Screenshot 1

Diskutim: Nëse nuk ndërmarrim masa për të mbrojtur burimet ujore, shumë lehtë mund t’i humbasim ato në mënyrë të pakthyeshme

ОдИнститут за европска политика

Rreth 1.7 miliardë euro në investime janë të nevojshme për të trajtuar ujërat e zeza urbane, të cilat tani derdhen drejtpërdrejt në lumenj, liqene dhe toka. Uji është një burim që konsumohet për një kohë të pacaktuar, dhe prej vitesh institucionet kompetente nuk kanë pasur një pasqyrë reale të cilësisë dhe sasisë së ujit në Maqedoninë e Veriut.

Këto janë disa nga temat e diskutuara në konferencën virtuale “Agjenda e Gjelbër për Ballkanin Perëndimor si nxitje për mbrojtjen e ujërave në Maqedoninë e Veriut”, organizuar nga Instituti për politikë evropiane në bashkëpunim me Institutin për studime të komunikimit në kuadër të fushatës “Kthjellohu“.

Në hapje të konferencës, drejtoresha e Institutit për politikë evropiane, Simonida Kacarska theksoi se mjedisi është një nga fushat e procesit të anëtarësimit në BE, në të cilin nuk mund të vërehet ndonjë përparim i mëtejshëm dhe theksoi se qëllimi i konferencës është të krijon hapësirë ​​në të cilën lidhen politikat kombëtare dhe të BE-së në këtë fushë.

Drejtoresha e Institutit për studime të komunikimit, Zhaneta Trajkoska tha se vetëm me të dhëna të hapura dhe institucione transparente mund të kemi politika cilësore në mjedis.

“Kthjellohu” si një aleancë do të kërkojë të përfshihet në avancimin e ligjeve të mbrojtjes së ujit, burimeve minerale dhe inspektimeve,” tha Trajkoska.

“Vendi ynë është një nga rajonet më të ndjeshme ndaj klimës në botë. Nëse nuk marrim masa për të mbrojtur burimet ujore, shumë lehtë mund t’i humbasim ato në mënyrë të pakthyeshme. Mbrojtja e ujit nuk është vetëm një çështje e brendshme ekonomike dhe mjedisore, por edhe një çështje evropiane. Le të mbrojmë burimet tona ujore në plan afatgjatë, në mënyrë që të mos i humbasim ato në mënyrë të pakthyeshme,” tha Presidenti Stevo Pendarovski në fjalën e tij përshëndetëse për konferencën.

Ambasadorja e Britanisë, Rachel Galloway tha se monitorimi aktual i cilësisë dhe sasisë së ujit është i papërshtatshëm për të dhënë një pamje realiste të gjendjes aktuale të burimeve ujore.

“Nuk ka monitorim dhe vlerësim sistematik dhe të vazhdueshëm, dhe autoritetet nuk mund të marrin të dhëna adekuate të menaxhimit të ujit. Mungesa e të dhënave të sakta mbi statusin e trupave ujorë do të thotë se vihet në pyetje qëndrueshmëria, racionaliteti dhe efektiviteti i masave administrative dhe politike për përdorim dhe mbrojtje të ujit” tha Galloway në fillim të konferencës.

Sipas të dhënave, në Maqedoninë e Veriut pastrohen vetëm rreth 3-4 përqind e sasisë totale të ujërave të ndotura. Ministri i mjedisit dhe planifikimit hapësinor, Naser Nuredini gjithashtu adresoi këtë problem.

“Ne jemi duke investuar në impiantin më të madh të pastrimit të ujërave të ndotur në Shkup dhe kemi filluar projekte për Manastirin, Kërçovën dhe Tetovën. Ne jemi të përkushtuar që të kemi ujë të pijshëm e të pastër për qytetarët tanë. Ju bëjmë thirrje të punoni me ne, për të krijuar ndërgjegjësim për zgjidhjen e këtyre problemeve”, tha ministri Nuredini.

Profesori nga Institutit të Biologjisë, Svetoslav Krstiç tha se megjithëse ujërat janë rrjedha në vend, ato helmohen me substanca të dëmshme. “Disa kanë idenë se ajo që lëshohet në lumenj do të zhduket, por kjo nuk është e vërtetë. Sistemet tona lumore, në pjesën më të madhe, janë regjistruar si ekosisteme ‘të vdekura’” tha profesori Krstiç.

Sipas Jadranka Ivanova, eksperte prej kohësh në fushën e burimeve ujore, për të përmbushur standardet e BE-së, 1.7 miliardë euro duhen për pastrimin e ujit urban dhe 87 impiante të pastrimit, dhe direktivat e BE-së duhet të përmbushen deri në vitin 2041.

Orhideja Kaljoshevska nga Korniza e investimeve për Ballkanin Perëndimor tha se ndërhyrjet në impiantet e pastrimit janë investimet më të shtrenjta që nuk mund të mbulohen nga vetëm një donator ose vetëm nga buxheti i shtetit dhe se projektet mjedisore mund të zbatohen përmes IPA programit për bashkëpunimit kufitar. Prandaj, sipas Davor Perçan nga Drejtoria për mjedis të Komisionit Evropian, është shumë e rëndësishme që qëllimet e burimeve ujore të integrohen në politikat e tjera të BE-së në lidhje me ndryshimet klimatike, në veçanti me ato të energjisë dhe bujqësisë.

Kampanja “Kthellohu” zbatohet nga Instituti për studime komunikimi, dhe mbështetet nga Ambasada e Britanisë në Shkup.

The post Diskutim: Nëse nuk ndërmarrim masa për të mbrojtur burimet ujore, shumë lehtë mund t’i humbasim ato në mënyrë të pakthyeshme appeared first on EPI.

Продолжи со читање

  • Kamioni Mediatik Ballkanik po e nis udhëtimin e tij

    Kamioni Mediatik Ballkanik po e nis udhëtimin e tij nëpër 20 qytete në gjashtë vende të Ballkanit Perëndimor: Kosovë, Bosnje dhe Hercegovinë, Mal të Zi, Shqipëri, Maqedoninë e Veriut dhe Serbi, nga shtatori deri në nëntor të vitit 2025. Ndalesa e parë është në Prizren, Kosovë, më 8 shtator, e ndjekur nga Mitrovica më 9 […]
    The post Kamioni Mediatik Ballkanik po e nis udhëtimin e tij first appeared on Metamorphosis.

  • RAPORT I BIRC: PERSPEKTIVA E REFORMAVE TË QËNDRUESHME NË KUADËR TË KLASTERIT 3 DHE KLASTERIT 1

    Autor: M-r Bardhyl Zaimi
    Sistemi arsimor në Maqedoninë e Veriut në asnjë rast duket se nuk ka arritur t’u rezistojë turbulencave të shumta politike të periudhës së tranzicionit, ndikimeve partiake dhe ndikimeve tjera që në masë të madhe kanë ulur nivelin e cilësisë. Në Maqedoninë e Veriut, nuk është arritur të krijohet një sistem koherent në fushën e arsimit që do t’i përgjigjej profesionalizimit dhe përkushtimit maksimal që e kërkon kjo fushë kaq e rëndësishme e shoqërisë. Përkundrazi, gjatë tërë kohës janë vërejtur eksperimente në politikat arsimore, zgjidhje të çastit, zgjidhje që më tepër kanë qenë improvizime se sa realisht të hyhet në një transformim cilësor të gjithanshëm që nënkupton suazë ligjore të mirëmenduar, dokumente të përpiluara nga profesionistë të fushës dhe strategji afatgjate që hapin dhe mbindërtojnë një vizion që do të ishte në përputhje me zhvillimet globale.
    Në këtë kuadër, tashmë nga ekspertët është vënë në dukje se harmonizimi i konceptit evropian, gjegjësisht ligjeve europiane në sistemin arsimor në Maqedoninë e Veriut mbetet një imperative jetik për të krijuar dinamika tjera në arsimin e lartë në drejtim të përmirësimit të cilësisë.
    Klasteri 3 që do të hapet me BE-në e vendos fokusin në konkurrencën dhe rritjen gjithëpërfshirëse. Pikërisht, në sinkron me këtë klaster, shtetet anëtare duhet të kenë kornizën ligjore, administrative dhe financiare  si dhe kapacitetet e nevojshme zbatuese për të siguruar menaxhimin e shëndoshë financiar të programeve të arsimit, trajnimit dhe komunitetit rinor. Për të siguruar përfshirje të plotë dhe të suksesshme në programet kornizë, vendet anëtare duhet të sigurojnë kapacitetet e nevojshme zbatuese në fushën e kërkimit dhe zhvillimit teknologjik, pa anashkaluar stafin adekuat.
    Në këtë kuadër, reformat në fushën e arsimit dhe kërkimit shkencor nuk janë vetëm një përparësi sektoriale, por një domosdoshmëri strategjike që ndërlidhet drejtpërdrejt me cilësinë e kapitalit njerëzor dhe aftësinë e vendit për të ndërtuar një ekonomi të qëndrueshme dhe konkurruese. Klasteri 3 përfshin kapitujt që lidhen me arsimin, kërkimin shkencor dhe kulturën (25 dhe 26), ndërsa Klasteri 1 përqendrohet në sundimin e ligjit, etikën dhe funksionimin demokratik të institucioneve. Të gjitha këto dimensione mbeten me ndikim të drejtpërdrejtë në sistemin arsimor.
    RAPORTIN E PLOTË E GJENI KËTU

  • RAPORT I BIRC: ARSIMI NË KRIZË, EKSPERTËT KËRKOJNË DEPOLITIZIM DHE REFORMA TË THELLA

    Autor: M-r Bardhyl Zaimi
    Sistemi arsimor në Maqedoninë e Veriut në asnjë rast duket se nuk ka arritur t’u rezistojë turbulencave të shumta politike të periudhës së tranzicionit, ndikimeve partiake dhe ndikimeve tjera që në masë të madhe kanë ulur nivelin e cilësisë. Në Maqedoninë e Veriut, nuk është arritur të krijohet një sistem koherent në fushën e arsimit që do t’i përgjigjej profesionalizimit dhe përkushtimit maksimal që e kërkon kjo fushë kaq e rëndësishme e shoqërisë. Përkundrazi, gjatë tërë kohës janë vërejtur eksperimente në politikat arsimore, zgjidhje të çastit, zgjidhje që më tepër kanë qenë improvizime se sa realisht të hyhet në një transformim cilësor të gjithanshëm që nënkupton suazë ligjore të mirëmenduar, dokumente të përpiluara nga profesionistë të fushës dhe strategji afatgjate që hapin dhe mbindërtojnë një vizion që do të ishte në përputhje me zhvillimet globale.
    Pas më shumë se tridhjetë vjetësh nga fillimi i tranzicionit , Maqedonia e Veriut akoma përballet me sfida të thella që lidhen me kalimin nga reforma të bazuara kryesisht në interesat politike afatshkurtra, drejt reformave të qëndrueshme dhe profesionale, të bazuara në ekspertizë. Ky proces është veçanërisht i rëndësishëm në sektorin e arsimit të lartë, ku ndikimet e politizimit dhe mungesa e vazhdimësisë kanë minuar besueshmërinë, cilësinë dhe efikasitetin e sistemit arsimor.
    Ekspertë nga fusha e arsimit kanë vënë në dukje se një nga pengesat kryesore në rrugën drejt reformave substanciale në arsimin e lartë është mungesa e një konsensusi politik të gjerë dhe të qëndrueshëm që mund të mbrojë dhe implementojë strategji afatgjata pa ndërhyrje të politikave ditore. Përvojat rajonale, siç përmendet nga ekspertët modeli i Sllovenisë, tregon se sukseset e reformave strukturore vijnë nga politikat me vazhdimësi, përfshirja e komunitetit akademik dhe mbështetja e institucioneve shtetërore gjatë një periudhe të gjatë kohore.
    Në përputhje me këto nevoja, Maqedonia e Veriut ka bërë hapa konkretë duke themeluar më 6 nëntor 2024 Trupin Nacional Koordinues për Reforma në Arsimin e Lartë, një entitet gjithëpërfshirës që bashkon përfaqësues të institucioneve shtetërore, universiteteve, biznesit dhe shoqërisë civile, me mandatin për të rikthyer cilësinë, standardizimin dhe investimet në shkencë dhe kërkim. Ky trup synon të nisë një reformë strukturore të thellë, duke përgatitur propozime konkrete për përmirësimin e sistemit arsimor gjatë 18 muajve të ardhshëm.
    Megjithatë, sfidat mbeten të mëdha. Raportet e Komisionit Evropian për vitet 2023 dhe 2024, si dhe analizat e organizatave ndërkombëtare si UNDP dhe OECD/SIGMA, evidentojnë mungesën e kapaciteteve teknike dhe njerëzore, politizimin e universiteteve dhe fragmentimin e legjislacionit, si faktorë që pengojnë konsolidimin e reformave në arsimin e lartë. Pa i tejkaluar këto barriera, vënë në pah ekspertët, Maqedonia e Veriut, do të vazhdojë të përballet me sfida në ndërtimin e institucioneve të depolitizuara, të pavarura dhe të përgjegjshme ndaj komunitetit akademik dhe shoqërisë.
    RAPORTIN E PLOTË E GJENI KËTU