-vjeçare, Bozhidarka, përdoruese e shërbimeve të „Poraka“. „Lufta nuk është vetëm për akses fizik, por edhe për empati, respekt dhe trajtim të barabartë“, tha ajo. „Çdo ditë është një luftë, por çdo ditë është edhe mundësi. Unë po dëshmoj këtë situatë sepse e shoh nga roli i prindit dhe nga pozita ime si presidente e organizatës që ofron shërbime“, rrëfen Gordana.

Prindërit e fëmijëve me aftësi të kufizuara, Valentina Taseva dhe Daliborka Zlateva, folën për sfidat e përditshme si transporti, ndihmësat mjekësorë të specializuar, edukata e duhur për mjekët dhe ngarkesa e madhe financiare që ata bartin për ushtrimet fizioterapike, ndihmësat mjekësorë dhe pajisjet respiratore.

„Të gjitha këto ndihma kushtojnë shumë, dhe ne kujdestarët nuk mund t’i sigurojmë vetë“, tha Valentina Taseva. „Bisedoni me ata që kujdesen për fëmijët. Ata e dinë më mirë“, u lut Daliborka Zlateva, nga Shoqata e Personave me Paralizë Cerebrale dhe Aftësi të Kufizuara nga Veles, dhe nënë e një fëmije me aftësi të kufizuara. Ajo theksoi gjithashtu se është e nevojshme një qasje e butë dhe empati për të pasur një efekt pozitiv, përkatësisht për të mundësuar një kontroll më të lehtë dhe bashkëpunim më të mirë.

Për shkak të problemeve për të cilat folën prindërit, disa nga personat me aftësi të kufizuara nuk mundën të merrnin pjesë në ngjarje. Kështu ishte rasti i Jani Ivanov, një djalë i ri me lëndim në shtyllën kurrizore, i cili për shkak të mungesës së fondeve nuk mund të merrte trajtim të duhur jashtë vendit dhe Slavica Tasheva, e cila çdo ditë përballet me problemet e transportit. Historitë e tyre u ndanë përmes videove, por pavarësisht formatit, ato ndikuan njësoj fort në emocionet e pjesëmarrësve të pranishëm në ngjarje.

Megjithëse përballen me shumë sfida, mjekët mendojnë se ka hapësirë për përparim. „Nuk jemi mjaft të edukuar për t’u qasur te personat me aftësi të kufizuara“, tha dr. Rozjana Nikolova Janeva, gjinekologe, e cila ka kujdesur për gratë me aftësi të kufizuara nga „Poraka“ Negotinë për më shumë se dhjetë vjet. „Kontrolli është një sfidë e vërtetë, por me mbështetje nga ndërmjetësuesit dhe familjet, ne përpiqemi që çdo pacient të marrë kujdes të dinjitetshëm. Realiteti është se nuk kemi trajnim të duhur, por të gjithë përpiqemi të bëjmë më shumë“, tha ajo.

Doktori i dentistrisë, Asparuh Dimkovski, i cili ka punuar me persona me aftësi të kufizuara për më shumë se dhjetë vjet, theksoi se mbi 90% e ndërhyrjeve dentare janë realizuar me sukses.

Të dhënat treguan se zgjidhjet nuk qëndrojnë vetëm në adaptimet fizike. „Nevojitet empati dhe ndërgjegje që pa një veprim të përbashkët, këta individë mbeten të harruar“, tha Vilma Metodieva, infermiere dhe psikologe.

Diskutimi nuk u ndal vetëm te problemet dhe tryeza e rrumbullakët nuk ishte vetëm një vend për të ndarë histori personale. Ajo ishte një thirrje për veprim. Dushko Hristov, koordinatori i „Poraka“ Negotinë, njoftoi platformën „Doktori i Aksesueshëm“, e cila do të lehtësojë komunikimin midis personave me aftësi të kufizuara dhe profesionistëve mjekësorë. Propozimet për qendrat shumëdisiplinore, prioritet në sistemin „Termini Im“, dhe edukimi për mjekët ishin vetëm disa nga përfundimet e kësaj tryeze. Këto iniciativa, sipas pjesëmarrësve, mund të lehtësojnë jetën e qindra familjeve nëpër Maqedoni. Për këtë arsye, tryeza e rrumbullakët ishte një kujtesë – që kur bëhet fjalë për përfshirje, të gjithë kemi përgjegjësi. Mungesa e transportit dhe aksesueshmëria në institucione janë probleme që mund dhe duhet të zgjidhen. „Ndryshimet duhet të fillojnë nga ne, dhe pikërisht Negotina do të jetë një shembull për atë se si mund ta kthejmë përfshirjen nga fjalë në vepra“, tha Trajkowska.

Sipas statistikave, rreth 200.000 persona në Maqedoninë e Veriut, ose 10% e popullsisë, jetojnë me një formë të aftësisë së kufizuar. Megjithëse në tryezën e rrumbullakët sfidat ishin në fokus të diskutimit, Trajkowska theksoi: „Situata sot është shumë më ndryshe nga para 35 vjetësh. Generatat e reja të mjekëve po përpiqen ta barazojnë trajtimin e personave me aftësi të kufizuara me ata të pacientëve të tjerë.“

Ngjarja përfundoi me shpresën që këto iniciativa do të frymëzojnë ndryshime, jo vetëm në Negotinë, por edhe më gjerë. Ato janë një shembull se, me punë të përbashkët, mund të bëjmë një hap drejt një shoqërie më përfshirëse dhe më empatik. Kjo ishte tryeza e parë e rrumbullakët në rajonin e Vardarit, e organizuar si pjesë e projektit „Të përballemi me sfidat dhe stigmatizimin“, mbështetur nga Qeveria e Zvicrës përmes Civica Mobilitas. Hapat e ardhshëm përfshijnë organizimin e tryezave të rrumbullakëta në Veles dhe Kavadarc, me qëllim që ky shembull pozitiv të zgjerohet në komunitete të tjera.

Në prag të 3 dhjetorit, Ditës Ndërkombëtare të Personave me Aftësi të Kufizuara, të kujtojmë se vetëm përmes një përpjekjeje të përbashkët mund të ndërtojmë një shoqëri ku çdo zë do të dëgjohet dhe çdo individ do të ndihet i vlerësuar. Dhe kjo mendim, le të mos na braktisë, le të jetojmë me të çdo ditë.

„Të përballemi me sfidat dhe stigmatizimin“ është një projekt i Qendrës për Ndihmën e Personave me Aftësi të Kufizuara MENDORI „Poraka“ nga Negotina, i zbatuar në partneritet me Shoqatën për Mbrojtjen dhe Përmirësimin e Mjedisit „Eko-Jetë“ nga Kavadarci dhe Shoqatën e Personave me Paralizë Cerebrale dhe Aftësi të Kufizuara nga Veles.