Kur svëkrri i jep një copë tokë nuses: Si Jivka Gjurchinoska nga fshati Tumcheviste lufton kundër stereotipave gjinore

“Zgjohëm në 5 të mëngjesit. Së pari shkoj te bagëtia, mbledh qumështin. Më pas kthehem në shtëpi, përgatis mëngjesin për familjen. Pastaj, varet nga periudha e vitit, në ara, në shtëpi dhe përreth shtëpisë me aktivitete bujqësore, mbjellje, korrje, spërkatje, mbledhja e prodhimeve, etj.” Kështu kalon dita e Jivka Gjurchinoska nga Tumcheviste, një nga 130 fermeret e regjistruara në vend dhe themeluesja e “Nasha Tezga”, platformës ku me sukses shet produktet e saj.

Familja e Jivkës është punëtore. Takimi i saj me bujqësinë ndodhi kur u martua dhe pranoi traditën familjare të bashkëshortit të saj. Ajo mësoi nga fillimi, të mula, të mbjellë, të korrë dhe madje të drejtojë traktorin. I pëlqente ajo që bënte, e dashuroi bujqësinë, por nuk u kënaq me kaq. Ajo investoi shumë punë dhe përkushtim, mësoi, dhe me njohuritë e reja dëshiron të modernizojë prodhimin e tyre.

Por, gjithçka nuk shkoi aq lehtë; ajo nuk kishte tokë, as sigurim, dhe as përvojë të mëparshme. Përveç kësaj, stereotipet ishin një pengesë tjetër në rrugën e saj. “I kërkova svëkrri tim të më shkruajë një copë tokë në emrin tim, në mënyrë që të mund të regjistrohem si fermer,” kujton Jivka. Në këtë mënyrë, ajo do të mund të paguante sigurimin e pensioneve dhe shëndetësor. Ajo nuk u befasua shumë nga përgjigjja: “Të lutem, a nuk do të qeshin njerëzit në fshat? Ku është parë që svëkrri t’i japë tokë nuses?” Megjithatë, ajo nuk u dekurajua, arriti ta bindë dhe u bë fermerja e parë e regjistruar në fshatin e saj.

“Nasha Tezga” është një vazhdim i luftës për një “vend nën diell” për gratë fermerë. Ky pjesë e tregimit fillon gjatë pandemisë së shkaktuar nga COVID-19. Frika nga kontakti fizik i detyroi gratë, të udhëhequra nga Koalicioni R rural, të shfrytëzojnë avantazhet e digjitalizimit. “U lidhëm me gra nga e gjithë Maqedonia me të cilat ndanë përvoja nga puna, receta të ndryshme dhe kemi qasje në tregje të ndryshme. Të gjitha ne jemi të ndryshme, por megjithatë të bashkuara në të njëjtën platformë, nën të njëjtin markë që e quajmë ‘Nasha Tezga’, sepse është produkti ynë, krijimi ynë. Kjo është një tjetër lidhje që na bashkon, diçka që është tonë dhe në zhvillimin e së cilës ne investojmë vetë. Përmes ‘Nasha Tezga’, kam fituar shoqe dhe e di që në çdo fshat kam një derë të hapur,” shton Jivka.

Për kërkesën për produktet e tyre po rritet. Ata kanë konsumatorë të rregullt, por edhe të rinj falë afirmimit në media që për ‘Nasha Tezga’ e bën Koalicioni R rural. Nga toka në tregun online, hapat nuk janë të thjeshtë, por përmes ndarjes së përvojave dhe bashkëpunimit me ‘Nasha Tezga’, rruga mund të kalojë. “Shitjet e mia u rritën me 20% që nga hapja e ‘Nasha Tezga’. Për mua u fol edhe në media dhe në organizatat qytetare. Unë jam një nga 250 gratë e para që përfituam masën e parë për mbështetje direkte për gratë fermerë si mbajtëse aktive të fermave familjare. Ajo u jepet përmes Programit për Zhvillim R rural të Ministrisë së Bujqësisë. Në krijimin e saj morëm pjesë edhe ne si gra fermerë dhe mendimet tona u transmetuan dhe përfaqësuan nga Koalicioni R rural si anëtare e grupit të punës për barazinë gjinore në kuadër të Ministrisë.

“8 Marsi është një moment i mirë për të filluar një luftë të re me institucionet, me komunitetin, me banorët në komunë, në fshat,” thotë Jivka dhe shton se kështu do të jetë edhe këtë vit kur tema kryesore është “A do të mbijetojnë gratë këtu?” “Në pesë minutat që kemi në 8 Mars duhet të jemi mjaft të zëshëm, bindës, të fortë për të thënë se, për fat të keq, për shumë arsye, ne akoma jemi të diskriminuara, se akoma nuk mund të shkojmë në disa vende ose në disa institucione pa burrë, se nuk kemi leje për lindje, se nuk kemi doktor në fshatin tonë, nuk kemi transport publik, nuk kemi çerdhe, nuk kemi informacione dhe jetojmë në një botë ku burrat ende dominojnë, dhe kjo veçanërisht vlen për sektorin bujqësor,” thotë ajo.

Edhe këtë vit, së bashku me lobin e grave rurale, janë pjesë e organizatës së Marshit të 8 Marsit, si pjesë e Platformës për Barazi Gjinore. Mesazhi i saj është i qartë:

“Pa ne gratë si prodhuese të ushqimit, asgjë nuk është e mundur. Nëse nuk ka ushqim, nuk ka asgjë. Roli ynë është unik dhe ne jemi fuqia udhëheqëse në zhvillimin e fshatit nga i cili vijmë, qytetit në të cilin shesim produktet tona, shtetit në të cilin jetojmë. Kur të gjithë e kuptojmë këtë, vendi dhe roli ynë si gra do të njihet në shoqëri, dhe zhvillimi dhe tejkalimi i stereotipeve do të ndodhin natyrshëm, dhe atëherë do të mund të flasim për një shoqëri me barazi gjinore. Kjo luftë nuk është vetëm e imja, nuk është vetëm e grave, por e të gjithëve ne si pjesë e kësaj shoqërie, dhe gjeneratat e reja e kanë atë fuqi, pushtet dhe dijeni për ta arritur!”

Platforma “Nasha Tezga” aktualisht ka 130 anëtare nga e gjithë vendi që ofrojnë produkte bujqësore, përpunime, bizhuteri tradicionale, fruta dhe perime të freskëta, mjaltë dhe produkte nga mjalti, por edhe dekoracione, torta, ëmbëlsira të bëra nga përbërës natyrorë të siguruar nga fshatrat në vendin tonë. Përmes mbështetjes institucionale të Civica Mobilitas për Koalicionin R rural, gratë nga platforma “Nasha Tezga” arritën të krijojnë paketat e para me produkte bujqësore dhe përpunime. Sfida më e madhe, për fat të keq, ende mbeten stereotipet gjinore dhe normat tradicionale në zonat rurale, thonë nga Koalicioni R rural. “Për shumë vite nuk mund të lëvizim nga 4-5% pronarë të pasurisë në të gjithë vendin, sepse prona zakonisht regjistrohet në emrat e anëtarëve meshkuj të familjes, dhe prona është baza nga e cila duhet të nisin për të zhvilluar si sipërmarrës, për të marrë subvencione, për të investuar në forcimin e tyre ekonomik dhe përfshirjen sociale në shoqëri.”

Me shpresë se historia e suksesshme e Jivka Gjurchinoska do të arrijë te një numër më i madh gratash, ne ju ftojmë të merrni pjesë në Marshin e 8 Marsit “A do të mbijetojnë gratë këtu?” i cili do të fillojë në orën 18:00 në sheshin Filipi i Dytë. Më shumë detaje për ngjarjen në lidhjen e mëposhtme.