ЕПИ

Konferenca: Marrëveshja e Stabilizim-Asociimit MK-BE -njëzet vjet më vonë

ОдИнститут за европска политика

Instituti për Politikë Evropiane ju fton në konferencën virtuele “Marrëveshja e Stabilizim-Asociimit MK-BE – njëzet vjet më vonë”, e cila do të mbahet më 28 Prill (e Mërkurë) nga ora 10:00 në platformën Zoom.

Konferenca mbahet me rastin e 20-vjetorit të nënshkrimit të MSA midis Republikës së Maqedonisë dhe Bashkimit Evropian (9 prill 2001).

Në të njëjtën kohë, Instituti për Politikë Evropiane (EPI) po shënon edhe përvjetorin e 10-të të themelimit të tij. Aktiviteti i parë i EPI dhjetë vjet më parë ishte pikërisht Konferenca me rastin e 10-vjetorit të nënshkrimit të MSA-së.

Në historinë më të re të Maqedonisë, në vitet e para të dekadave kanë ndodhur shumë ngjarje të rëndësishme. Kështu, këtë vit, vendi ynë shënon 30 vjet pavarësi dhe 20 vjet nga nënshkrimi i Marrëveshjes Kornizë të Ohrit. Më në fund, një vit më parë, vendi ynë, tani si Maqedonia e Veriut, u bë anëtare e NATO-s.

Republika e Maqedonisë ishte vendi i parë në rajon që nënshkroi një Marrëveshje Stabilizim-Asociimi dhe vendi nga rajoni që ka statusin më të gjatë të kandidatit – për 16 vjet. Pavarësisht ndryshimit të emrit për t’iu bashkuar NATO-s dhe BE-së, BE-ja nuk i hapi negociatat me vendin tonë, siç pritej, për shkak të bllokadës së pabazuar nga Bullgaria, megjithëse kishte hyrë në fuqi një metodologji e re dhe më komplekse e aderimit.

Në ndërkohë, u paraqitën iniciativa për forma të tjera të bashkimit të vendeve të rajonit dhe BE-së si një alternativë për anëtarësim – të tilla si Zona Ekonomike Evropiane, të cilat u refuzuan nga udhëheqësit rajonalë dhe publiku i gjerë, duke këmbëngulur për anëtarësim. Sidoqoftë, nuk kishte një debat më gjithpërfshirës mbi këto ide.

MSA mbetet baza ligjore për marrëdhëniet midis Maqedonisë së Veriut dhe BE-së. Marrëveshja e përkohshme mbi tregtinë dhe çështjet tregtare hyri në fuqi në qershor të vitit 2001, ndërsa MSA-ja hyri në fuqi më 1 prill 2004. Korniza institucionale e vendosur me MSA-në mbetet korniza kryesore institucionale e marrëdhënieve midis vendit tonë dhe BE-së.

Në kushte të tilla, dhe veçanërisht duke marrë parasysh procesin më të ngadaltë dhe më kompleks të anëtarësimit, si dhe “idetë e reja” për alternativat e anëtarësimit, më e rëndësishme është t’i kthehemi MSA-së dhe vlerësimit të përfitimeve dhe mundësive të saj.

Pikërisht për këtë, Konferenca ka për qëllim:

  • t’i analizojë përfitimet, por edhe mundësitë dhe potencialet e pashfrytëzuara të MSA-së në marrëdhëniet me BE-në dhe
  • t’i adresojë udhëzimet për zbatimin e Marrëveshjes në të ardhmen.
Agjenda
Regjistrohuni për ngjarjen

Analiza të përzgjedhura të EPI kushtuar Marrëveshjes së Stabilizim-Asociimit:

The post Konferenca: Marrëveshja e Stabilizim-Asociimit MK-BE -njëzet vjet më vonë appeared first on EPI.

Продолжи со читање

  • Kamioni Mediatik Ballkanik po e nis udhëtimin e tij

    Kamioni Mediatik Ballkanik po e nis udhëtimin e tij nëpër 20 qytete në gjashtë vende të Ballkanit Perëndimor: Kosovë, Bosnje dhe Hercegovinë, Mal të Zi, Shqipëri, Maqedoninë e Veriut dhe Serbi, nga shtatori deri në nëntor të vitit 2025. Ndalesa e parë është në Prizren, Kosovë, më 8 shtator, e ndjekur nga Mitrovica më 9 […]
    The post Kamioni Mediatik Ballkanik po e nis udhëtimin e tij first appeared on Metamorphosis.

  • RAPORT I BIRC: PERSPEKTIVA E REFORMAVE TË QËNDRUESHME NË KUADËR TË KLASTERIT 3 DHE KLASTERIT 1

    Autor: M-r Bardhyl Zaimi
    Sistemi arsimor në Maqedoninë e Veriut në asnjë rast duket se nuk ka arritur t’u rezistojë turbulencave të shumta politike të periudhës së tranzicionit, ndikimeve partiake dhe ndikimeve tjera që në masë të madhe kanë ulur nivelin e cilësisë. Në Maqedoninë e Veriut, nuk është arritur të krijohet një sistem koherent në fushën e arsimit që do t’i përgjigjej profesionalizimit dhe përkushtimit maksimal që e kërkon kjo fushë kaq e rëndësishme e shoqërisë. Përkundrazi, gjatë tërë kohës janë vërejtur eksperimente në politikat arsimore, zgjidhje të çastit, zgjidhje që më tepër kanë qenë improvizime se sa realisht të hyhet në një transformim cilësor të gjithanshëm që nënkupton suazë ligjore të mirëmenduar, dokumente të përpiluara nga profesionistë të fushës dhe strategji afatgjate që hapin dhe mbindërtojnë një vizion që do të ishte në përputhje me zhvillimet globale.
    Në këtë kuadër, tashmë nga ekspertët është vënë në dukje se harmonizimi i konceptit evropian, gjegjësisht ligjeve europiane në sistemin arsimor në Maqedoninë e Veriut mbetet një imperative jetik për të krijuar dinamika tjera në arsimin e lartë në drejtim të përmirësimit të cilësisë.
    Klasteri 3 që do të hapet me BE-në e vendos fokusin në konkurrencën dhe rritjen gjithëpërfshirëse. Pikërisht, në sinkron me këtë klaster, shtetet anëtare duhet të kenë kornizën ligjore, administrative dhe financiare  si dhe kapacitetet e nevojshme zbatuese për të siguruar menaxhimin e shëndoshë financiar të programeve të arsimit, trajnimit dhe komunitetit rinor. Për të siguruar përfshirje të plotë dhe të suksesshme në programet kornizë, vendet anëtare duhet të sigurojnë kapacitetet e nevojshme zbatuese në fushën e kërkimit dhe zhvillimit teknologjik, pa anashkaluar stafin adekuat.
    Në këtë kuadër, reformat në fushën e arsimit dhe kërkimit shkencor nuk janë vetëm një përparësi sektoriale, por një domosdoshmëri strategjike që ndërlidhet drejtpërdrejt me cilësinë e kapitalit njerëzor dhe aftësinë e vendit për të ndërtuar një ekonomi të qëndrueshme dhe konkurruese. Klasteri 3 përfshin kapitujt që lidhen me arsimin, kërkimin shkencor dhe kulturën (25 dhe 26), ndërsa Klasteri 1 përqendrohet në sundimin e ligjit, etikën dhe funksionimin demokratik të institucioneve. Të gjitha këto dimensione mbeten me ndikim të drejtpërdrejtë në sistemin arsimor.
    RAPORTIN E PLOTË E GJENI KËTU

  • RAPORT I BIRC: ARSIMI NË KRIZË, EKSPERTËT KËRKOJNË DEPOLITIZIM DHE REFORMA TË THELLA

    Autor: M-r Bardhyl Zaimi
    Sistemi arsimor në Maqedoninë e Veriut në asnjë rast duket se nuk ka arritur t’u rezistojë turbulencave të shumta politike të periudhës së tranzicionit, ndikimeve partiake dhe ndikimeve tjera që në masë të madhe kanë ulur nivelin e cilësisë. Në Maqedoninë e Veriut, nuk është arritur të krijohet një sistem koherent në fushën e arsimit që do t’i përgjigjej profesionalizimit dhe përkushtimit maksimal që e kërkon kjo fushë kaq e rëndësishme e shoqërisë. Përkundrazi, gjatë tërë kohës janë vërejtur eksperimente në politikat arsimore, zgjidhje të çastit, zgjidhje që më tepër kanë qenë improvizime se sa realisht të hyhet në një transformim cilësor të gjithanshëm që nënkupton suazë ligjore të mirëmenduar, dokumente të përpiluara nga profesionistë të fushës dhe strategji afatgjate që hapin dhe mbindërtojnë një vizion që do të ishte në përputhje me zhvillimet globale.
    Pas më shumë se tridhjetë vjetësh nga fillimi i tranzicionit , Maqedonia e Veriut akoma përballet me sfida të thella që lidhen me kalimin nga reforma të bazuara kryesisht në interesat politike afatshkurtra, drejt reformave të qëndrueshme dhe profesionale, të bazuara në ekspertizë. Ky proces është veçanërisht i rëndësishëm në sektorin e arsimit të lartë, ku ndikimet e politizimit dhe mungesa e vazhdimësisë kanë minuar besueshmërinë, cilësinë dhe efikasitetin e sistemit arsimor.
    Ekspertë nga fusha e arsimit kanë vënë në dukje se një nga pengesat kryesore në rrugën drejt reformave substanciale në arsimin e lartë është mungesa e një konsensusi politik të gjerë dhe të qëndrueshëm që mund të mbrojë dhe implementojë strategji afatgjata pa ndërhyrje të politikave ditore. Përvojat rajonale, siç përmendet nga ekspertët modeli i Sllovenisë, tregon se sukseset e reformave strukturore vijnë nga politikat me vazhdimësi, përfshirja e komunitetit akademik dhe mbështetja e institucioneve shtetërore gjatë një periudhe të gjatë kohore.
    Në përputhje me këto nevoja, Maqedonia e Veriut ka bërë hapa konkretë duke themeluar më 6 nëntor 2024 Trupin Nacional Koordinues për Reforma në Arsimin e Lartë, një entitet gjithëpërfshirës që bashkon përfaqësues të institucioneve shtetërore, universiteteve, biznesit dhe shoqërisë civile, me mandatin për të rikthyer cilësinë, standardizimin dhe investimet në shkencë dhe kërkim. Ky trup synon të nisë një reformë strukturore të thellë, duke përgatitur propozime konkrete për përmirësimin e sistemit arsimor gjatë 18 muajve të ardhshëm.
    Megjithatë, sfidat mbeten të mëdha. Raportet e Komisionit Evropian për vitet 2023 dhe 2024, si dhe analizat e organizatave ndërkombëtare si UNDP dhe OECD/SIGMA, evidentojnë mungesën e kapaciteteve teknike dhe njerëzore, politizimin e universiteteve dhe fragmentimin e legjislacionit, si faktorë që pengojnë konsolidimin e reformave në arsimin e lartë. Pa i tejkaluar këto barriera, vënë në pah ekspertët, Maqedonia e Veriut, do të vazhdojë të përballet me sfida në ndërtimin e institucioneve të depolitizuara, të pavarura dhe të përgjegjshme ndaj komunitetit akademik dhe shoqërisë.
    RAPORTIN E PLOTË E GJENI KËTU