Iniciativa qytetare për parandalimin e zjarrit në pyje në Berovë dhe Tetovë

Në verën e vitit 2025, Republika e Maqedonisë së Veriut u përball me një rrezik në rritje të zjarreve në pyje. Që nga fillimi i korrikut, kur autoritetet vendosën ndalimin e hyrjes në pyje dhe shpallën gjendje krize, deri në fund të gushtit, zjarre të reja raportoheshin pothuajse çdo ditë. Sipas të dhënave nga Qendra e menaxhimit të krizave (QMK), në ditë të caktuara (si më 27 dhe 28 korrik), u regjistruan madje mbi 50 zjarre. Këto shifra konfirmojnë urgjencën e parandalimit, reagimit të shpejtë të institucioneve dhe përfshirjes aktive të qytetarëve në mbrojtjen e natyrës.

Në këtë kontekst, Qendra për Ndryshimet Klimatike (QNK) dhe organizatat partnere reaguan në mënyrë proaktive, duke organizuar aktivitete shtesë të projektit për t’u përballur me situatën aktuale. Ata i edukuan qytetarët, duke organizuar një ngjarje publike në Berovë dhe trajnim praktik në Tetovë, për të rritur ndërgjegjësimin dhe për të zhvilluar aftësi për parandalimin dhe përballimin e zjarreve në pyje.

Më 26 korrik 2025, në sheshin e Berovës u mbajt eventi publik “Zjarri nuk fal, por pylli është jetë”, i organizuar nga Lëvizja eko e gjelbër nga Berova dhe Qendra për Ndryshime Klimatike, në kuadër të projektit “Partneritet rajonal për zbatim më të mirë të Agjendës së gjelbër në nivel lokal”, i financuar nga Qeveria e Zvicrës përmes Civika mobilitas. Në një kohë kur zjarret po kërcënonin përsëri natyrën dhe jetën në rajon, ky tubim synonte të dërgonte një mesazh të fortë për parandalimin dhe mbrojtjen e pyjeve, për t’u mobilizuar dhe për të bërë thirrje për përgjegjësi të përbashkët.

Një moment kyç i evenimentit ishte deklarata, me të cilën qytetarët u zotuan të mos ndiznin zjarre jashtë zonave të lejuara, të raportonin çdo rrezik zjarri dhe t’ua transmetonin këto vlera fqinjëve të tyre dhe brezave të ardhshëm. Eventi tregoi se kur komuniteti lokal, institucionet dhe organizatat e shoqërisë civile janë të bashkuara, krijohet një zë i fortë për menaxhim të përgjegjshëm të pyjeve, ndërsa pjesëmarrësit më të rinj, përmes aktiviteteve krijuese dhe ekspozitave të vizatimit, dërguan një mesazh të fortë dashurie për natyrën. “Fëmijët nga kopshti lokal dërguan mesazhin më të fuqishëm se e ardhmja e tyre varet nga vendimet tona sot. Ata janë frymëzimi ynë dhe një kujtesë se një investim në mbrojtjen e pyjeve është një investim në jetën e tyre”, tha një përfaqësues nga Qendra për Ndryshimet Klimatike.

Eventi u mbajt në bashkëpunim me Komunën e Berovës, institucionet përkatëse dhe organizatat lokale. Të pranishmit patën mundësinë të bënin pyetje, dhe një pjesë simbolike e programit ishte mbjellja e pemëve dhe një foto në grup.

Përfaqësuesit e Shoqatës Kombëtare (SHK) të Pyjeve Private kontribuan në temë, duke prezantuar të dhëna mbi gjendjen e zjarreve në pyje në nivel global, evropian dhe lokal, ndërsa nga NJTKZ Berovë folën për shkaqet më të zakonshme të zjarreve dhe demonstruan pajisje për shuarjen e tyre. Departamenti Rajonal për Mbrojtje dhe Shpëtim e theksoi rolin e koordinimit dhe logjistikës në situata të tilla, ndërsa përfaqësuesit e Ndërmarrjes Publike Pyjet Kombëtare së bashku me Policinë pyjore folën për mbikëqyrjen, shkeljet dhe dënimet që lidhen me mbrojtjen e pyjeve. Shoqata Vullnetare e Zjarrfikësve Pehçevë e theksoi rëndësinë e vullnetarizmit dhe përfshirjes aktive qytetare në parandalimin dhe menaxhimin e zjarreve në pyje.

Eventi mblodhi rreth 100 qytetarë dhe dërguan një mesazh të qartë se pyjet nuk mund të presin dhe se ky nuk është vetëm një prioritet lokal, por edhe kombëtar. Nga QNK rekomandojnë: “Nevojiten ndryshime ligjore, koordinim më i fortë i institucioneve, investime më të mëdha në mbrojtjen e pyjeve dhe përfshirje aktive e qytetarëve dhe të rinjve.” Apeli iu drejtua të gjitha institucioneve, vullnetarëve dhe qytetarëve: “Të mobilizohen dhe të ndihmojnë në shuarjen e zjarrit në Goten.”

Një muaj më vonë, më 25 gusht, në Tetovë, në ambientet e NP Parku Kombëtar Mali Sharr, u mbajt një trajnim mbi parandalimin dhe menaxhimin e zjarreve në ajër të hapur. Në trajnim morën pjesë 14 përfaqësues të institucioneve, organizatave të shoqërisë civile dhe banorëve vendas, ndërsa programi kombinoi pjesë teorike dhe praktike, ku folën drejtori i PK “Mali Sharr”, Evzal Elezi, Vesna Dishlijovska nga QNK dhe Vullnet Zenki nga “Eko Action”, të cilët e theksuan rëndësinë e përgatitjes në kohë.

Pjesëmarrësit dëgjuan për historinë e zjarreve në park, zonat më të rrezikshme dhe pasojat për biodiversitetin, por edhe për strategjitë që përfshijnë veprim të përbashkët, nga sistemet e paralajmërimit të hershëm deri te koordinimi me autoritetet lokale. “Me burime të kufizuara, ne po ndërhyjmë në një sipërfaqe prej 63,000 hektarësh. Edukimi i popullsisë dhe përgatitja e mirë përmes trajnimeve të tilla janë thelbësore”, tha Anela Stavrevska-Panajotova, drejtuese e Departamentit për mbrojtjen e natyrës në park.

Pjesa praktike i emocionoi pjesëmarrësit. Përmes përdorimit të mjeteve për shuarjen e zjarrit, demonstrimit të procedurave të sigurisë, madje edhe një simulimi të një zjarri në pyll, në të cilin secili kishte një detyrë dhe rol. Vëmendje e veçantë iu kushtua protokolleve për evakuimin dhe mbrojtjen e vizitorëve, me skenarë që kërkonin vendime të shpejta dhe të sakta.

Me rëndësi të veçantë ishte prania e kryetarit të Komunës së Tetovës, Bilal Kasami. “Komuna e Tetovës është e përkushtuar dhe mbështet çdo iniciativë për parandalimin e zjarreve. Ne kemi vënë në dispozicion të gjitha kapacitetet – materiale dhe njerëzore.” Ai njoftoi formimin e një Njësiti Vullnetar të Zjarrfikësve për rajonin e Pollogut, i cili do të ofrojë mbrojtje shtesë për komunitetin lokal. Sipas tij, interesi është i madh, veçanërisht tek të rinjtë.

Përmes këtyre aktiviteteve, QNK dhe partnerët e saj demonstrojnë se kujdesi për natyrën nuk pret, se parandalimi është një përgjegjësi e përbashkët dhe se përpjekjet e përbashkëta të qytetarëve, institucioneve dhe organizatave të shoqërisë civile janë thelbësore për sigurinë e natyrës dhe të jetës së njerëzve. Ndërgjegjësimi, edukimi dhe trajnimi praktik janë themeli i parandalimit afatgjatë dhe një shembull se si organizatat e shoqërisë civile mund të kenë një ndikim konkret dhe të matshëm në komunitetin e tyre. “Natyra nuk ka kopje rezervë”, çdo veprim i pakujdesshëm mund të ketë pasoja të pariparueshme, ishte mesazhi që jehoi edhe pas përfundimit të ngjarjes.