Metamorfozis

Klikimet, Paratë dhe Zgjedhjet: Reklamat politike online të kenë gjurmë digjitale

ОдФондација Метаморфозис

Reklamat online duhet të kenë të ashtuquajtura gjurmë (digjitale), në mënyrë që të mund të gjurmohet se kush paguan për ato reklama, për ose kundër kujt janë të dedikuara. Gjurmët e këtilla nga reklamat jo vetëm që duhet të përmbajnë sa më shumë informacion dhe detaje të jetë e mundur, por gjithashtu duhet të grumbullohen në skedarë të përshtatshëm në mënyrë që të ketë transparencë më të madhe dhe të mund të gjurmohen më lehtë. Këto ishin disa nga konkluzionet që Dr. Magnus Oman, Këshilltar i lartë për financa politike në Fondacionin Ndërkombëtar për Sisteme Zgjedhore (IFES), i ndau në brifingun e sotëm me gazetarët në Shkup, të organizuar nga Fondacioni Metamorfozis dhe IFES, në kuadër të projektit “Paratë, Mediat dhe Zgjedhjet në Maqedoninë e Veriut”. Dr. Oman dha një perspektivë krahasuese mbi reklamimin politik në mbarë botën, si dhe disa nga praktikat më të mira, duke thënë:

– Financimi online me pagesë, siç pritej, përfaqëson pjesën më të madhe të financimit politik gjatë zgjedhjeve. Për shembull, vetëm në dy muajt e fundit të zgjedhjeve presidenciale të vitit të kaluar në SHBA, janë shpenzuar 700 milionë dollarë vetëm për Meta dhe Google, nga gjithsej 1,2 miliardë dollarë që janë shpenzuar për reklamim online gjatë fushatës

Dr. Oman theksoi se nuk duhet të merret si shembull vetëm një vend dhe të kopjohet tërësisht sistemi, Ligji për Raportimin Financiar, aq më tepër për shkak se, sipas tij, një pjesë e madhe e kornizave rregullatore dhe ligjeve nuk janë në hap me mënyrat e reja të reklamimit politik. Këtu ai veçoi shembullin e Donald Trump-it, i cili ndau më pak fonde për reklamim politike gjatë zgjedhjeve presidenciale dhe u fokusua më shumë tek influencuesit dhe komentuesit në internet.

Pikërisht për këtë foli edhe Emilija Petreska Kamenjarova nga Agjencia për Shërbime Audio dhe Audiovizuale Mediatike në panelin e javës së kaluar. Ajo vuri në dukje se rregullativa mediatike i mbulon influencuesit që ndajnë video në platformat online me qëllim të informimit, argëtimit ose edukimit të përdoruesve dhe në këtë mënyrë ata realizojnë përfitim ekonomik. E me rregulloren e re që Agjencia duhet ta miratojë këtë vit, do të saktësohen kriteret për atë se cilët influencues do t’i nënshtrohen rregullimit ligjor.

“Mjafton që reklamimi online të përmendet në Kodin [Zgjedhor]”, thotë Dr. Oman, që do të ofronte mbikëqyrje adekuate dhe kështu do t’u jepte komisioneve rregullatore mundësinë për të sqaruar se cila do të ishte mënyra e paraqitjes dhe raportimit për fondet e reklamimit online, çfarë do të konsiderohej reklamim politik online, e çfarë jo.

Ai gjithashtu thekson se nuk janë vetëm “shtetet”, gjegjësisht subjektet politike, që janë të detyruara të jenë maksimalisht transparente për financimin e reklamave, por edhe vetë platformat dhe reklamuesit ku vendosen këto reklama. Me fjalë të tjera, sa fonde kanë ndarë kandidatët, sa dhe nga kush kanë marrë platformat.

Ai thekson se rregulloret e BE-së vetëm tani do të duhet të harmonizohen midis vendeve anëtare, veçanërisht për shkak se ato vetë kanë ligje të ndryshme për reklamim politik. Kështu, do të

Monitorohet harmonizimi i të gjithave vendeve në mënyrë të veçantë, kurse Komisioni i BE-së do t’i monitorojë vendet kandidate si Maqedonia e Veriut.

Më pas, Dr. Oman ndau edhe disa praktika të mira që ia vlen të zbatohen. Disa herë u theksuan të ashtuquajturat gjurmë (digjitale) ose imprints, me të cilat që të mund të gjurmohet se kush sa paguan për ato reklama, për ose kundër kujt janë të dedikuara. Gjurmët e tilla do të mblidheshin në një lloj skedari, të ngjashëm me bibliotekat e reklamave të Meta dhe Google. “Political Advert Repository” (Depoja e reklamave politike) ose PADRE nga Afrika e Jugut u veçua si një shembull pozitiv që i ngjan një sistemi të tillë.

PADRE, në fakt është një nismë e Komisionit Zgjedhor të Afrikës së Jugut që synon të sistemojë reklamat politike online dhe digjitale në biblioteka lehtësisht të qasshme, që do ta rrisin transparencën e proceseve zgjedhore.

Foto: Pamje e kranit nga biblioteka e reklamave politike të Afrikës së Jugut, PADRE

Edhe pse, siç theksoi Dr. Oman dhe siç mund shihet nga vetë faqja e internetit, biblioteka është e zbrazët dhe pritet të mbushet së shpejti, qëllimi është që procesi të bëhet sa më i lehtë dhe i shpejtë. Ky është rekomandimi i dytë i praktikës së mirë që e ndau Dr. Oman. Ai konsideron se ky proces i raportimit për financimin e reklamave politike duhet të thjeshtohet në mënyrë që të mund të monitorohet.

Shembull i fundit që e prezantoi Dr. Oman është shtimi i një lloj kodi në vetë reklamat. Këto kode do të futeshin nën reklamë dhe do të mund të kontrolloheshin në skedar si PADRE. Ose, kode që do të kishin një link që do të çonte te bibliotekat ku do të ishte e mundur të shihej se kush qëndron pas reklamave dhe sa para janë paguar për to.

Marrë nga Vërtetmatësi

This post was originally published on this site

Продолжи со читање

  • Kamioni Mediatik Ballkanik po e nis udhëtimin e tij

    Kamioni Mediatik Ballkanik po e nis udhëtimin e tij nëpër 20 qytete në gjashtë vende të Ballkanit Perëndimor: Kosovë, Bosnje dhe Hercegovinë, Mal të Zi, Shqipëri, Maqedoninë e Veriut dhe Serbi, nga shtatori deri në nëntor të vitit 2025. Ndalesa e parë është në Prizren, Kosovë, më 8 shtator, e ndjekur nga Mitrovica më 9 […]
    The post Kamioni Mediatik Ballkanik po e nis udhëtimin e tij first appeared on Metamorphosis.

  • RAPORT I BIRC: PERSPEKTIVA E REFORMAVE TË QËNDRUESHME NË KUADËR TË KLASTERIT 3 DHE KLASTERIT 1

    Autor: M-r Bardhyl Zaimi
    Sistemi arsimor në Maqedoninë e Veriut në asnjë rast duket se nuk ka arritur t’u rezistojë turbulencave të shumta politike të periudhës së tranzicionit, ndikimeve partiake dhe ndikimeve tjera që në masë të madhe kanë ulur nivelin e cilësisë. Në Maqedoninë e Veriut, nuk është arritur të krijohet një sistem koherent në fushën e arsimit që do t’i përgjigjej profesionalizimit dhe përkushtimit maksimal që e kërkon kjo fushë kaq e rëndësishme e shoqërisë. Përkundrazi, gjatë tërë kohës janë vërejtur eksperimente në politikat arsimore, zgjidhje të çastit, zgjidhje që më tepër kanë qenë improvizime se sa realisht të hyhet në një transformim cilësor të gjithanshëm që nënkupton suazë ligjore të mirëmenduar, dokumente të përpiluara nga profesionistë të fushës dhe strategji afatgjate që hapin dhe mbindërtojnë një vizion që do të ishte në përputhje me zhvillimet globale.
    Në këtë kuadër, tashmë nga ekspertët është vënë në dukje se harmonizimi i konceptit evropian, gjegjësisht ligjeve europiane në sistemin arsimor në Maqedoninë e Veriut mbetet një imperative jetik për të krijuar dinamika tjera në arsimin e lartë në drejtim të përmirësimit të cilësisë.
    Klasteri 3 që do të hapet me BE-në e vendos fokusin në konkurrencën dhe rritjen gjithëpërfshirëse. Pikërisht, në sinkron me këtë klaster, shtetet anëtare duhet të kenë kornizën ligjore, administrative dhe financiare  si dhe kapacitetet e nevojshme zbatuese për të siguruar menaxhimin e shëndoshë financiar të programeve të arsimit, trajnimit dhe komunitetit rinor. Për të siguruar përfshirje të plotë dhe të suksesshme në programet kornizë, vendet anëtare duhet të sigurojnë kapacitetet e nevojshme zbatuese në fushën e kërkimit dhe zhvillimit teknologjik, pa anashkaluar stafin adekuat.
    Në këtë kuadër, reformat në fushën e arsimit dhe kërkimit shkencor nuk janë vetëm një përparësi sektoriale, por një domosdoshmëri strategjike që ndërlidhet drejtpërdrejt me cilësinë e kapitalit njerëzor dhe aftësinë e vendit për të ndërtuar një ekonomi të qëndrueshme dhe konkurruese. Klasteri 3 përfshin kapitujt që lidhen me arsimin, kërkimin shkencor dhe kulturën (25 dhe 26), ndërsa Klasteri 1 përqendrohet në sundimin e ligjit, etikën dhe funksionimin demokratik të institucioneve. Të gjitha këto dimensione mbeten me ndikim të drejtpërdrejtë në sistemin arsimor.
    RAPORTIN E PLOTË E GJENI KËTU

  • RAPORT I BIRC: ARSIMI NË KRIZË, EKSPERTËT KËRKOJNË DEPOLITIZIM DHE REFORMA TË THELLA

    Autor: M-r Bardhyl Zaimi
    Sistemi arsimor në Maqedoninë e Veriut në asnjë rast duket se nuk ka arritur t’u rezistojë turbulencave të shumta politike të periudhës së tranzicionit, ndikimeve partiake dhe ndikimeve tjera që në masë të madhe kanë ulur nivelin e cilësisë. Në Maqedoninë e Veriut, nuk është arritur të krijohet një sistem koherent në fushën e arsimit që do t’i përgjigjej profesionalizimit dhe përkushtimit maksimal që e kërkon kjo fushë kaq e rëndësishme e shoqërisë. Përkundrazi, gjatë tërë kohës janë vërejtur eksperimente në politikat arsimore, zgjidhje të çastit, zgjidhje që më tepër kanë qenë improvizime se sa realisht të hyhet në një transformim cilësor të gjithanshëm që nënkupton suazë ligjore të mirëmenduar, dokumente të përpiluara nga profesionistë të fushës dhe strategji afatgjate që hapin dhe mbindërtojnë një vizion që do të ishte në përputhje me zhvillimet globale.
    Pas më shumë se tridhjetë vjetësh nga fillimi i tranzicionit , Maqedonia e Veriut akoma përballet me sfida të thella që lidhen me kalimin nga reforma të bazuara kryesisht në interesat politike afatshkurtra, drejt reformave të qëndrueshme dhe profesionale, të bazuara në ekspertizë. Ky proces është veçanërisht i rëndësishëm në sektorin e arsimit të lartë, ku ndikimet e politizimit dhe mungesa e vazhdimësisë kanë minuar besueshmërinë, cilësinë dhe efikasitetin e sistemit arsimor.
    Ekspertë nga fusha e arsimit kanë vënë në dukje se një nga pengesat kryesore në rrugën drejt reformave substanciale në arsimin e lartë është mungesa e një konsensusi politik të gjerë dhe të qëndrueshëm që mund të mbrojë dhe implementojë strategji afatgjata pa ndërhyrje të politikave ditore. Përvojat rajonale, siç përmendet nga ekspertët modeli i Sllovenisë, tregon se sukseset e reformave strukturore vijnë nga politikat me vazhdimësi, përfshirja e komunitetit akademik dhe mbështetja e institucioneve shtetërore gjatë një periudhe të gjatë kohore.
    Në përputhje me këto nevoja, Maqedonia e Veriut ka bërë hapa konkretë duke themeluar më 6 nëntor 2024 Trupin Nacional Koordinues për Reforma në Arsimin e Lartë, një entitet gjithëpërfshirës që bashkon përfaqësues të institucioneve shtetërore, universiteteve, biznesit dhe shoqërisë civile, me mandatin për të rikthyer cilësinë, standardizimin dhe investimet në shkencë dhe kërkim. Ky trup synon të nisë një reformë strukturore të thellë, duke përgatitur propozime konkrete për përmirësimin e sistemit arsimor gjatë 18 muajve të ardhshëm.
    Megjithatë, sfidat mbeten të mëdha. Raportet e Komisionit Evropian për vitet 2023 dhe 2024, si dhe analizat e organizatave ndërkombëtare si UNDP dhe OECD/SIGMA, evidentojnë mungesën e kapaciteteve teknike dhe njerëzore, politizimin e universiteteve dhe fragmentimin e legjislacionit, si faktorë që pengojnë konsolidimin e reformave në arsimin e lartë. Pa i tejkaluar këto barriera, vënë në pah ekspertët, Maqedonia e Veriut, do të vazhdojë të përballet me sfida në ndërtimin e institucioneve të depolitizuara, të pavarura dhe të përgjegjshme ndaj komunitetit akademik dhe shoqërisë.
    RAPORTIN E PLOTË E GJENI KËTU