“Nëse ne nuk kujdesemi për paratë publike – kush do ta bëjë këtë për ne?” – pyesin të rinjtë nga Juglindja

“Askush nuk na ka shpjeguar kurrë pse është e rëndësishme të kemi një buxhet personal, e lëre më si ta bëjmë atë. Kjo ishte vërtet e dobishme dhe e kuptueshme”, tha një nga pjesëmarrësit e rinj në sesionin informues për financat personale në Strumicë. Kjo deklaratë e thjeshtë, por thellësisht e sinqertë, kap në mënyrë të përkryer thelbin e projektit “Rrjeti rinor për edukim financiar të Juglindjes”, i zbatuar nga organizatat Promo Idea dhe Novus nga Strumica dhe Kruna Plus nga Radovishi. I mbështetur nga Qeveria e Zvicrës përmes Civika mobilitas, projekti u mundëson të rinjve nga rajoni jo vetëm të mësojnë se si të menaxhojnë financat e tyre personale, por edhe të kuptojnë financat publike dhe të bëhen më të vetëdijshëm për ndikimin që korrupsioni ka në të ardhmen e tyre.

Hulumtimi mbi njohuritë dhe aftësitë financiare të të rinjve të moshës 18 deri në 29 vjeç në rajonin Juglindor, i kryer në fillim të projektit, zbuloi të dhëna që konfirmojnë se kjo temë duhej të ishte vendosur në tryezë shumë kohë më parë. Pothuajse 30 për qind e të rinjve pranuan se nuk mbajnë asnjë të dhënë për shpenzimet e tyre mujore, gjë që tregon një nevojë të theksuar për edukim praktik dhe ndërtim kapacitetesh për menaxhimin racional të financave personale. Këto shifra kanë rezultuar në përmbajtje, ngjarje dhe hapësira për pyetje dhe dialog, veçanërisht rreth temave që ende rrallë trajtohen në arsimin formal, siç janë fondet e pensioneve, taksat, kursimet personale dhe buxhetimi i përgjegjshëm.

Një nga aktivitetet kryesore ishte debati “Kush i paguan pensionet?“, i mbajtur në Strumicë. Për herë të parë, të rinjtë patën mundësinë të dëgjonin dhe të flisnin për tre shtyllat e pensioneve dhe rëndësinë e kursimeve personale. “Nuk e dija që ekzistonte një fond vullnetar pensionesh. Tani e shoh se duhet të mendoj për të ardhmen me kohë”, tha Mitko Nikov, një nga pjesëmarrësit në debat. Reagimi i tij ishte vetëm një nga shumë që tregonin se të rinjtë janë të etur për njohuri që kanë vlerë praktike.

Në Radovish, konferenca “Kompetenca financiare për të rinjtë“ mblodhi së bashku më shumë se 30 pjesëmarrës, përfshirë përfaqësues të qeverive lokale, organizatave dhe bizneseve. Ata biseduan me këshilltarë financiarë, zyrtarë dhe sipërmarrës mbi tema të tilla si: si të bëni një buxhet personal, çfarë duhet të dini kur merrni një kredi, si funksionojnë mjetet e financave digjitale dhe pse është e rëndësishme të dalloni dezinformatat në lidhje me vendimet financiare. “Mësova si të bëj një buxhet personal mujor dhe si të njoh kushtet e pafavorshme të kredisë”, tha Martina Gazepova nga Radovishi.

Sesionet informuese, nga ana tjetër, u konceptuan si biseda interaktive në të cilat të rinjtë i bënë vetes disa pyetje: “Ku shkojnë paratë e mia çdo muaj?”, “Çfarë do të thotë të kursesh?”, “A duhet të zgjedh një aplikacion celular për ndjekjen e shpenzimeve dhe si?“. Përgjigjet i çuan ata në diçka më shumë sesa njohuri, ato i inkurajuan ata të merrnin përgjegjësi për vendimet e tyre.

“Të rinjtë duan të mësojnë, të përfshihen në nisma të reja dhe të jenë pjesë e vendimeve dhe zgjidhjeve të marra në nivel lokal. Përmes përfshirjes së tyre të drejtpërdrejtë dhe interaktive, projekti kontribuon në njohuritë financiare, rrit ndërgjegjësimin për forcimin e aftësive të të menduarit kritik dhe stimulon interesin për angazhimin qytetar”, thotë Marjan Dimov nga Promo Idea.

Projekti synon të krijojë një rrjet të përhershëm, joformal të të rinjve (Qendër rajonale) – EduFin Hub – që do t’i lidhë ata me ekspertë, institucione dhe me njëri-tjetrin. Do të jetë një burim mbështetjeje, frymëzimi dhe njohurish, dhe do të rritet në një hapësirë ku të rinjtë mund të iniciojnë ndryshime në komunitetet e tyre, me një fokus të veçantë në mënyrën se si financat lokale dhe publike ndikojnë në zhvillimin shoqëror dhe integrimin evropian të vendit . “Themeluesit dhe pjesëmarrësit e parë do të jenë tre organizatat partnere dhe për të kontribuar në qëndrueshmërinë e rrjetit, në fund të projektit do të zhvillohet një udhëzues për mirëmbajtjen dhe zhvillimin e Rrjetit rinor të krijuar. Përveç udhëzuesit, rrjeti rinor do të mbijetojë edhe falë iniciativës së partnerëve për komunikim të rregullt, takime vjetore, si dhe zbatimin e iniciativave dhe projekteve të reja në fushën e njohurive financiare dhe të njohurive financiare në rajon dhe vend. Të rinjtë që tashmë kanë qenë pjesë e disa ngjarjeve dhe që do të jenë pjesë e trajnimeve, si dhe disa nga ekspertët/trajnerët, do të ftohen të marrin pjesë në rrjet”, shton Dimov.

Sipas tij, megjithëse të rinjtë janë të shkathët në aspektin digjital dhe përdorin teknologjinë, atyre u mungojnë njohuritë bazë rreth financave publike, rolit të institucioneve dhe menaxhimit të përditshëm të parave personale. “Tani shohim një dëshirë të vërtetë për të mësuar më shumë rreth kredive, kursimeve, inflacionit dhe pensioneve. Trajnimet e ardhshme do të mbulojnë drejtpërdrejt rreth 70 të rinj, por tërthorazi, ndikimi do të jetë edhe më i madh”, shton ai.

Faza tjetër përfshin trajnime mbi menaxhimin financiar publik dhe lokal , trajtimin e korrupsionit dhe eksplorimin e lidhjes midis menaxhimit të parave publike dhe integrimit evropian. Dy ngjarje të tjera rajonale janë planifikuar në Strumicë dhe Gjevgjeli/Dojran.

Ky projekt është provë se kur iniciativat lindin në nivel lokal, mbështeten nga vizioni dhe puna në terren, ato krijojnë vlerë të vërtetë. Jo vetëm në letër, por edhe në jetën e përditshme. Të rinjtë po bëhen dalëngadalë qytetarë të informuar financiarisht, të pavarur dhe të përfshirë, të aftë të marrin vendime të përgjegjshme dhe të ndjekin rrugën drejt sigurisë së qëndrueshme ekonomike. Kur vetë të rinjtë pyesin: “Nëse nuk kujdesemi për paratë publike – kush do ta bëjë këtë për ne?”, atëherë e dimë se diçka e rëndësishme ka filluar të ndryshojë.