Shërbimet e aksesueshme dhe të besueshme krijojnë një bazë të fortë për ndryshim në Pellagoni

“Kam vuajtur nga dhuna në familje për vite me radhë, por nuk dija ku të drejtohesha. Nuk kisha mundësi financiare për të paguar një avokat, as nuk kisha mbështetje nga familja ime. Përmes projektit ‘Zëri i saj – Fuqia e saj’, mora ndihmë ligjore falas. Më ndihmoi të kuptoja se kam të drejta dhe se nuk kam pse të jem viktimë për pjesën tjetër të jetës sime. Falë ekipit, nisa një procedurë mbrojtjeje. Tani jam më e fortë dhe më e sigurt në vetvete. Ky projekt më ndryshoi jetën”, thotë një grua 32-vjeçare nga komuna e Dollnenit.

Mungesa e informacionit dhe aksesit në shërbime ndikoi në cilësinë e jetës së popullsisë në rajonin e Pellagonisë. Vajzat rurale rrallë flisnin për ankthin ose depresionin, dhe kur e bënin këtë, nuk kishin ku të drejtoheshin për ndihmë konfidenciale psiko-sociale. Për të plotësuar këto boshllëqe, Qendra për Iniciativë Qytetare – Prilep, së bashku me Shoqatën për Edukim Ligjor dhe Transparencë STANICA PET dhe Shoqatën Multietnike për të Gjitha Moshat nga Cërnilishti, Dollnen, nisën projektin “Zëri i saj – Fuqia e saj: Fuqizimi i grave dhe vajzave të margjinalizuara në Pellagoni” në vitin 2024, i mbështetur nga Qeveria e Zvicrës përmes Civika mobilitas.

“Gratë po kërkojnë gjithnjë e më shumë ndihmë për rastet që lidhen me dhunën në familje dhe diskriminimin në vendin e punës. Një pjesë e madhe e përfituesve janë nga zonat rurale të rajonit të Pellagonisë, më shpesh gra me nivel të ulët arsimimi, të papuna ose të varura ekonomikisht. Ato përballen me vështirësi që janë mbajtur të heshtura për një kohë të gjatë për shkak të frikës, mungesës së informacionit ose izolimit“, thotë Talija Petreska, këshilltare ligjore e projektit.

Por projekti, megjithëse i drejtohet kryesisht grave, nuk është i rezervuar vetëm për to. “Si baba beqar, u përballa me shumë vështirësi – veçanërisht me pengesat administrative për të ushtruar të drejtën e sigurimit shëndetësor për fëmijën tim. Nuk dija ku të drejtohesha, dokumentet e mia u kthyen disa herë. Atëherë mësova për projektin dhe mora ndihmë ligjore falas. Avokati më ndihmoi të përgatisja dokumentacionin e nevojshëm. Falë mbështetjes, sot fëmija im ka qasje të rregullt në kujdes shëndetësor”, tregon përvojën e tij një baba beqar 48-vjeçar nga Prilepi.

Në terren po punojnë ekipet të përbëra nga psikolog, një avokat dhe një psikiatër, duke ofruar këshilla falas për banorët në komunat e Prilepit, Manastirit, Krivogashtanit, Dollnenit, Mogillës dhe Novacit.

“Si këshilltare për mbështetje psiko-sociale, kam një rol kompleks që integron të gjitha aspektet e mbështetjes psiko-sociale. Ne e trajtojmë çdo rast me etikë të lartë, konfidencialitet dhe ndjeshmëri kulturore. Pjesa më sfiduese e kësaj pune është thellësia emocionale e çdo historie dhe nevoja që secili klient të trajtohet si një person unik me zërin, nevojat dhe të drejtën e vet për promovim dhe fuqizim të shëndetit mendor”, thotë Maja Petançeska, këshilltare për mbështetje psiko-sociale.

Nga shtatori 2024 deri në prill 2025, ekipet zbatuan 33 shërbime për mbështetje psiko-sociale, kryesisht të fokusuara te gratë dhe vajzat në Prilep dhe Dollnen.

“Promovuesit i vizitojnë edhe fshatrat më të largëta”, shpjegon T. C., promotore gjinore në Komunën e Prilepit. “Pjesëmarrja në Shkollën për barazi gjinore ishte një përvojë e jashtëzakonshme për mua – jo vetëm në aspektin e njohurive, por edhe në aspektin e rritjes personale. Më ndihmoi të kuptoj pabarazitë strukturore me të cilat përballen gratë dhe vajzat, të njoh stereotipat gjinore dhe të avokoj në mënyrë aktive për barazi dhe drejtësi në komunitetin tim. Tani kam njohuritë, mjetet dhe motivimin për të kontribuar në një shoqëri gjithëpërfshirëse dhe të drejtë ku çdo zë ka rëndësi – veçanërisht zëri i grave”, shton ai.

Institucionet në Prilep, Manastir, Krivogashtan, Dollnen, Mogillë dhe Novaci e kanë pranuar idenë e bashkëpunimit dhe po marrin pjesë aktive në promovimin dhe zbatimin e aktiviteteve. QIQ thotë se është e kënaqur me zbatimin e projektit dhe besimin e komunitetit, dhe se komunikimi i vazhdueshëm dhe shërbimet falas dhe konfidenciale krijojnë një themel të fortë për ndryshim.

Promotorët e gjinisë, përfshirë T. C. nga Prilepi dhe M.I. nga Dollneni, organizojnë seanca interaktive dhe aktivitete në terren çdo ditë. “Si promovuese e barazisë gjinore, roli im është të jem një urë lidhëse midis komunitetit dhe përfituesve duke rritur ndërgjegjësimin për barazinë gjinore, duke ndarë informacion në një gjuhë dhe mënyrë të kuptueshme për komunitetin, si dhe duke informuar rreth shërbimeve në dispozicion. Përmes komunikimit të drejtpërdrejtë në terren, ne fituam njohuri mbi nevojat dhe sfidat reale, por edhe njohuri mbi kapacitetin dhe potencialin që kanë gratë kur atyre u jepet mbështetje. Unë punoj për të siguruar që gratë të mos jenë vetëm përfituese të shërbimeve, por aktore aktive në proceset e vendimmarrjes përmes organizimit lokal”, shpjegon C.D., një promovuese për komunitetin rom.

Gjithsej 20 vullnetarë u bashkuan me Shkollën për barazi gjinore dhe 10 prej tyre u bënë promovues gjinor dhe filluan të punojnë në terren. Pas përfundimit të aktiviteteve të projektit, ata do të vazhdojnë të aplikojnë njohuritë dhe kapacitetet e fituara duke vepruar në komunitetet e tyre si aktivistë qytetarë.

Ndërsa fushata mediatike “Karvani për barazi” dhe leksionet mbi parandalimin dhe shëndetin riprodhues vazhdojnë të mbledhin banorët në ngjarje publike, “Zëri i saj – Fuqia e saj” është bërë tashmë një puls i ndjeshëm i Pellagonisë me besim të bazuar, solidaritet dhe rezultate konkrete për ata që kanë më shumë nevojë. Me këtë, po dëshmojmë një lëvizje që po rikthen zërin dhe vetëbesimin e atyre që kanë qenë të margjinalizuar prej kohësh, me një qëllim të qartë për barazi të qëndrueshme gjinore dhe një shoqëri të drejtë në Pellagoni. Një lëvizje për të cilën duhet të jemi vërtet krenarë po ndodh tashmë.