Financimi shtetëror i organizatave të shoqërisë civile është një investim

“Nuk ka progres në reformën gjithëpërfshirëse të kornizës për financimin shtetëror të organizatave të shoqërisë civile” – ky është konstatimi i vjetër – i ri i Raportit për mjedisin mundësues për vitin 2023 që u publikua muajin e kaluar. Natyrisht, ky nuk është elementi i vetëm i mjedisit mundësues, por sigurisht që është një nga ato që shpesh debatohet nga institucionet dhe organizatat e shoqërisë civile, fatkeqësisht, siç thuhet në raport, pa ndryshime.

A është një vendnumëro i këtillë, kur bëhet fjalë për financimin e shtetit, një reflektim i mungesës së besimit të institucioneve tek organizatat e shoqërisë civile? Nëse po, atëherë përse u “kalua” Strategjia e Qeverisë për Bashkëpunimin dhe Zhvillimin e Shoqërisë Civile (2022-2024) në të cilën një nga rekomandimet është “rritja e pjesës së financimit shtetëror nga buxheti qendror dhe nga buxhetet e njësive të vetëqeverisjes lokale, me qëllim që deri në vitin 2024 të arrijnë pjesëmarrje prej 30% (rreth 2 miliardë denarë) në të hyrat e përgjithshme të organizatave të shoqërisë civile?

Disa vite më parë, në një nga konferencat e organizuara nga MCMS me përfaqësues të Qeverisë, ish-ministri i Administratës Publike dhe Zëvendëskryetari i Qeverisë së Republikës së Sllovenisë (2014-2018), Boris Koprivnikar, duke ndarë modelin slloven të financimit shtetëror, iu përgjigj një prej pyetjeve më të zakonshme dhe ndoshta më të vështira: pse duhet të financohen organizatat e shoqërisë civile nga buxheti i shtetit? “Organizatat rrisin kontributin social, mbështesin shërbimet publike dhe janë korrigjuese të vendimeve politike. Kjo do të thotë se financimi nuk perceptohet si donacion, por si pagesë për shërbimet e mira të ofruara nga OQ”, tha Koprivnikar.

Ndoshta për shkak të këtij qëndrimi, kolegët nga sektori i shoqërisë civile në Slloveni kanë marrë 539.3 milionë euro fonde publike në vitin 2022. Nga këto, 513.22 milionë euro janë marrë nga përfituesit e buxhetit direkt dhe indirekt (ministritë, komunat, Drejtoria financiare e RS, agjencitë publike dhe institutet). Në vitin 2022, 53.86% e të gjitha OJQ-ve aktive në Slloveni morën fonde publike (në atë vit, Sllovenia kishte mbi 27,000 organizata të shoqërisë civile). Të ardhurat totale të organizatave të shoqërisë civile në atë vit ishin mbi një miliard euro, që do të thotë se financimi shtetëror ishte pak më shumë se 51%.

Për dallim prej tyre, organizatat e shoqërisë civile në Maqedoninë e Veriut mund të llogarisin në rreth 10.3 milionë euro nga buxheti qendror dhe komunal në vitin 2023. Të ardhurat totale të organizatave të shoqërisë civile në vitin 2023 janë 147.6 milionë euro, pra pjesa e financimit shtetëror është 6.7%.

Do të ishte mjaft e vlefshme të theksohet se Sllovenia është një vend më i pasur dhe për këtë arsye mund të përballojë të ndajë më shumë fonde për organizatat e shoqërisë civile, por le ta objektivizojmë edhe këtë krahasim: mbështetja shtetërore për organizatat e shoqërisë civile në vitin 2022 në Slloveni arriti në 3.5% nga buxheti i vendit, në Maqedoninë e Veriut, në vitin 2023, kjo mbështetje ishte pothuajse 0.2% nga buxhetit.

Nga ana financiare, aktivitetet e organizatave të shoqërisë civile në vend synojnë përmirësimin e jetës së qytetarëve, pavarësisht nëse bëhet fjalë për edukimin informal, ndërgjegjësimin, mbështetjen e grupeve vulnerabël, forcimin e demokracisë etj. Në këtë kuptim, institucionet dhe organizatat e shoqërisë civile përpiqen për të njëjtin qëllim. Sa kohë më shumë do të duhet për të kuptuar se investimi në sektorin civil është një investim, jo vetëm shpenzim parash?