ЕПИ

Debatë: Përmes reformave në arsim deri tek evropeizimi i shoqërisë

ОдИнститут за европска политика

Arsimi paraqet mënyrë kryesore me të cilën shoqëria ndërtohet dhe zhvillohet. Përmes arsimit cilësor, brezat edukohen për të drejtat, ligjet, mbrojtjen e të drejtave të tyre por edhe të të drejtave të të tjerëve, gjë që kontribuon në njohjen e kulturës dhe vlerës së brendshme, por edhe të kulturës dhe vlerave evropiane. Me bërjen e reformave dhe ndryshimeve në arsim, por edhe në pjesë të tjera të jetës shoqërore, mund të pritet përparim i madh dhe një hap përpara në procesin e evropianizimit.

Diskutimi “Shoqëria demokratike në Maqedoninë e Veriut dhe sfidat me të cilat përballet”, kishte për qëllim përfshirjen e qytetarëve në një diskutim debati që do të zbulojë pikëpamjet e tyre mbi procesin e integrimit evropian dhe mundësitë e vendit. Ngjarja u zhvillua në  format të ndarë në dy pjesë, kështu që në pjesën e parë të diskutimit qytetarët pjesëmarrës fillimisht diksutuan pikëpamjet dhe mendimet e tyre. Krahas zgjidhjeve dhe rekomandimeve të propozuara gjatë diskutimit, ata gjithashtu formuan pyetje në pjesën e dytë për të patur mundësinë për t’i bërë pyetje ekspertit të fushës.

Si pjesë e diskutimit, përveç pjesëmarrësve nga rajoni i Ohrit dhe i Strugës, ishte i ftuar edhe profesori nga Instituti për hulumtime sociologjike dhe politiko-juridike në Universitetin “Shën Kirili dhe Metodi” në Shkup, Goran Janev, si ekspert në pjesën e dytë të diskutimit i cili dha drejtpërdrejt shpjegime shtesë të pyetjeve të qytetarëve. Diskutimi u moderua nga profesori Abdulla Azizi nga Universiteti i Evropës Juglindore.

Pabarazia gjinore është temë diskutimi e gjerë në të gjithë botën. Pjesëmarrësit theksuan se shumica e grave ndihen të shtypura dhe të diskriminuara nga popullata mashkullore. Megjithëse ekziston rregullimi ligjor për çështje të tilla, shumica e shembujve të jetës reale thonë të kundërtën. Raste të tilla si diskriminimi gjinor në vendin e punës, paaftësia për të raportuar dhunën sepse askush nuk do të besojë, dhe shumë të tjera provojnë epërsinë e burrave në shoqëri. U theksua se është e nevojshme të ndërmerren veprime që garantojnë një ndryshim në shoqëri në drejtim të barazisë gjinore.

Gjithashtu, pjesëmarrësit diskutuan edhe rreth perspektivës pozitive të pozitës së femrës në vendin e punës. Pabarazia është një perceptim i individualitetit dhe ne nuk duhet të kufizojmë dhe përshtasim mendimin tonë me mendimin e të tjerëve. Ka shumë shembuj që vërtetojnë se gratë mund të arrijnë pozicione të larta deri në atë shkallë që të vlerësohet puna dhe mundi i tyre. Vetë përqëndrimi në pabarazitë, pa marrë masa, nuk do të ndryshojë situatën aktuale. Kur pikëpamja individuale dhe mënyra e të menduarit hapet ndaj ndryshimeve moderne edhe vetëdija kolektive mund të përshtatet me të njëjtën gjë.

Ndër të tjera, pjesëmarrësit iu referuan largimit të të rinjve në vendet evropiane. Sipas tyre, vendi po humbet të rinjtë për shkak të distancës së madhe nga standardet dhe mundësitë evropiane. Shumica e të rinjve shkojnë ose planifikojnë të shkojnë jashtë vendit, qoftë për arsim ose punë. Probleme të tilla si partizimi në pothuajse çdo nivel të shtetit, si dhe burimet e vogla të disponueshme për avancim janë arsyet pse shteti humbet rininë, dhe kështu edhe mundësinë për zhvillim. I gjithë procesi i migrimit, sipas pjesëmarrësve, do të vazhdojë të ndodhë me masë të madhe, nëse shteti nuk bën përpjekje që të paktën të afrohet me fuqitë e mëdha ekonomike.

 

Profesori Janev, nga ana e tij, theksoi se marrëdhëniet ndëretnike kanë rrënjë historike. Sistemi “demokratik” karakterizohet nga etnokracia, dhe qytetarët janë anëtarë të predispozuar politikisht të grupeve etnike që artikulojnë ekzistencën e tyre politike përmes përfaqësuesve. Siç tha ai, kjo rezulton në një botë në të cilën askush nuk mund të luftojë për të drejtat e njeriut dhe liritë e qytetarëve, përveç atyre brenda prizmit etnik. Ne, qytetarët, jemi privuar nga procesi i pjesëmarrjes në shoqëri duke u shndërruar në entitete etnike.

“Në shtet duhet të jenë tre shtylla që garantojnë demokracinë: ligji, ekzekutivi dhe gjyqësori. Ekziston një rend sipas të cilin duhet të veprojnë shtyllat, e cila në Maqedoni është e ndërthurur plotësisht dhe nuk respektohet plotësisht. Subjektet politike janë ato që vendosin për shtetin në mënyrë të pavarur dhe çfarë është më e mira për të. Fakti që pushteti është plotësisht i vendosur në partitë politike çon në zhvlerësimin e sistemit demokratik. Evropianizimi do të fillojë kur të refuzojmë politizimin dhe interesat e vendosura etnikisht,” tha profesori Janev.

Sipas tij, vetë shtresimi klasor dhe heqja e të drejtës së qytetarëve çon në humbjen e besimit dhe shpresës së të rinjve, si dhe në rritjen e ndjenjës së jo-përkatësisë në komunitet. Ndërsa qytetarët janë të ndarë, uniteti humbet. Autoritetet false dhe vlerësimi i pamjaftueshëm janë ato që degradojnë të gjithë vendin.

Diskutimi u organizua si pjesë e projektit “ACT – Veprim Qytetar Aktiv 2.0″, zbatuar nga Instituti për Politikë Evropiane – Shkup me mbështetjen e Qendrës për Demokraci Deliberative në Universitetin Stanford nga ShBA. Projekti është financuar nga National Endowment for Democracy nga ShBA. Ky diskutim, së bashku me 4 diskutime të tjera me qytetarë për tema të ndryshme në të gjithë vendin, do të kontribuojnë në zhvillimin e Debatës Nacionale Demokratike që është planifikuar të mbahet në vitin 2022.

The post Debatë: Përmes reformave në arsim deri tek evropeizimi i shoqërisë appeared first on EPI.

Продолжи со читање

  • Kamioni Mediatik Ballkanik po e nis udhëtimin e tij

    Kamioni Mediatik Ballkanik po e nis udhëtimin e tij nëpër 20 qytete në gjashtë vende të Ballkanit Perëndimor: Kosovë, Bosnje dhe Hercegovinë, Mal të Zi, Shqipëri, Maqedoninë e Veriut dhe Serbi, nga shtatori deri në nëntor të vitit 2025. Ndalesa e parë është në Prizren, Kosovë, më 8 shtator, e ndjekur nga Mitrovica më 9 […]
    The post Kamioni Mediatik Ballkanik po e nis udhëtimin e tij first appeared on Metamorphosis.

  • RAPORT I BIRC: PERSPEKTIVA E REFORMAVE TË QËNDRUESHME NË KUADËR TË KLASTERIT 3 DHE KLASTERIT 1

    Autor: M-r Bardhyl Zaimi
    Sistemi arsimor në Maqedoninë e Veriut në asnjë rast duket se nuk ka arritur t’u rezistojë turbulencave të shumta politike të periudhës së tranzicionit, ndikimeve partiake dhe ndikimeve tjera që në masë të madhe kanë ulur nivelin e cilësisë. Në Maqedoninë e Veriut, nuk është arritur të krijohet një sistem koherent në fushën e arsimit që do t’i përgjigjej profesionalizimit dhe përkushtimit maksimal që e kërkon kjo fushë kaq e rëndësishme e shoqërisë. Përkundrazi, gjatë tërë kohës janë vërejtur eksperimente në politikat arsimore, zgjidhje të çastit, zgjidhje që më tepër kanë qenë improvizime se sa realisht të hyhet në një transformim cilësor të gjithanshëm që nënkupton suazë ligjore të mirëmenduar, dokumente të përpiluara nga profesionistë të fushës dhe strategji afatgjate që hapin dhe mbindërtojnë një vizion që do të ishte në përputhje me zhvillimet globale.
    Në këtë kuadër, tashmë nga ekspertët është vënë në dukje se harmonizimi i konceptit evropian, gjegjësisht ligjeve europiane në sistemin arsimor në Maqedoninë e Veriut mbetet një imperative jetik për të krijuar dinamika tjera në arsimin e lartë në drejtim të përmirësimit të cilësisë.
    Klasteri 3 që do të hapet me BE-në e vendos fokusin në konkurrencën dhe rritjen gjithëpërfshirëse. Pikërisht, në sinkron me këtë klaster, shtetet anëtare duhet të kenë kornizën ligjore, administrative dhe financiare  si dhe kapacitetet e nevojshme zbatuese për të siguruar menaxhimin e shëndoshë financiar të programeve të arsimit, trajnimit dhe komunitetit rinor. Për të siguruar përfshirje të plotë dhe të suksesshme në programet kornizë, vendet anëtare duhet të sigurojnë kapacitetet e nevojshme zbatuese në fushën e kërkimit dhe zhvillimit teknologjik, pa anashkaluar stafin adekuat.
    Në këtë kuadër, reformat në fushën e arsimit dhe kërkimit shkencor nuk janë vetëm një përparësi sektoriale, por një domosdoshmëri strategjike që ndërlidhet drejtpërdrejt me cilësinë e kapitalit njerëzor dhe aftësinë e vendit për të ndërtuar një ekonomi të qëndrueshme dhe konkurruese. Klasteri 3 përfshin kapitujt që lidhen me arsimin, kërkimin shkencor dhe kulturën (25 dhe 26), ndërsa Klasteri 1 përqendrohet në sundimin e ligjit, etikën dhe funksionimin demokratik të institucioneve. Të gjitha këto dimensione mbeten me ndikim të drejtpërdrejtë në sistemin arsimor.
    RAPORTIN E PLOTË E GJENI KËTU

  • RAPORT I BIRC: ARSIMI NË KRIZË, EKSPERTËT KËRKOJNË DEPOLITIZIM DHE REFORMA TË THELLA

    Autor: M-r Bardhyl Zaimi
    Sistemi arsimor në Maqedoninë e Veriut në asnjë rast duket se nuk ka arritur t’u rezistojë turbulencave të shumta politike të periudhës së tranzicionit, ndikimeve partiake dhe ndikimeve tjera që në masë të madhe kanë ulur nivelin e cilësisë. Në Maqedoninë e Veriut, nuk është arritur të krijohet një sistem koherent në fushën e arsimit që do t’i përgjigjej profesionalizimit dhe përkushtimit maksimal që e kërkon kjo fushë kaq e rëndësishme e shoqërisë. Përkundrazi, gjatë tërë kohës janë vërejtur eksperimente në politikat arsimore, zgjidhje të çastit, zgjidhje që më tepër kanë qenë improvizime se sa realisht të hyhet në një transformim cilësor të gjithanshëm që nënkupton suazë ligjore të mirëmenduar, dokumente të përpiluara nga profesionistë të fushës dhe strategji afatgjate që hapin dhe mbindërtojnë një vizion që do të ishte në përputhje me zhvillimet globale.
    Pas më shumë se tridhjetë vjetësh nga fillimi i tranzicionit , Maqedonia e Veriut akoma përballet me sfida të thella që lidhen me kalimin nga reforma të bazuara kryesisht në interesat politike afatshkurtra, drejt reformave të qëndrueshme dhe profesionale, të bazuara në ekspertizë. Ky proces është veçanërisht i rëndësishëm në sektorin e arsimit të lartë, ku ndikimet e politizimit dhe mungesa e vazhdimësisë kanë minuar besueshmërinë, cilësinë dhe efikasitetin e sistemit arsimor.
    Ekspertë nga fusha e arsimit kanë vënë në dukje se një nga pengesat kryesore në rrugën drejt reformave substanciale në arsimin e lartë është mungesa e një konsensusi politik të gjerë dhe të qëndrueshëm që mund të mbrojë dhe implementojë strategji afatgjata pa ndërhyrje të politikave ditore. Përvojat rajonale, siç përmendet nga ekspertët modeli i Sllovenisë, tregon se sukseset e reformave strukturore vijnë nga politikat me vazhdimësi, përfshirja e komunitetit akademik dhe mbështetja e institucioneve shtetërore gjatë një periudhe të gjatë kohore.
    Në përputhje me këto nevoja, Maqedonia e Veriut ka bërë hapa konkretë duke themeluar më 6 nëntor 2024 Trupin Nacional Koordinues për Reforma në Arsimin e Lartë, një entitet gjithëpërfshirës që bashkon përfaqësues të institucioneve shtetërore, universiteteve, biznesit dhe shoqërisë civile, me mandatin për të rikthyer cilësinë, standardizimin dhe investimet në shkencë dhe kërkim. Ky trup synon të nisë një reformë strukturore të thellë, duke përgatitur propozime konkrete për përmirësimin e sistemit arsimor gjatë 18 muajve të ardhshëm.
    Megjithatë, sfidat mbeten të mëdha. Raportet e Komisionit Evropian për vitet 2023 dhe 2024, si dhe analizat e organizatave ndërkombëtare si UNDP dhe OECD/SIGMA, evidentojnë mungesën e kapaciteteve teknike dhe njerëzore, politizimin e universiteteve dhe fragmentimin e legjislacionit, si faktorë që pengojnë konsolidimin e reformave në arsimin e lartë. Pa i tejkaluar këto barriera, vënë në pah ekspertët, Maqedonia e Veriut, do të vazhdojë të përballet me sfida në ndërtimin e institucioneve të depolitizuara, të pavarura dhe të përgjegjshme ndaj komunitetit akademik dhe shoqërisë.
    RAPORTIN E PLOTË E GJENI KËTU