Dsc 5392.jpg

Digjitalizimi i administratës publike në kontekstin e integrimit evropian – avantazhet dhe sfidat

ОдФондација Метаморфозис

Me ftesë të Komitetit të Helsinkit për të Drejtat e Njeriut, Milla Josifovska Danillovska, Menaxhere e programeve në Fondacionin Metamorfozis ishte folëse në tryezën e rrumbullakët me temën: “Digjitalizimi i administratës publike në kontekstin e integrimit evropian – avantazhet dhe sfidat” që u mbajt më 6 mars 2025 në Shkup.

Së bashku me Stanisllav Vasillkovskin nga Ministria e Transformimit Digjital dhe Valentin Fetaxhokoskin nga Agjencia për Mbrojtjen e të Dhënave Personale, Josifovska Danillovska dha një pasqyrë të gjendjes së digjitalizimit të administratës publike në Republikën e Maqedonisë së Veriut, nga perspektiva e sektorit civil dhe institucioneve shtetërore.

Burimi: Komiteti i Helsinkit për të Drejtat e Njeriut

Sfidat kryesore në transformimin digjital

Josifovska Danillovska në prezantimin e saj theksoi se digjitalizimi nuk duhet parë vetëm si pjesë e procesit të integrimit evropian, por si një reformë themelore që do të sjellë përmirësimin e shërbimeve publike dhe rritjen e cilësisë së jetës së qytetarëve. Ajo vuri në dukje se e re Plani i Rritjes së BE-së përcakton detyrime dhe afate konkrete në fushën e digjitalizimit, të cilat shteti duhet t’i përmbushë për të siguruar progres të vazhdueshëm.

Josifovska Danillovska theksoi se sigurina kibernetike është një nga sfidat më të mëdha që kërkon, ndër të tjera, harmonizimin e legjislacionit me Direktivën NIS2, si dhe formimin dhe operacionalizimin e CERT-ve kombëtare dhe qeveritare në përputhje me standardet e BE-së, në mënyrë që të mundësohet një nivel i lartë i sigurisë kibernetike për mbrojtjen gjithëpërfshirëse dhe zhvillimin e mëtejshëm të shoqërisë.

Po ashtu, ajo theksoi se është i nevojshëm harmonizimi me Rregulloren për Identitetin Digjital të BE-së dhe eIDAS2, si dhe zbatimi i një sistemi të vetëm të menaxhimit të dokumenteve në të gjitha institucionet shtetërore. Josifovska Danillovska shtoi se pa ndërveprueshmëri (interoperabilitet), edukim digjital dhe shërbime elektronike funksionale, transformimi digjital nuk do të japë rezultate reale. Theks i veçantë u vu në rëndësinë e nevojës për Portofolin e Identitetit Digjital në përputhje me standardet e BE-së dhe nevojat e qytetarëve, me synimin për qasje të sigurt, të shpejtë dhe të unifikuar në shërbimet elektronike publike dhe private, duke lehtësuar njohjen ndërkufitare të dokumenteve digjitale dhe duke rritur besimin, sigurinë dhe efikasitetin në transaksionet digjitale të qytetarëve.

Burimi: Komiteti i Helsinkit për të Drejtat e Njeriut

Edukimi digjital dhe të dhënat e hapura – faktorë kyç për digjitalizim të suksesshëm

Josifovska Danillovska theksoi se edukimi digjital është një nga parakushtet për një transformim të suksesshëm digjital. Pa qytetarë dhe administratë publike me edukim digjital, digjitalizimi nuk do të japë rezultate efektive. Ajo theksoi se është e nevojshme qasje strategjike ndaj edukimi digjital, përmes arsimit formal dhe joformal, aktivitete edukative të përshtatura dhe fushatave masive për ngritjen e vetëdijes, në mënyrë që qytetarët t’i kuptojnë dhe t’i shfrytëzojnë përfitimet e digjitalizimit.

Lidhur me futjen në përdorim të zgjidhjeve të bazuara në inteligjencën artificiale në ofrimin e shërbimeve publike, Metamorfozis kreu një hulumtim mbi ndikimin e inteligjencës artificiale në të drejtat e njeriut, duke analizuar rregulloret dhe standardet etike evropiane dhe ndërkombëtare. Josifovska Danillovska theksoi se para aplikimit të inteligjencës artificiale në sektorin publik, është e nevojshme të vendosen strategji dhe politika të qarta që do të sigurojnë që teknologjia të mos ndikojë negativisht në të drejtat e njeriut, sidomos gjatë vendimmarrjes së automatizuar. Ajo gjithashtu foli për rëndësinë e harmonizimit me Ligjin e BE-së për Inteligjencën Artificiale, miratimin e standardeve etike për krijimin dhe përdorimin e inteligjencës artificiale, si dhe nënshkrimin dhe ratifikimin e Konventës Kornizë të Këshillit të Evropës për IA-në dhe të Drejtat e Njeriut, Demokracinë dhe Sundimin e Ligjit.

Përveç kësaj, ajo e theksoi rëndësinë e të dhënave të hapura për një transformim të suksesshëm digjital. Të dhënat e hapura nuk janë të rëndësishme vetëm për shkak të transparencës, por edhe për faktin se sistemet e bazuara në inteligjencën artificiale përmirësohen vetëm nëse kanë qasje në informatat dhe të dhënat përkatëse. Në këtë drejtim, ajo theksoi se është e nevojshme të miratohet dhe të zbatohet Ligji për të Dhënat e Hapura dhe Ripërdorimin e të Dhënave në Sektorin Publik në përputhje me Direktivën e BE-së për të Dhënat e Hapura (2019/1024/BE).

“Të gjitha këto procese i prekin drejtpërdrejt qytetarët. Prandaj, konsiderojmë se institucionet duhet të jenë të hapura për bashkëpunim me sektorin e shoqërisë civile, i cili ofron ekspertizë në mbështetjen e reformave dhe qasje për kategori të ndryshme qytetarësh – që nga faza e hartimit të politikave dhe zgjidhjeve, e deri te zbatimi dhe vlerësimi i tyre. Vetëm në këtë mënyrë mund të ndërtojmë një ekosistem të fuqizuar digjitalisht që i shërben vërtet qytetarëve” – përfundoi Josifovska Danillovska.

This post was originally published on this site

Продолжи со читање

  • Kamioni Mediatik Ballkanik po e nis udhëtimin e tij

    Kamioni Mediatik Ballkanik po e nis udhëtimin e tij nëpër 20 qytete në gjashtë vende të Ballkanit Perëndimor: Kosovë, Bosnje dhe Hercegovinë, Mal të Zi, Shqipëri, Maqedoninë e Veriut dhe Serbi, nga shtatori deri në nëntor të vitit 2025. Ndalesa e parë është në Prizren, Kosovë, më 8 shtator, e ndjekur nga Mitrovica më 9 […]
    The post Kamioni Mediatik Ballkanik po e nis udhëtimin e tij first appeared on Metamorphosis.

  • RAPORT I BIRC: PERSPEKTIVA E REFORMAVE TË QËNDRUESHME NË KUADËR TË KLASTERIT 3 DHE KLASTERIT 1

    Autor: M-r Bardhyl Zaimi
    Sistemi arsimor në Maqedoninë e Veriut në asnjë rast duket se nuk ka arritur t’u rezistojë turbulencave të shumta politike të periudhës së tranzicionit, ndikimeve partiake dhe ndikimeve tjera që në masë të madhe kanë ulur nivelin e cilësisë. Në Maqedoninë e Veriut, nuk është arritur të krijohet një sistem koherent në fushën e arsimit që do t’i përgjigjej profesionalizimit dhe përkushtimit maksimal që e kërkon kjo fushë kaq e rëndësishme e shoqërisë. Përkundrazi, gjatë tërë kohës janë vërejtur eksperimente në politikat arsimore, zgjidhje të çastit, zgjidhje që më tepër kanë qenë improvizime se sa realisht të hyhet në një transformim cilësor të gjithanshëm që nënkupton suazë ligjore të mirëmenduar, dokumente të përpiluara nga profesionistë të fushës dhe strategji afatgjate që hapin dhe mbindërtojnë një vizion që do të ishte në përputhje me zhvillimet globale.
    Në këtë kuadër, tashmë nga ekspertët është vënë në dukje se harmonizimi i konceptit evropian, gjegjësisht ligjeve europiane në sistemin arsimor në Maqedoninë e Veriut mbetet një imperative jetik për të krijuar dinamika tjera në arsimin e lartë në drejtim të përmirësimit të cilësisë.
    Klasteri 3 që do të hapet me BE-në e vendos fokusin në konkurrencën dhe rritjen gjithëpërfshirëse. Pikërisht, në sinkron me këtë klaster, shtetet anëtare duhet të kenë kornizën ligjore, administrative dhe financiare  si dhe kapacitetet e nevojshme zbatuese për të siguruar menaxhimin e shëndoshë financiar të programeve të arsimit, trajnimit dhe komunitetit rinor. Për të siguruar përfshirje të plotë dhe të suksesshme në programet kornizë, vendet anëtare duhet të sigurojnë kapacitetet e nevojshme zbatuese në fushën e kërkimit dhe zhvillimit teknologjik, pa anashkaluar stafin adekuat.
    Në këtë kuadër, reformat në fushën e arsimit dhe kërkimit shkencor nuk janë vetëm një përparësi sektoriale, por një domosdoshmëri strategjike që ndërlidhet drejtpërdrejt me cilësinë e kapitalit njerëzor dhe aftësinë e vendit për të ndërtuar një ekonomi të qëndrueshme dhe konkurruese. Klasteri 3 përfshin kapitujt që lidhen me arsimin, kërkimin shkencor dhe kulturën (25 dhe 26), ndërsa Klasteri 1 përqendrohet në sundimin e ligjit, etikën dhe funksionimin demokratik të institucioneve. Të gjitha këto dimensione mbeten me ndikim të drejtpërdrejtë në sistemin arsimor.
    RAPORTIN E PLOTË E GJENI KËTU

  • RAPORT I BIRC: ARSIMI NË KRIZË, EKSPERTËT KËRKOJNË DEPOLITIZIM DHE REFORMA TË THELLA

    Autor: M-r Bardhyl Zaimi
    Sistemi arsimor në Maqedoninë e Veriut në asnjë rast duket se nuk ka arritur t’u rezistojë turbulencave të shumta politike të periudhës së tranzicionit, ndikimeve partiake dhe ndikimeve tjera që në masë të madhe kanë ulur nivelin e cilësisë. Në Maqedoninë e Veriut, nuk është arritur të krijohet një sistem koherent në fushën e arsimit që do t’i përgjigjej profesionalizimit dhe përkushtimit maksimal që e kërkon kjo fushë kaq e rëndësishme e shoqërisë. Përkundrazi, gjatë tërë kohës janë vërejtur eksperimente në politikat arsimore, zgjidhje të çastit, zgjidhje që më tepër kanë qenë improvizime se sa realisht të hyhet në një transformim cilësor të gjithanshëm që nënkupton suazë ligjore të mirëmenduar, dokumente të përpiluara nga profesionistë të fushës dhe strategji afatgjate që hapin dhe mbindërtojnë një vizion që do të ishte në përputhje me zhvillimet globale.
    Pas më shumë se tridhjetë vjetësh nga fillimi i tranzicionit , Maqedonia e Veriut akoma përballet me sfida të thella që lidhen me kalimin nga reforma të bazuara kryesisht në interesat politike afatshkurtra, drejt reformave të qëndrueshme dhe profesionale, të bazuara në ekspertizë. Ky proces është veçanërisht i rëndësishëm në sektorin e arsimit të lartë, ku ndikimet e politizimit dhe mungesa e vazhdimësisë kanë minuar besueshmërinë, cilësinë dhe efikasitetin e sistemit arsimor.
    Ekspertë nga fusha e arsimit kanë vënë në dukje se një nga pengesat kryesore në rrugën drejt reformave substanciale në arsimin e lartë është mungesa e një konsensusi politik të gjerë dhe të qëndrueshëm që mund të mbrojë dhe implementojë strategji afatgjata pa ndërhyrje të politikave ditore. Përvojat rajonale, siç përmendet nga ekspertët modeli i Sllovenisë, tregon se sukseset e reformave strukturore vijnë nga politikat me vazhdimësi, përfshirja e komunitetit akademik dhe mbështetja e institucioneve shtetërore gjatë një periudhe të gjatë kohore.
    Në përputhje me këto nevoja, Maqedonia e Veriut ka bërë hapa konkretë duke themeluar më 6 nëntor 2024 Trupin Nacional Koordinues për Reforma në Arsimin e Lartë, një entitet gjithëpërfshirës që bashkon përfaqësues të institucioneve shtetërore, universiteteve, biznesit dhe shoqërisë civile, me mandatin për të rikthyer cilësinë, standardizimin dhe investimet në shkencë dhe kërkim. Ky trup synon të nisë një reformë strukturore të thellë, duke përgatitur propozime konkrete për përmirësimin e sistemit arsimor gjatë 18 muajve të ardhshëm.
    Megjithatë, sfidat mbeten të mëdha. Raportet e Komisionit Evropian për vitet 2023 dhe 2024, si dhe analizat e organizatave ndërkombëtare si UNDP dhe OECD/SIGMA, evidentojnë mungesën e kapaciteteve teknike dhe njerëzore, politizimin e universiteteve dhe fragmentimin e legjislacionit, si faktorë që pengojnë konsolidimin e reformave në arsimin e lartë. Pa i tejkaluar këto barriera, vënë në pah ekspertët, Maqedonia e Veriut, do të vazhdojë të përballet me sfida në ndërtimin e institucioneve të depolitizuara, të pavarura dhe të përgjegjshme ndaj komunitetit akademik dhe shoqërisë.
    RAPORTIN E PLOTË E GJENI KËTU